Nhiễm nấm miệng Candida ở trẻ em là gì? Dấu hiệu nhận biết

Trẻ em là đối tượng dễ mắc nhiễm nấm miệng Candida do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Tình trạng này nếu không được phát hiện sớm có thể dẫn đến khó ăn, đau miệng và ảnh hưởng tới tăng trưởng của trẻ. 

Nhiễm nấm miệng Candida ở trẻ em là gì?

Nấm miệng Candida, còn được gọi là tưa miệng, là một dạng nhiễm nấm do chủng nấm Candida albicans gây ra, loại nấm thường tồn tại trong khoang miệng với số lượng nhỏ mà không gây hại. Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch của trẻ bị suy yếu hoặc mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên, nấm có thể phát triển quá mức, dẫn đến hình thành các mảng trắng giống như sữa đông trên niêm mạc miệng, lưỡi, lợi và bên trong má.

Tình trạng này thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là những bé sinh non, nhẹ cân hoặc đang dùng kháng sinh dài ngày, vì thuốc có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi giúp kiểm soát nấm Candida. Ngoài miệng, nấm còn có thể lan sang móng tay, mắt, vùng cổ, nách, bẹn hoặc khu vực quấn tã.

Mặc dù nhiễm nấm Candida ở trẻ em thường là bệnh lý lành tính và có thể điều trị hiệu quả, song nếu kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo rối loạn miễn dịch hoặc nhiễm virus suy giảm miễn dịch (HIV), cần được thăm khám và chẩn đoán y khoa kịp thời.

Nguyên nhân khiến trẻ bị nấm miệng Candida

Trẻ bị nấm miệng Candida chủ yếu do nấm men Candida albicans phát triển quá mức trong khoang miệng. Bình thường, loại nấm này sống cộng sinh trong cơ thể mà không gây hại, nhưng khi mất cân bằng hệ vi sinh hoặc suy giảm miễn dịch, nấm sẽ bùng phát gây viêm nhiễm.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh gồm:

• Sử dụng kháng sinh hoặc corticosteroid kéo dài, làm tiêu diệt vi khuẩn có lợi và tạo điều kiện cho nấm phát triển.
• Tổn thương niêm mạc miệng hoặc da vùng miệng khiến nấm dễ xâm nhập.
• Môi trường ấm, ẩm ướt, đặc biệt trong khoang miệng hoặc vùng quấn tã.
• Trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc suy giảm miễn dịch (do bệnh lý bẩm sinh hoặc điều trị y tế kéo dài).

Trong một số trường hợp nặng, nấm có thể lan rộng và xâm nhập máu, gây nhiễm nấm toàn thân.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị nhiễm nấm miệng Candida

Trẻ bị nấm miệng Candida thường khởi phát âm thầm nhưng có thể tiến triển nhanh nếu không được phát hiện sớm. Bệnh gây tổn thương niêm mạc khoang miệng, làm trẻ đau rát, bỏ bú và ảnh hưởng đến hấp thu dinh dưỡng. Các dấu hiệu thường gặp gồm:

• Mảng trắng hoặc vàng trong miệng: Xuất hiện ở lưỡi, má trong, môi hoặc vòm miệng. Các mảng này bám chắc, khó lau sạch và có thể gây chảy máu khi cố gắng loại bỏ.
• Niêm mạc miệng đỏ, sưng hoặc loét: Do nấm xâm nhập sâu vào biểu mô, gây đau rát và viêm.
• Đau khi bú hoặc nuốt: Trẻ sơ sinh có thể quấy khóc, từ chối bú mẹ hoặc bú ít do cảm giác đau trong miệng và họng.
• Khó chịu, biếng ăn, quấy khóc nhiều: Biểu hiện gián tiếp của tình trạng đau miệng và khó nuốt.
• Trường hợp nặng: Nấm có thể lan xuống họng hoặc thực quản, gây nôn trớ, khó nuốt rõ rệt, hoặc sụt cân.

Cha mẹ cần quan sát kỹ những biểu hiện này, đặc biệt ở trẻ sơ sinh, trẻ sinh non hoặc có hệ miễn dịch yếu, để sớm can thiệp và ngăn ngừa biến chứng.

Cách phòng ngừa nấm miệng Candida ở trẻ

Nấm miệng Candida có xu hướng tái phát, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Dưới đây là những biện pháp chăm sóc và vệ sinh giúp giảm thiểu nguy cơ tái nhiễm nấm miệng Candida ở trẻ.

Khử khuẩn đồ dùng của trẻ thường xuyên

Núm vú giả, bình sữa, dụng cụ hút sữa, muỗng, ly, và đồ chơi cần được rửa sạch và tiệt trùng bằng nước sôi sau mỗi lần sử dụng. Việc này giúp loại bỏ nấm và vi khuẩn bám trên bề mặt, ngăn ngừa tái nhiễm.

Giữ vệ sinh tay và môi trường xung quanh

Rửa tay cho trẻ và người chăm sóc bằng xà phòng diệt khuẩn, đặc biệt trước khi cho trẻ ăn, thay tã hoặc sau khi tiếp xúc với các bề mặt bẩn. Đồng thời, giữ môi trường sinh hoạt của trẻ sạch sẽ, thoáng mát, hạn chế độ ẩm.

Tăng cường sức đề kháng cho trẻ

Bổ sung sữa chua chứa probiotic (lợi khuẩn acidophilus) vào chế độ ăn của trẻ (nếu phù hợp lứa tuổi) giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và ức chế sự phát triển của nấm Candida. Ngoài ra, nên hạn chế thức ăn nhiều đường và men để tránh tạo môi trường thuận lợi cho nấm phát triển.

Giữ vệ sinh miệng cho trẻ đúng cách

Sau mỗi lần bú hoặc ăn, cha mẹ nên dùng gạc sạch thấm nước muối sinh lý để lau nhẹ niêm mạc miệng, lưỡi và lợi của trẻ. Với trẻ lớn hơn, có thể hướng dẫn súc miệng bằng nước sạch để giảm sự phát triển của nấm.

Thay tã thường xuyên và giữ da khô thoáng

Giữ cho vùng quấn tã của trẻ sạch sẽ và khô ráo là yếu tố quan trọng trong phòng ngừa nấm Candida. Cha mẹ nên thay tã ngay sau khi trẻ đi tiểu hoặc đi ngoài, tránh để ẩm ướt kéo dài vì đây là môi trường thuận lợi cho nấm phát triển. Có thể sử dụng kem chống hăm chứa kẽm oxit để bảo vệ da khỏi kích ứng và ẩm mốc.

Chỉ sử dụng thuốc kháng sinh khi thật cần thiết

Việc lạm dụng kháng sinh có thể tiêu diệt các vi khuