Phụ nữ sau sinh mổ nên ăn gì? Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng phục hồi nhanh và an toàn

Sinh mổ chiếm khoảng 20 - 30% tổng số ca sinh tại Việt Nam, theo báo cáo của Bộ Y tế. Khác với sinh thường, sinh mổ là can thiệp ngoại khoa có nguy cơ nhiễm trùng, chảy máu và biến chứng hậu sản cao hơn nếu không được chăm sóc đúng cách. Trong đó, dinh dưỡng là yếu tố có thể kiểm soát hiệu quả, hỗ trợ quá trình tái tạo mô, tăng cường miễn dịch và duy trì nguồn sữa mẹ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ phụ nữ sau sinh mổ nên ăn gì, những thực phẩm cần tránh, và cách xây dựng thực đơn khoa học để phục hồi an toàn.

Phụ nữ sau sinh mổ nên ăn gì để mau lành và đủ sữa?

Sản phụ sau sinh mổ ăn gì? Dưới đây là một số nhóm thực phẩm mà phụ nữ sau sinh mổ nên bổ sung:

Nhóm thực phẩm giàu đạm - xây dựng mô mới và hồi phục vết mổ

Đạm (protein) là thành phần thiết yếu giúp tái tạo mô, làm lành vết mổ và tăng cường sức đề kháng cho phụ nữ sau sinh mổ. Các thực phẩm giàu đạm dễ tiêu hóa bao gồm:

• Trứng: Cung cấp protein chất lượng cao và choline, tốt cho não bộ của bé qua sữa mẹ.
• Cá hồi: Giàu omega-3, protein và vitamin D, hỗ trợ chống viêm và phục hồi vết thương.
• Thịt nạc: Thịt gà, thịt lợn nạc cung cấp đạm và sắt, giúp tái tạo mô và ngăn thiếu máu.
• Đậu hũ: Nguồn protein thực vật dễ tiêu, phù hợp với mẹ sau sinh mổ.
• Sữa và chế phẩm từ sữa: Sữa chua, phô mai cung cấp đạm và canxi, hỗ trợ xương mẹ chắc khỏe.

Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phụ nữ sau sinh cần khoảng 70 - 80g protein mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu tái tạo mô và tiết sữa. Bạn nên chia nhỏ bữa ăn (5 - 6 bữa/ngày) để cơ thể hấp thụ đạm tốt hơn, tránh áp lực lên hệ tiêu hóa.

Nhóm thực phẩm giàu chất xơ - ngăn táo bón, giảm áp lực lên vết mổ

Táo bón là vấn đề phổ biến sau sinh mổ do tác dụng phụ của thuốc gây mê và giảm nhu động ruột. Vì vậy nên chất xơ chính là một câu trả lời cho thắc mắc phụ nữ sau sinh mổ nên ăn gì. Chất xơ giúp cải thiện tiêu hóa, ngăn táo bón và giảm áp lực lên vết mổ. Các thực phẩm giàu chất xơ bao gồm:

• Rau lá xanh: Rau ngót, cải bó xôi, cải xanh chứa chất xơ và vitamin C, hỗ trợ tiêu hóa và làm lành vết thương.
• Khoai lang: Giàu chất xơ, vitamin A, dễ tiêu, giúp nhuận tràng.
• Đậu đỗ: Đậu đen, đậu đỏ cung cấp chất xơ và protein thực vật.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Yến mạch, gạo lứt hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp năng lượng bền vững.

Ngoài ra, uống đủ nước (ít nhất 2 - 2,5 lít mỗi ngày) là yếu tố quan trọng để chất xơ phát huy tác dụng. Bạn có thể bổ sung nước lọc, nước ép trái cây không đường hoặc canh rau để tăng lượng chất lỏng.

