Suy dinh dưỡng ở người lớn: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục hiệu quả

Trong đời sống hiện đại, nhiều người trưởng thành vẫn có nguy cơ rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng do ăn uống thiếu cân đối, mắc bệnh nền kéo dài hoặc lối sống thiếu khoa học. Không chỉ ảnh hưởng đến thể chất, suy dinh dưỡng còn làm giảm sức đề kháng, tăng nguy cơ nhiễm bệnh và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc hiểu đúng về suy dinh dưỡng ở người lớn sẽ giúp người bệnh chủ động phòng ngừa và khắc phục kịp thời.

Nguyên nhân gây suy dinh dưỡng ở người lớn

Suy dinh dưỡng ở người lớn thường không xuất phát từ một nguyên nhân đơn lẻ, mà là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến suy dinh dưỡng ở người trưởng thành được ghi nhận, bao gồm:

• Do tình trạng bệnh lý: Các bệnh lý mạn tính như ung thư, hội chứng kém hấp thu, rối loạn tiêu hóa… khiến cơ thể không thể hấp thu đầy đủ chất dinh dưỡng, từ đó dẫn đến tình trạng thiếu năng lượng kéo dài.
• Do khẩu phần ăn không đáp ứng đủ nhu cầu: Việc ăn uống thiếu chất, nghèo dinh dưỡng hoặc thiếu lương thực thực phẩm (do hoàn cảnh kinh tế khó khăn) là nguyên nhân phổ biến gây suy dinh dưỡng ở người trưởng thành.
• Do yếu tố xã hội: Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, các nước có thu nhập cao vẫn có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao, đặc biệt ở phụ nữ. Điều này cho thấy rằng suy dinh dưỡng còn liên quan đến vấn đề bất bình đẳng giới trong chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng, văn hóa ăn kiêng hà khắc (nhất là ở phụ nữ), rối loạn ăn uống do tâm lý, áp lực xã hội hoặc ngoại hình

Từ những nguyên nhân trên, có thể thấy suy dinh dưỡng ở người lớn là vấn đề phức tạp, không chỉ dừng lại ở khẩu phần ăn thiếu hụt mà còn liên quan đến nhiều khía cạnh sức khỏe và xã hội cần được quan tâm toàn diện.

Dấu hiệu nhận biết suy dinh dưỡng ở người lớn

Suy dinh dưỡng ở người trưởng thành có thể diễn tiến âm thầm nhưng lại gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể. Theo các chuyên gia y tế, dưới đây là những dấu hiệu điển hình giúp nhận biết tình trạng này:

• Sụt giảm cân nặng rõ rệt: Người bệnh thường thấy cơ thể gầy đi, mặc quần áo rộng hơn so với trước mà không có lý do rõ ràng.
• Cơ bắp mềm nhũn, không còn săn chắc: Bắp thịt trở nên lỏng lẻo, giảm sức mạnh cơ, làm giảm khả năng vận động.
• Rối loạn thần kinh: Người bệnh thường xuyên mệt mỏi, kém minh mẫn, hay quên, dễ cáu gắt, khó tập trung và cảm thấy chán ăn.
• Rối loạn tiêu hóa: Gặp các vấn đề như ăn không tiêu, đầy bụng, táo bón, phân lúc lỏng lúc rắn hoặc đau bụng lặt vặt.
• Tình trạng sức khỏe nền xấu đi: Đặc biệt ở người cao tuổi mắc bệnh mãn tính như hen suyễn, viêm gan, xương khớp… suy dinh dưỡng có thể làm bệnh tiến triển nhanh hơn và nghiêm trọng hơn.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu này có vai trò quan trọng trong việc can thiệp, điều trị và cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng, tránh để bệnh kéo dài gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Cách khắc phục suy dinh dưỡng ở người lớn hiệu quả

