Sốt xuất huyết biến chứng vào gan: Dấu hiệu nhận biết, chẩn đoán và phòng ngừa

Sốt xuất huyết biến chứng vào gan là tình trạng nghiêm trọng cần được phát hiện sớm. Bài viết giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu, hướng chẩn đoán và cách phòng ngừa hiệu quả, đảm bảo sức khỏe toàn diện.

Nguyên nhân sốt xuất huyết biến chứng vào gan

Gan là cơ quan trung tâm trong việc chuyển hóa chất dinh dưỡng, lọc độc tố và duy trì cân bằng đông máu. Khi mắc sốt xuất huyết, gan thường là một trong những cơ quan chịu ảnh hưởng sớm và nặng nhất. Có nhiều cơ chế khác nhau khiến sốt xuất huyết biến chứng vào gan, bao gồm: 

Virus Dengue gây tổn thương trực tiếp tế bào gan

Virus Dengue có khả năng nhân lên không chỉ trong tế bào máu mà còn ở tế bào gan (hepatocyte) và tế bào Kupffer (tế bào miễn dịch đặc hiệu trong gan). Khi virus xâm nhập, chúng phá hủy cấu trúc và làm chết tế bào gan, từ đó gây ra tình trạng:

• Tăng men gan (ALT, AST), thường gặp ở giai đoạn sớm của bệnh.
• Viêm gan nhẹ đến trung bình, có thể tiến triển nặng nếu bệnh kéo dài.

Bệnh nhân sốt xuất huyết có dấu hiệu tăng men gan, chứng minh tác động trực tiếp của virus lên gan.

Đáp ứng miễn dịch quá mức gây viêm toàn thân

Một nguyên nhân khác khiến sốt xuất huyết ảnh hưởng đến gan là “cơn bão cytokine”. Đây là tình trạng hệ miễn dịch tiết ra hàng loạt phân tử viêm (IL-6, TNF-α, interferon) để chống lại virus. Tuy nhiên, điều này lại gây tổn thương lan rộng, đặc biệt là ở gan, nơi có vai trò lọc và xử lý các chất trung gian viêm:

• Gan bị viêm và sưng to.
• Chức năng gan suy giảm, giảm khả năng lọc độc tố.
• Xuất hiện triệu chứng vàng da, mệt mỏi.

Gan vừa bị virus tấn công trực tiếp vừa bị ảnh hưởng bởi hệ miễn dịch hoạt động quá mức, làm tăng nguy cơ tổn thương nặng.

Rối loạn đông máu và xuất huyết nhu mô gan

Một trong những biểu hiện điển hình của sốt xuất huyết là giảm tiểu cầu và rối loạn đông máu. Khi cơ chế cầm máu suy yếu, gan đã bị tổn thương sẽ dễ xảy ra xuất huyết trong nhu mô, gây hoại tử tế bào.

• Trường hợp nặng có thể dẫn đến xuất huyết gan diện rộng.
• Người bệnh có nguy cơ cao rơi vào tình trạng suy gan cấp nếu không được can thiệp kịp thời.

Các rối loạn đông máu do sốt xuất huyết là yếu tố góp phần trực tiếp làm gia tăng biến chứng gan, đặc biệt ở bệnh nhân có nền bệnh lý gan trước đó.

Giảm lưu lượng máu và thiếu oxy đến gan

Sốt xuất huyết nặng có thể dẫn đến sốc giảm thể tích tuần hoàn do thoát huyết tương. Khi đó, gan không được cung cấp đủ máu và oxy, khiến tế bào gan dễ bị hoại tử hoặc thiếu máu cục bộ.

Điều này lý giải vì sao nhiều bệnh nhân sốt xuất huyết nặng thường có biểu hiện men gan tăng cao bất thường, đi kèm dấu hiệu suy đa cơ quan.

Ảnh hưởng từ thuốc điều trị không đúng cách

Một số bệnh nhân có thói quen tự ý sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol liều cao hoặc NSAIDs (ibuprofen, aspirin). Đây là yếu tố nguy hiểm vì:

• Paracetamol quá liều gây độc tính lên gan.
• NSAIDs làm tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày và gan, khiến biến chứng gan nặng hơn.

Do đó, việc tự ý điều trị là một nguyên nhân gián tiếp nhưng phổ biến khiến sốt xuất huyết diễn biến phức tạp ở gan. 

Dấu hiệu nhận biết sốt xuất huyết biến chứng vào gan

Khi sốt xuất huyết biến chứng vào gan, các dấu hiệu thường không chỉ dừng lại ở triệu chứng sốt thông thường mà còn kèm theo nhiều biểu hiện đặc hiệu liên quan đến rối loạn chức năng gan. 

Triệu chứng nhẹ

Ở giai đoạn đầu, tổn thương gan do sốt xuất huyết thường biểu hiện qua các triệu chứng tương đối mờ nhạt. Người bệnh có thể gặp:

• Mệt mỏi kéo dài, chán ăn, buồn nôn: Do gan bị suy giảm chức năng chuyển hóa.
• Đau tức vùng hạ sườn phải: Cảm giác nặng bụng, khó chịu khi ấn nhẹ.
• Men gan tăng nhẹ (ALT, AST): Thường phát hiện qua xét nghiệm máu, nhiều trường hợp tăng gấp 2 - 3 lần bình thường.
• Gan to nhẹ: Có thể phát hiện khi thăm khám lâm sàng hoặc siêu âm.

