Nôn khan là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục

Nôn khan là cảm giác buồn nôn dữ dội nhưng không có chất nôn thoát ra ngoài. Tình trạng này có thể xuất hiện thoáng qua hoặc kéo dài dai dẳng, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày. Nôn khan không chỉ gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý tiềm ẩn cần được chú ý.

Nôn khan là gì?

Nôn khan là hiện tượng dạ dày co bóp mạnh kèm theo sự co thắt của cơ hoành nhằm tạo áp lực đẩy các chất trong dạ dày ra ngoài, nhưng không có gì được tống xuất. Người bệnh vẫn có cảm giác buồn nôn, co thắt vùng bụng, cổ họng, thậm chí chảy nước mắt, mệt mỏi sau cơn nôn, nhưng không nôn ra bất kỳ chất nào. Nôn khan có thể xảy ra đơn lẻ do kích thích nhẹ, hoặc lặp đi lặp lại nhiều lần trong ngày, gây mệt mỏi và suy nhược nếu kéo dài.

Nguyên nhân gây nôn khan

Nôn khan có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ sinh lý cho đến bệnh lý. Một số nguyên nhân thường gặp như: 

• Ăn quá nhanh hoặc ăn quá no: Khi bạn ăn quá nhiều trong một thời gian ngắn, dạ dày bị căng giãn quá mức, tạo áp lực lên cơ hoành và dễ gây ra phản xạ buồn nôn, nôn khan. Đây là phản ứng bảo vệ tự nhiên của cơ thể khi hệ tiêu hóa bị quá tải.
• Uống nhiều rượu bia: Việc tiêu thụ rượu bia quá mức có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày, đồng thời kích thích dạ dày tiết nhiều acid hơn bình thường, gây ra cảm giác buồn nôn hoặc nôn khan kéo dài.
• Tâm lý căng thẳng, lo lắng: Trạng thái stress kéo dài ảnh hưởng đến hệ thần kinh ruột, làm rối loạn chức năng tiêu hóa và xuất hiện các triệu chứng như đầy bụng, chướng hơi, buồn nôn và nôn khan.
• Bệnh trào ngược dạ dày - thực quản (GERD): Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây cảm giác buồn nôn và nôn khan. Khi acid dạ dày trào ngược lên thực quản, nó gây kích thích niêm mạc vùng họng, khiến cơ thể phản ứng như đang muốn nôn.
• Viêm dạ dày - ruột: Các tình trạng viêm nhiễm ở dạ dày và ruột thường gây rối loạn tiêu hóa với triệu chứng đặc trưng như buồn nôn, nôn khan, tiêu chảy, đau bụng và sốt nhẹ.
• Say tàu xe: Tình trạng rối loạn tiền đình do di chuyển có thể gây mất cân bằng cảm giác, dẫn đến chóng mặt, buồn nôn, vã mồ hôi, thậm chí là nôn khan kéo dài trong suốt quá trình di chuyển.
• Phụ nữ mang thai: Nôn khan là triệu chứng khá phổ biến trong giai đoạn đầu thai kỳ, đặc biệt vào buổi sáng. Tình trạng này liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể.
• Mùi khó chịu: Một số người nhạy cảm với mùi mạnh như mùi hóa chất, mùi thức ăn sống, xăng dầu hoặc thuốc lá có thể xuất hiện phản xạ nôn khan ngay khi tiếp xúc, dù không có rối loạn tiêu hóa đi kèm.

Cách xử lý khi bị nôn khan

Khi bị nôn khan, người bệnh nên nghỉ ngơi ở nơi thoáng khí, tránh mùi nồng hoặc khói thuốc và có thể áp dụng một số biện pháp sau để giảm triệu chứng:

• Uống nước ấm hoặc nước gừng loãng để làm dịu cảm giác buồn nôn.
• Ngậm kẹo gừng hoặc kẹo bạc hà có thể giúp làm dịu vùng họng và làm giảm cảm giác buồn nôn.

Nếu nôn khan do mang thai, nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày, không để bụng quá đói hoặc quá no. Nếu nôn khan sau khi dùng thuốc, cần trao đổi lại với bác sĩ để điều chỉnh phác đồ điều trị.

Nôn khan có nguy hiểm không? Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Trong đa số trường hợp, nôn khan là phản ứng tạm thời và không nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài, lặp đi lặp lại hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường như sụt cân, nôn ra máu, đau dữ dội,... thì có thể là dấu hiệu của một bệnh lý cần được can thiệp y tế. 

Trong trường hợp nôn khan diễn ra liên tục mà không cải thiện hoặc đi kèm với các dấu hiệu bất thường, bạn nên thăm khám y tế càng sớm càng tốt:

• Tình trạng nôn khan kéo dài quá 48 giờ;
• Xuất hiện chất nôn lẫn máu hoặc có màu đen bất thường;
• Đau bụng dữ dội, sốt cao;
• Các dấu hiệu mất nước nghiêm trọng như khô miệng, khát nhiều, tiểu ít, da khô hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.

Đây có thể là biểu hiện của những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được can thiệp y tế kịp thời.

Cách phòng ngừa tình trạng nôn khan

Dưới đây là một số lưu ý để hạn chế tình trạng nôn khan:

• Duy trì chế độ ăn uống hợp lý, không ăn quá no, tránh thực phẩm khó tiêu hoặc quá cay nóng.
• Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá nếu có.
• Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc, luyện tập thể dục vừa phải.
• Uống đủ nước mỗi ngày, đặc biệt trong thời tiết nắng nóng hoặc khi hoạt động nhiều.
• Nếu đang có bệnh lý nền như dạ dày, nội tiết, nên tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

• Nếu nôn khan do đi tàu xe, bạn nên chọn chỗ ngồi ít rung lắc, sử dụng thuốc chống say xe, và có thể áp dụng các mẹo dân gian như ngậm gừng để giảm cảm giác buồn nôn.

  

Nôn khan là tình trạng thường gặp và đa số không nguy hiểm nếu diễn ra trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, nếu kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường, người bệnh nên chủ động đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc chăm sóc sức khỏe tiêu hóa và tinh thần đúng cách sẽ góp phần giảm thiểu nguy cơ tái phát nôn khan, cải thiện chất lượng cuộc sống.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Tiêm chủng chính là bước đầu tiên và quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe cho bạn và gia đình. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đa dạng các loại vắc xin dành cho mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người lớn và người cao tuổi. Đội ngũ nhân viên y tế tận tâm, cơ sở vật chất hiện đại, quy trình tiêm an toàn, nhanh chóng. Đặt lịch ngay hôm nay để được tư vấn nhé!