Những xét nghiệm lao phổ biến hiện nay là gì? Đối tượng nào nên xét nghiệm?

Lao là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể lây lan nhanh và để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện sớm. Trong bối cảnh số ca mắc vẫn còn diễn biến phức tạp, xét nghiệm lao trở thành bước quan trọng giúp chẩn đoán và kiểm soát bệnh hiệu quả. Vậy hiện nay có những phương pháp xét nghiệm lao phổ biến nào? Và ai là những đối tượng nên chủ động thực hiện xét nghiệm? Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.

Một số thông tin cần biết về xét nghiệm lao

Bệnh lao là một dạng nhiễm trùng do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến phổi nhưng cũng có thể lan sang cơ quan khác nếu không kiểm soát tốt. Vi khuẩn lao lây qua không khí, đặc biệt khi người bệnh ho hoặc hắt hơi. Ở người có sức đề kháng kém, vi khuẩn dễ phát triển và gây bệnh. Dù điều trị đúng cách, lao vẫn có thể để lại di chứng lâu dài như ho kéo dài, khó thở hoặc khạc đờm.

Tại các quốc gia không thuộc vùng dịch, người nhập cư thường phải kiểm tra lao trước khi nhập cảnh. Ngược lại, ở nơi có tỉ lệ mắc cao, mọi triệu chứng hô hấp nghi ngờ đều cần được đánh giá cẩn thận. Khi đã chẩn đoán mắc lao, việc tuân thủ điều trị và tái khám định kỳ là yếu tố then chốt để kiểm soát bệnh và ngăn ngừa lây lan trong cộng đồng.

Những xét nghiệm lao phổ biến hiện nay

Hiện nay có nhiều loại xét nghiệm lao được áp dụng tùy theo tình trạng sức khỏe, triệu chứng và nguy cơ của từng người. Việc lựa chọn phương pháp xét nghiệm phù hợp cần dựa trên đánh giá lâm sàng cụ thể và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Xét nghiệm chẩn đoán lao phổi

Lao phổi là thể lao phổ biến nhất. Khi người bệnh có các dấu hiệu hô hấp kéo dài như ho, khó thở, sốt nhẹ, bác sĩ sẽ nghi ngờ đến khả năng nhiễm vi khuẩn lao tại phổi.

Bước đầu tiên để chẩn đoán là chụp X-quang ngực nhằm phát hiện những tổn thương trong mô phổi có đặc điểm nghi ngờ do lao gây ra. Ngoài ra, mẫu đờm của người bệnh được thu thập trong ngày hoặc nhiều ngày liên tiếp để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn lao qua soi trực tiếp hoặc nuôi cấy. Những xét nghiệm này có vai trò quan trọng trong việc xác định chẩn đoán, lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp và phòng ngừa nguy cơ lây lan cho những người xung quanh.

Xét nghiệm chẩn đoán lao ngoài phổi

Lao ngoài phổi xảy ra khi vi khuẩn lao tấn công các cơ quan khác ngoài phổi như màng phổi, màng não, xương khớp, màng tim, hạch bạch huyết, các cơ quan sinh dục hoặc hệ tiêu hóa.

Để xác định lao ở những vị trí này, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm hình ảnh như chụp CT, MRI hoặc siêu âm. Trong nhiều trường hợp, nội soi được sử dụng để quan sát bên trong cơ thể và lấy mẫu mô xét nghiệm. Một số kỹ thuật khác có thể bao gồm:

• Xét nghiệm máu.
• Xét nghiệm nước tiểu.
• Chọc dò dịch não tủy.
• Sinh thiết mô từ cơ quan nghi ngờ tổn thương.

Các phương pháp này giúp xác định chính xác vị trí tổn thương, mức độ lây lan và hỗ trợ điều trị hiệu quả hơn.

Xét nghiệm chẩn đoán lao tiềm ẩn

Lao tiềm ẩn là tình trạng cơ thể đã nhiễm vi khuẩn lao nhưng chưa xuất hiện triệu chứng rõ rệt và không có khả năng lây lan. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và theo dõi, vi khuẩn có thể hoạt hóa và gây bệnh trong tương lai.

