Siêu âm đầu dò âm đạo là gì? Khi nào cần thực hiện siêu âm đầu dò âm đạo?

Siêu âm đầu dò âm đạo là một kỹ thuật hiện đại đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý phụ khoa. Không chỉ giúp quan sát rõ cấu trúc tử cung, buồng trứng và các cơ quan vùng chậu, phương pháp này còn hỗ trợ đắc lực trong điều trị vô sinh hiếm muộn và theo dõi thai sớm. Vậy siêu âm đầu dò âm đạo là gì, khi nào cần thực hiện và có gây đau không? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau.

Siêu âm đầu dò âm đạo là gì?

Siêu âm đầu dò âm đạo (hay còn gọi là siêu âm qua ngả âm đạo) là một kỹ thuật hình ảnh hiện đại trong sản phụ khoa, sử dụng đầu dò siêu âm dạng thanh mảnh được đưa trực tiếp vào âm đạo người phụ nữ để khảo sát các cơ quan bên trong vùng chậu. Khác với siêu âm bụng - siêu âm đầu dò cho phép bác sĩ thu được hình ảnh chi tiết của tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng và vùng tiểu khung mà không bị cản trở bởi lớp mỡ bụng hoặc khí trong ruột.

Phương pháp này thường được chỉ định trong các trường hợp cần đánh giá chính xác cấu trúc sinh dục nữ, tìm nguyên nhân vô sinh, theo dõi thai sớm hoặc phát hiện các khối u bất thường trong vùng chậu. Đầu dò sẽ được bọc một lớp bao cao su y tế tiệt trùng và bôi trơn bằng gel chuyên dụng để đảm bảo an toàn và thoải mái cho người bệnh trong quá trình thực hiện.

Khi nào cần thực hiện siêu âm đầu dò âm đạo?

Siêu âm đầu dò âm đạo là một kỹ thuật rất quan trọng trong lâm sàng, giúp chẩn đoán sớm, chính xác nhiều bệnh lý phụ khoa và đánh giá sức khỏe sinh sản ở nữ giới. Phương pháp này thường được chỉ định trong các trường hợp sau:

• Theo dõi thai kỳ giai đoạn sớm: Đây là chỉ định phổ biến nhất; siêu âm đầu dò cho phép phát hiện túi thai, xác định vị trí thai (trong tử cung hay ngoài tử cung), kiểm tra có tim thai hay không từ tuần thứ 5 - 6, sớm hơn so với siêu âm bụng. Đặc biệt, trong các trường hợp ra máu âm đạo, đau bụng dưới nghi ngờ thai ngoài tử cung hoặc sảy thai, siêu âm đầu dò đóng vai trò rất quan trọng trong việc chẩn đoán nhanh và chính xác.
• Tầm soát và phát hiện sớm các bệnh lý phụ khoa: Những phụ nữ có biểu hiện rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, đau bụng dưới kéo dài hoặc khí hư bất thường nên được siêu âm đầu dò để phát hiện các bệnh lý như u xơ tử cung, polyp nội mạc tử cung, lạc nội mạc tử cung, u nang buồng trứng hoặc các khối u khác trong vùng chậu.
• Chẩn đoán vô sinh hiếm muộn: Đối với phụ nữ gặp khó khăn trong việc thụ thai, bác sĩ thường chỉ định siêu âm đầu dò để đánh giá nang noãn, sự phát triển niêm mạc tử cung, tình trạng buồng trứng và tử cung trong các giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt. Đây là một phần không thể thiếu trong quy trình hỗ trợ sinh sản.
• Theo dõi điều trị: Những bệnh nhân đang điều trị các bệnh lý như u xơ tử cung, u buồng trứng, hoặc trong quá trình sử dụng thuốc nội tiết, kích trứng, cần theo dõi thường xuyên bằng siêu âm đầu dò để đánh giá hiệu quả điều trị và kịp thời điều chỉnh phác đồ.

Quy trình thực hiện siêu âm đầu dò âm đạo

Quy trình thực hiện siêu âm đầu dò âm đạo tương đối đơn giản, an toàn và thường không gây đau nếu được thực hiện đúng kỹ thuật. Tuy nhiên, để đạt được kết quả tốt nhất, người bệnh cần chuẩn bị và phối hợp với nhân viên y tế. 