Để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng, người bệnh cần áp dụng chế độ ăn uống khoa học, phù hợp với thể trạng và mức độ thiếu hụt dinh dưỡng. Theo chuyên gia dinh dưỡng, nguyên tắc khắc phục hiệu quả suy dinh dưỡng ở người lớn bao gồm:

• Tăng nhu cầu năng lượng: Lượng calo cần thiết nên được điều chỉnh từ 20 kcal/kg cân nặng/ngày và có thể tăng lên 40 - 45 kcal/kg/ngày tùy vào mức độ bệnh và khả năng dung nạp của cơ thể.
• Bổ sung protein hợp lý: Nên tăng lượng protein dần dần để đạt khoảng 1,5g/kg cân nặng/ngày. Ưu tiên sử dụng protein có giá trị sinh học cao như từ thịt, cá, trứng, sữa… Các món ăn nên được chế biến sao cho có đậm độ năng lượng cao, dễ ăn và dễ hấp thu.
• Cân đối chất béo và tinh bột: Lipid (chất béo) nên chiếm khoảng 20 - 30% tổng năng lượng mỗi ngày. Trong khi đó, glucid (tinh bột) nên chiếm từ 60 - 65% tổng năng lượng.
• Bổ sung vi chất thiết yếu: Người bị suy dinh dưỡng nặng cần được bổ sung thêm các vi chất như kali, photpho, magie, kẽm, vitamin B1… để hỗ trợ quá trình phục hồi tế bào và tăng cường chức năng miễn dịch.

Ngoài ra, việc phòng ngừa và cải thiện thiếu năng lượng trường diễn cũng cần đi kèm với lối sống lành mạnh, vận động nhẹ nhàng, nghỉ ngơi hợp lý và theo dõi sức khỏe định kỳ để đạt hiệu quả bền vững.

Phòng ngừa suy dinh dưỡng ở người trưởng thành

Để phòng tránh suy dinh dưỡng một cách hiệu quả, người trưởng thành cần xây dựng chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hợp lý. Dưới đây là các biện pháp hỗ trợ phòng ngừa suy dinh dưỡng ở người lớn, cụ thể:

• Bảo đảm đủ 4 nhóm dưỡng chất thiết yếu mỗi ngày: Bao gồm bột đường, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Sự cân đối giữa các nhóm thực phẩm giúp cơ thể duy trì năng lượng và hỗ trợ trao đổi chất hiệu quả.
• Tăng cường rau xanh và trái cây: Những thực phẩm này giàu chất xơ và vitamin, có tác dụng cải thiện tiêu hóa, hỗ trợ ngăn ngừa táo bón và nâng cao sức đề kháng.
• Bổ sung thực phẩm giàu canxi: Ưu tiên lựa chọn các loại thực phẩm như cua đồng, cá nhỏ ăn nguyên xương, tôm tép nguyên vỏ, đậu hũ… để hỗ trợ xương chắc khỏe và phòng loãng xương.
• Ăn uống điều độ, đúng giờ: Không bỏ bữa, duy trì khẩu phần ăn phù hợp với thể trạng, tránh ăn kiêng quá mức hoặc ăn uống thiếu chất.
• Ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi hợp lý: Hạn chế thức khuya, đảm bảo ngủ đủ 7 - 8 tiếng mỗi ngày để phục hồi thể lực và tinh thần.
• Tăng cường vận động thể chất: Tập thể dục nhẹ nhàng giúp kích thích cảm giác thèm ăn, cải thiện tiêu hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Suy dinh dưỡng ở người lớn là vấn đề sức khỏe cần được quan tâm đúng mức, bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp dinh dưỡng phù hợp là yếu tố then chốt giúp cải thiện tình trạng này hiệu quả. Bên cạnh đó, chế độ sinh hoạt lành mạnh và thăm khám định kỳ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa bệnh tiến triển. Chủ động phòng tránh và điều trị suy dinh dưỡng ở người lớn chính là cách bảo vệ sức khỏe bền vững mỗi ngày.