Phương pháp phổ biến để phát hiện lao tiềm ẩn là xét nghiệm Mantoux hay còn gọi là xét nghiệm da tuberculin. Một lượng nhỏ dung dịch PPD được tiêm vào da vùng cẳng tay. Nếu cơ thể từng nhiễm vi khuẩn lao, vùng tiêm sẽ sưng nhẹ trong vòng 48 đến 72 giờ. Dựa vào mức độ phản ứng, bác sĩ sẽ chỉ định thêm chụp X-quang ngực để loại trừ lao hoạt động.

Ở những người từng tiêm vắc xin BCG, phản ứng với Mantoux có thể không rõ ràng hoặc gây nhầm lẫn. Trong những trường hợp này, xét nghiệm máu đo gamma Interferon thường được sử dụng để tăng độ chính xác. Phương pháp này đặc biệt hữu ích với:

• Người có phản ứng Mantoux dương tính.
• Người từng tiêm vắc xin BCG.
• Người di cư từ vùng có dịch lao sang vùng có tỉ lệ lao thấp.
• Nhân viên y tế cần kiểm tra sức khỏe định kỳ.
• Người chuẩn bị điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch.

Xét nghiệm lao tiềm ẩn giúp chủ động phát hiện và điều trị sớm, tránh nguy cơ bệnh tiến triển và lây lan trong tương lai.

Đối tượng nào nên xét nghiệm?

Để hạn chế sự lây lan của bệnh lao và giảm tổn thương do bệnh gây ra, một số nhóm có nguy cơ cao nên chủ động xét nghiệm phát hiện sớm. Những đối tượng này gồm:

• Người từng tiếp xúc gần hoặc chăm sóc bệnh nhân lao.
• Người đến từ khu vực có tỉ lệ lao cao như Mỹ Latinh, Châu Phi, Châu Á, Đông Âu, Nga.
• Người sống hoặc làm việc trong môi trường rủi ro như trại giam, viện dưỡng lão, cơ sở chăm sóc dài hạn hoặc nơi ở tập thể.
• Nhân viên y tế chăm sóc người bệnh.
• Trẻ em và thanh thiếu niên tiếp xúc với người lớn có nguy cơ mắc lao.

Việc xét nghiệm đúng đối tượng và thời điểm không chỉ giúp phát hiện sớm bệnh lao để điều trị kịp thời, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa lây nhiễm

Bên cạnh đó, một số người nhiễm lao tiềm ẩn có nguy cơ cao tiến triển thành bệnh, bao gồm:

• Người nhiễm HIV.
• Người mới nhiễm lao trong vòng hai năm.
• Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ.
• Người tiêm chích ma túy.
• Người suy giảm miễn dịch.
• Người cao tuổi.
• Người từng mắc lao nhưng chưa điều trị đầy đủ.

Xét nghiệm sớm giúp kịp thời phát hiện và điều trị, bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.

Việc hiểu rõ các xét nghiệm lao hiện nay và xác định đúng đối tượng cần tầm soát đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và kiểm soát bệnh hiệu quả. Không chỉ những người có triệu chứng nghi ngờ, mà cả nhóm có nguy cơ cao như người sống trong vùng dịch, tiếp xúc với bệnh nhân lao, người suy giảm miễn dịch,… Cũng cần chủ động xét nghiệm định kỳ. Chủ động kiểm tra sức khỏe hô hấp là cách thiết thực để bảo vệ bản thân, gia đình và góp phần ngăn chặn sự lây lan của bệnh lao trong cộng đồng.

Việc tiêm vắc xin phòng lao giúp bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nguy hiểm, đồng thời góp phần ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ uy tín với hệ thống bảo quản vắc xin đạt chuẩn, đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, quy trình tiêm an toàn và dịch vụ chăm sóc tận tâm. Đặc biệt, trung tâm còn hỗ trợ sổ tiêm chủng điện tử, nhắc lịch tự động và cam kết luôn đủ vắc xin với chi phí minh bạch. Hãy liên hệ ngay hotline miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch hẹn.