Các triệu chứng này dễ nhầm với mệt mỏi do sốt, vì vậy người bệnh cần làm xét nghiệm máu định kỳ trong quá trình mắc sốt xuất huyết để phát hiện sớm dấu hiệu tổn thương gan.

Triệu chứng nặng

Khi tổn thương gan tiến triển, các dấu hiệu trở nên rõ rệt và nguy hiểm hơn:

• Vàng da, vàng mắt: Biểu hiện của tăng bilirubin máu do gan suy giảm khả năng chuyển hóa.
• Đau bụng dữ dội, gan to rõ rệt: Có thể kèm cảm giác căng tức, đau lan lên vai phải.
• Xuất huyết dưới da hoặc chảy máu cam, nôn ra máu: Do rối loạn đông máu liên quan đến gan.
• Rối loạn ý thức, lơ mơ hoặc hôn mê gan: Dấu hiệu cảnh báo suy gan cấp.
• Men gan tăng rất cao: Có thể vượt quá 1.000 U/L, phản ánh tổn thương tế bào gan diện rộng.

Khi xuất hiện các triệu chứng này, bệnh nhân cần nhập viện ngay lập tức vì đây là biểu hiện sốt xuất huyết biến chứng vào gan nặng, có nguy cơ tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Các dấu hiệu nhận biết sốt xuất huyết biến chứng vào gan có thể khởi đầu rất âm thầm nhưng nhanh chóng trở nên nguy hiểm. Người bệnh cần đặc biệt cảnh giác nếu có biểu hiện vàng da, đau hạ sườn phải dữ dội, xuất huyết bất thường hoặc men gan tăng cao. Việc theo dõi chức năng gan thường xuyên trong quá trình mắc bệnh là vô cùng quan trọng để giảm thiểu biến chứng.

Các biến chứng gan thường gặp trong sốt xuất huyết

Trong quá trình mắc sốt xuất huyết, gan là một trong những cơ quan bị ảnh hưởng nhiều nhất. Virus Dengue, rối loạn miễn dịch và tình trạng viêm toàn thân có thể gây ra hàng loạt biến chứng nguy hiểm tại gan. Các biến chứng thường gặp bao gồm:

• Tăng men gan (AST, ALT): Xuất hiện ở hầu hết bệnh nhân, phản ánh mức độ tổn thương tế bào gan.
• Viêm gan cấp: Bệnh nhân có thể đau hạ sườn phải, vàng da, mệt mỏi.
• Suy gan: Ít gặp nhưng nguy hiểm, với biểu hiện rối loạn đông máu, vàng da nặng, lơ mơ.
• Xuất huyết trong gan: Do rối loạn đông máu, dẫn đến nguy cơ chảy máu nội tạng.

Chẩn đoán tổn thương gan do sốt xuất huyết

Để phát hiện biến chứng gan, bác sĩ thường dựa trên:

• Xét nghiệm máu: Men gan, bilirubin, đông máu (PT, INR) và công thức máu.
• Siêu âm gan: Phát hiện gan to, ứ dịch, thay đổi nhu mô.
• Các kỹ thuật khác: CT, MRI (khi nghi ngờ nặng); sinh thiết gan hiếm dùng do nguy cơ chảy máu.

Việc chẩn đoán tổn thương gan do sốt xuất huyết dựa trên sự kết hợp giữa xét nghiệm máu, siêu âm gan và các kỹ thuật bổ trợ khác. Theo dõi sát sao các chỉ số này giúp bác sĩ phát hiện sớm biến chứng, từ đó có hướng điều trị kịp thời, hạn chế tiến triển đến suy gan cấp nguy hiểm.

Phòng ngừa biến chứng gan do sốt xuất huyết

Các biện pháp giảm nguy cơ biến chứng gan do sốt xuất huyết bao gồm:

• Phòng muỗi đốt: Ngủ màn, diệt loăng quăng, dùng kem chống muỗi.
• Theo dõi sức khỏe: Đi khám ngay khi có dấu hiệu cảnh báo (đau bụng dữ dội, vàng da, mệt nhiều).
• Bảo vệ gan: Hạn chế rượu bia, không tự ý dùng thuốc hại gan (paracetamol liều cao, thuốc nam không rõ nguồn gốc).
• Tiêm vắc xin sốt xuất huyết: Giải pháp chủ động giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng.
• Tiêm vắc xin viêm gan: Giúp bảo vệ gan khỏi các virus gây viêm gan A, B, làm giảm gánh nặng tổn thương gan khi mắc đồng thời sốt xuất huyết.

Phòng ngừa bằng cách bảo vệ bản thân khỏi muỗi đốt, duy trì lối sống lành mạnh, theo dõi sức khỏe chặt chẽ và chủ động tiêm vắc xin sốt xuất huyết cũng như vắc xin viêm gan là giải pháp hiệu quả giúp giảm thiểu nguy cơ tổn thương gan.

Hệ thống Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp danh mục vắc xin phong phú cho trẻ em và người lớn, bao gồm vắc xin sốt xuất huyết, vắc xin viêm gan A, viêm gan B cùng nhiều loại vắc xin quan trọng khác. Việc chủ động tiêm ngừa không chỉ giúp giảm nguy cơ sốt xuất huyết biến chứng vào gan mà còn nâng cao sức khỏe lâu dài cho bạn và gia đình.