Trước siêu âm

Chuẩn bị trước khi siêu âm:

• Người bệnh sẽ được yêu cầu đi tiểu trước khi thực hiện nhằm làm rỗng bàng quang, vì bàng quang đầy sẽ cản trở hình ảnh thu được từ đầu dò.
• Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn bệnh nhân thay đồ và nằm trên giường khám sản khoa chuyên dụng, hai chân gác lên bàn đỡ giống như tư thế khi khám phụ khoa.
• Đầu dò siêu âm sẽ được bọc bao cao su y tế tiệt trùng và bôi gel bôi trơn để giảm ma sát và tránh cảm giác khó chịu.

Siêu âm

Quá trình siêu âm sẽ được thực hiện như sau:

• Bác sĩ nhẹ nhàng đưa đầu dò vào âm đạo khoảng 5 - 7 cm, tùy theo cấu trúc giải phẫu của từng người.
• Khi đầu dò đã vào đúng vị trí, bác sĩ sẽ điều chỉnh hướng của đầu dò để thu được hình ảnh rõ nét nhất về tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng, nội mạc tử cung và các mô xung quanh.
• Quá trình quan sát thường kéo dài 5 - 15 phút, tuỳ vào mục đích và độ phức tạp của vùng cần thăm khám.

Sau siêu âm

Sau siêu âm người bệnh có thể về ngay sau khi siêu âm, không cần nghỉ ngơi hay theo dõi đặc biệt. Một số người có thể cảm thấy hơi tức bụng nhẹ hoặc có vết máu rất ít do đầu dò tác động vào niêm mạc âm đạo, nhưng điều này thường không đáng lo và sẽ hết sau vài giờ.

Những lưu ý quan trọng khi thực hiện siêu âm đầu dò âm đạo

Dù là một thủ thuật khá đơn giản, siêu âm đầu dò âm đạo vẫn đòi hỏi người bệnh và nhân viên y tế tuân thủ các nguyên tắc cơ bản để đảm bảo hiệu quả chẩn đoán và tránh các rủi ro không mong muốn. Dưới đây là một số điểm quan trọng cần ghi nhớ:

Trước khi siêu âm

• Không nên siêu âm trong kỳ kinh nguyệt, trừ trường hợp cấp cứu, vì máu kinh có thể che khuất hình ảnh trong tử cung.
• Tránh quan hệ tình dục ít nhất 24 giờ trước khi siêu âm để không làm thay đổi tình trạng sinh lý âm đạo, có thể ảnh hưởng đến kết quả.
• Vệ sinh vùng kín sạch sẽ trước khi đến cơ sở y tế để tránh nguy cơ nhiễm trùng và đảm bảo vệ sinh khi đặt đầu dò.
• Thông báo cho bác sĩ nếu có thai, bị viêm nhiễm âm đạo, dị ứng với bao cao su y tế, từng phẫu thuật vùng chậu, tử cung dị dạng,…

Sau khi siêu âm

• Sau siêu âm có thể xuất hiện chút máu hồng do niêm mạc âm đạo bị kích thích nhẹ, không đáng lo.
• Nếu có hiện tượng ra máu âm đạo kéo dài, đau bụng, sốt hoặc khí hư bất thường, cần báo ngay cho bác sĩ.
• Người bệnh có thể sinh hoạt bình thường sau khi siêu âm nếu không có chỉ định đặc biệt.

Ngoài ra, siêu âm đầu dò âm đạo không phù hợp với phụ nữ chưa quan hệ tình dục. Đối tượng này sẽ được chỉ định siêu âm ổ bụng dưới hoặc siêu âm tầng sinh môn nếu cần thiết để bảo đảm sự riêng tư và an toàn cho người bệnh.

Siêu âm đầu dò âm đạo là phương pháp thăm khám hình ảnh hiện đại, giúp phát hiện sớm nhiều bất thường liên quan đến cơ quan sinh sản nữ giới như u xơ tử cung, u nang buồng trứng, thai ngoài tử cung. Với độ chính xác cao và quy trình thực hiện đơn giản, phương pháp này ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong theo dõi thai kỳ và điều trị vô sinh hiếm muộn.