Thực phẩm giàu sắt - ngăn thiếu máu hậu sản

Thiếu máu là vấn đề phổ biến sau sinh mổ do mất máu trong quá trình phẫu thuật. Theo UNICEF Việt Nam, khoảng 36% phụ nữ sau sinh ở Việt Nam bị thiếu máu. Sắt giúp tái tạo hồng cầu và ngăn ngừa mệt mỏi. Các thực phẩm giàu sắt bao gồm:

• Gan động vật: Gan gà, gan lợn chứa sắt heme dễ hấp thụ.
• Thịt bò: Giàu sắt và đạm, hỗ trợ tái tạo máu.
• Rau bina: Nguồn sắt thực vật, nên kết hợp với vitamin C để tăng hấp thụ.
• Đậu lăng: Cung cấp sắt và chất xơ, phù hợp với mẹ ăn chay.

Bạn nên bổ sung khoảng 18 - 27mg sắt mỗi ngày, theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng Quốc gia. Kết hợp thực phẩm giàu sắt với trái cây giàu vitamin C (như cam, ổi) để tăng hiệu quả hấp thụ.

Thực phẩm giàu canxi và vitamin D - cho xương mẹ và bé chắc khỏe

Canxi và vitamin D hỗ trợ xương mẹ chắc khỏe và giúp bé phát triển hệ xương qua sữa mẹ. Các thực phẩm giàu canxi và vitamin D bao gồm:

• Cá nhỏ ăn cả xương: Cá cơm, cá mòi cung cấp canxi và omega-3.
• Sữa và chế phẩm từ sữa: Sữa tách béo, sữa chua cung cấp canxi dễ hấp thụ.
• Hạnh nhân: Nguồn canxi thực vật, tốt cho mẹ ăn chay.

Phụ nữ sau sinh cần khoảng 1.000 - 1.200mg canxi và 600 - 800 IU vitamin D mỗi ngày. Bạn có thể bổ sung vitamin D từ ánh nắng sáng nhẹ (15 - 20 phút mỗi ngày) hoặc thực phẩm chức năng nếu được bác sĩ chỉ định.

Thực phẩm giàu kẽm và vitamin C - tăng đề kháng, làm lành vết thương

Kẽm và vitamin C giúp tăng cường miễn dịch, hỗ trợ làm lành vết mổ và ngăn nhiễm trùng. Các thực phẩm giàu kẽm và vitamin C bao gồm:

• Cam, dâu tây: Giàu vitamin C, hỗ trợ tổng hợp collagen cho vết mổ.
• Rau ngót: Chứa vitamin C và sắt, tốt cho mẹ sau sinh.
• Thịt nạc: Cung cấp kẽm, giúp tăng đề kháng.

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, phụ nữ sau sinh cần khoảng 8 - 12mg kẽm và 70 - 90mg vitamin C mỗi ngày. Bạn nên bổ sung các thực phẩm này trong bữa ăn hàng ngày để duy trì sức khỏe.

Những thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh sau sinh mổ

Một số thực phẩm có thể gây rối loạn tiêu hóa, làm chậm quá trình lành vết mổ hoặc ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ. Những thực phẩm cần hạn chế bao gồm:

• Đồ cay nóng: Ớt, tiêu, cari có thể kích ứng dạ dày, gây khó tiêu.
• Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Đồ chiên rán, thức ăn nhanh làm tăng nguy cơ viêm và chậm tiêu hóa.
• Thực phẩm lên men: Dưa muối, cà muối có thể gây đầy hơi, không tốt cho hệ tiêu hóa yếu sau sinh.
• Đồ uống có caffeine và cồn: Cà phê, trà đặc, rượu bia có thể gây mất ngủ, ảnh hưởng đến chất lượng sữa và sức khỏe của bé.

Nghiên cứu của Đại học Y Harvard (2020) chỉ ra rằng caffeine và thực phẩm nhiều chất béo bão hòa làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa ở phụ nữ sau sinh, đặc biệt là trong 6 tuần đầu. Vì vậy, bạn nên ưu tiên các món ăn thanh đạm, dễ tiêu để hỗ trợ phục hồi.

