Sau phẫu thuật có nên uống sữa hay không? Lợi hay hại?

Sữa là thực phẩm dinh dưỡng hàng đầu, có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ vết thương mau lành. Tuy nhiên, hệ tiêu hóa sau ca mổ thường rất nhạy cảm và dễ bị phản ứng với lactose. Bài viết này sẽ phân tích những lợi ích và các vấn đề tiêu hóa tiềm ẩn của việc uống sữa mà bạn có thể tham khảo.

Sau phẫu thuật có nên uống sữa?

Bệnh nhân sau phẫu thuật hoàn toàn có thể và nên uống sữa như một phần của chế độ dinh dưỡng phục hồi, miễn là cơ thể không có các phản ứng tiêu cực hoặc chống chỉ định từ bác sĩ. Sữa được coi là một thực phẩm lý tưởng trong quá trình hồi phục vì:

• Nguồn protein hoàn chỉnh: Sữa cung cấp protein chất lượng cao, chứa đầy đủ các axit amin thiết yếu mà cơ thể không tự tổng hợp được. Protein là thành phần thiết yếu giúp tái tạo mô, sửa chữa các tổn thương và thúc đẩy quá trình làm lành vết thương.
• Dễ tiêu hóa: Đối với bệnh nhân vừa trải qua phẫu thuật, hệ tiêu hóa còn yếu và khó hấp thu thức ăn đặc. Sữa ở dạng lỏng hoặc bán lỏng là nguồn cung cấp dinh dưỡng tập trung, dễ hấp thu mà không gây gánh nặng quá lớn lên dạ dày và đường ruột.
• Bổ sung vi chất quan trọng: Sữa là nguồn cung cấp canxi và vitamin D tuyệt vời, đặc biệt quan trọng cho các ca phẫu thuật liên quan đến xương khớp, giúp tăng cường độ chắc khỏe của xương và hỗ trợ phục hồi chức năng vận động.

Tuy nhiên, việc sử dụng sữa cần được cá nhân hóa dựa trên tình trạng sức khỏe và loại phẫu thuật đã trải qua. Không phải loại sữa nào cũng phù hợp và không phải bệnh nhân nào cũng dung nạp được sữa ngay lập tức. Điều quan trọng là phải biết lựa chọn loại sữa phù hợp và sử dụng đúng thời điểm.

Lợi ích dinh dưỡng chi tiết khi uống sữa sau phẫu thuật

Sữa không chỉ là nguồn thực phẩm quen thuộc mà còn mang lại nhiều lợi ích dinh dưỡng quan trọng, đặc biệt trong giai đoạn vàng hồi phục sau phẫu thuật.

Hỗ trợ lành vết thương và tái tạo mô nhanh chóng

Lợi ích hàng đầu của sữa nằm ở hàm lượng protein cao, đóng vai trò không thể thiếu trong việc tái tạo tế bào và hình thành collagen.

• Tái tạo collagen: Protein sữa, đặc biệt là các axit amin như glycine và proline, là nguyên liệu thô để cơ thể sản xuất collagen, một loại protein cấu trúc quan trọng giúp vết mổ liền nhanh hơn và giảm thiểu sự hình thành sẹo lồi.
• Cung cấp axit amin thiết yếu: Sữa giàu các axit amin có điều kiện thiết yếu như arginine và glutamine. Arginine được chứng minh là có vai trò thúc đẩy quá trình liền vết thương và tăng cường lưu thông máu, trong khi glutamine là nguồn năng lượng chính cho tế bào miễn dịch và tế bào ruột, giúp duy trì hàng rào ruột khỏe mạnh sau stress phẫu thuật.

Tăng cường hệ miễn dịch và chống viêm

Sữa cung cấp một loạt các vi chất thiết yếu giúp củng cố hệ thống phòng thủ của cơ thể:

• Vitamin A và D: Hai loại vitamin quan trọng này giúp điều chỉnh phản ứng miễn dịch và giảm nguy cơ nhiễm trùng sau mổ.
• Kẽm: Sữa cũng là một trong những thực phẩm giàu kẽm. Kẽm là một khoáng chất cần thiết cho chức năng miễn dịch tối ưu và tham gia trực tiếp vào quá trình tổng hợp protein và sửa chữa DNA, từ đó hỗ trợ quá trình lành vết thương.
• Các thành phần miễn dịch tự nhiên: Sữa còn chứa các thành phần sinh học có lợi như lactoferrin và các kháng thể, giúp tăng cường khả năng chống lại mầm bệnh, đặc biệt quan trọng khi cơ thể còn yếu sau phẫu thuật.

Giúp duy trì cân nặng và hồi phục sức lực

Sau phẫu thuật, nhiều bệnh nhân phải đối mặt với tình trạng chán ăn, buồn nôn hoặc hệ tiêu hóa khó khăn, dẫn đến giảm cân và suy nhược.

• Nguồn năng lượng dễ hấp thu: Sữa là nguồn cung cấp năng lượng cân bằng giữa protein, carbohydrate và chất béo. Ở dạng lỏng, sữa dễ tiêu hóa, giúp người bệnh duy trì được mức năng lượng cần thiết mà không cần phải tiêu thụ một lượng lớn thức ăn đặc.
• Ngăn ngừa mất cơ: Nằm nghỉ dài ngày sau phẫu thuật có thể dẫn đến teo cơ. Protein trong sữa được hấp thụ nhanh chóng, hỗ trợ duy trì khối lượng cơ và ngăn ngừa tình trạng mất cơ, giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi sức mạnh và khả năng vận động.

Hỗ trợ sức khỏe xương khớp

Đối với các ca phẫu thuật chỉnh hình, chấn thương hoặc người cao tuổi, sữa là nguồn cung cấp không thể thiếu: Hàm lượng canxi và vitamin D dồi dào trong sữa giúp củng cố mật độ xương, hỗ trợ quá trình lành xương và khớp sau phẫu thuật. Vitamin D cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thu canxi hiệu quả.

Các trường hợp cần thận trọng khi uống sữa

Mặc dù sữa có nhiều lợi ích, việc sử dụng sữa sau phẫu thuật còn phụ thuộc vào đối tượng khác nhau vì nó có thể gây ra những phản ứng phụ không mong muốn ở một số nhóm bệnh nhân.

Vấn đề không dung nạp đường sữa 

Đây là rào cản lớn nhất, nhiều người bệnh, đặc biệt là người châu Á, có khả năng không dung nạp đường lactose do thiếu enzyme lactase.

• Triệu chứng: Khi uống sữa, họ có thể gặp các triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng, đau quặn bụng và tiêu chảy.
• Khắc phục: Người bệnh nên lựa chọn các loại sữa đã loại bỏ Lactose hoặc sử dụng các sản phẩm từ sữa đã lên men như sữa chua. Sữa chua chứa lợi khuẩn giúp phân hủy lactose và thường dễ dung nạp hơn.

Phẫu thuật liên quan đến hệ tiêu hóa 

Các ca phẫu thuật dạ dày, ruột, hay đại tràng đòi hỏi hệ tiêu hóa phải được nghỉ ngơi và hồi phục từ từ.

• Cảnh báo: Uống sữa tươi thông thường quá sớm có thể gây kích ứng hoặc gây áp lực lên các vết khâu, đặc biệt là với hàm lượng chất béo cao.
• Khắc phục: Cần tuân thủ chế độ ăn lỏng trong suốt, sau đó là lỏng hoàn toàn theo chỉ định. Khi chuyển sang sữa, hãy chọn sữa tách béo, sữa thực vật như sữa hạnh nhân, sữa yến mạch hoặc sữa y học công thức chuyên biệt có độ thẩm thấu thấp và dễ tiêu hóa.

Hàm lượng chất béo cao

Sữa nguyên kem có hàm lượng chất béo cao, có thể làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày, gây cảm giác nặng bụng, đầy hơi và làm giảm sự thèm ăn. Các chuyên gia dinh dưỡng thường khuyến nghị bệnh nhân sau phẫu thuật nên sử dụng sữa ít béo hoặc sữa tách béo để giảm gánh nặng tiêu hóa, đặc biệt trong tuần đầu tiên sau mổ.

Bệnh lý nền và tương tác dinh dưỡng

• Bệnh tiểu đường: Bệnh nhân tiểu đường cần chọn sữa không đường hoặc sữa công thức dành riêng cho người tiểu đường để kiểm soát đường huyết.
• Bệnh thận và bệnh tim mạch: Một số loại sữa có hàm lượng Kali, Phốt pho hoặc Natri cao cần được điều chỉnh tùy theo tình trạng bệnh lý của từng bệnh nhân.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc sau phẫu thuật có nên uống sữa mà bạn có thể tham khảo. Sự kết hợp giữa sữa và một chế độ ăn uống cân bằng, đa dạng sẽ là chìa khóa giúp bệnh nhân sớm lấy lại sức khỏe, tăng cường chất lượng cuộc sống và đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra nhanh chóng, an toàn nhất.