Một số món ăn gợi ý trong tuần đầu sau sinh mổ

Sau khi đã biết phụ nữ sau khi đẻ mổ ăn gì và kiêng gì, sau đây là một số gợi ý về mẫu thực đơn giàu dinh dưỡng và hạn chế dinh dưỡng cho sản phụ: 

• Canh rau ngót thịt nạc: Giàu sắt, vitamin C, hỗ trợ làm lành vết mổ.
• Cháo móng giò hạt sen: Cung cấp đạm, canxi, giúp lợi sữa.
• Cá hồi hấp gừng: Giàu omega-3, dễ tiêu, chống viêm.
• Đậu phụ om nấm: Nguồn protein thực vật, nhẹ bụng.

Thực đơn mẫu 3 ngày đầu sau sinh mổ:

• Ngày 1: Bữa sáng: Cháo yến mạch sữa; Bữa trưa: Canh rau ngót thịt nạc, cơm mềm; Bữa tối: Cá hồi hấp, khoai lang luộc.
• Ngày 2: Bữa sáng: Sữa chua, táo; Bữa trưa: Cháo móng giò hạt sen, rau luộc; Bữa tối: Đậu phụ om nấm, cơm mềm.
• Ngày 3: Bữa sáng: Cháo gà; Bữa trưa: Canh cải xanh, thịt nạc hấp; Bữa tối: Cá cơm kho, rau bina luộc.

Các món nên được chế biến nhạt, hạn chế gia vị cay nóng để bảo vệ hệ tiêu hóa.

Lưu ý về chế độ ăn trong từng giai đoạn hậu sản

Chế độ ăn sau sinh mổ cần điều chỉnh theo từng giai đoạn để phù hợp với tốc độ phục hồi của cơ thể:

• 3 ngày đầu: Ưu tiên món lỏng như cháo, súp, canh rau để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa. Chia nhỏ 6 - 8 bữa/ngày, mỗi bữa khoảng 200 - 300ml.
• 1 tuần đầu: Tăng dần thực phẩm giàu đạm (thịt nạc, cá, đậu hũ) và rau xanh. Bổ sung nước (2 - 2,5 lít/ngày) và trái cây tươi để ngăn táo bón.
• Sau 1 tháng: Ăn uống gần như bình thường, nhưng vẫn ưu tiên thực phẩm giàu dinh dưỡng như ngũ cốc, protein, và vi chất. Tránh thực phẩm chế biến sẵn để duy trì sức khỏe lâu dài.

Hãy lắng nghe cơ thể và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường như đau vết mổ, táo bón kéo dài hoặc mệt mỏi quá mức.

Trên đây là những thông tin chúng tôi cung cấp đến bạn để giải đáp cho thắc mắc phụ nữ sau sinh mổ nên ăn gì. Chế độ ăn sau sinh mổ không chỉ ảnh hưởng đến tốc độ hồi phục mà còn là nền tảng sức khỏe lâu dài cho cả mẹ và bé. Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp, tránh các món gây hại, kết hợp nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp quá trình hậu sản trở nên nhẹ nhàng và an toàn hơn. Đừng để những quan niệm sai lầm làm gián đoạn quá trình phục hồi của bạn. Hãy ưu tiên dinh dưỡng khoa học với các thực phẩm giàu đạm, chất xơ, sắt, canxi, và vi chất để cơ thể mau lành và bé yêu phát triển khỏe mạnh.

Việc tiêm vắc xin trước và sau khi mang thai đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé, giúp phòng ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như cúm, uốn ván, viêm gan B,... Đây là bước chuẩn bị cần thiết để đảm bảo thai kỳ an toàn và em bé chào đời khỏe mạnh. Hãy liên hệ ngay với Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua số hotline miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch hẹn tiêm chủng cho bạn và gia đình.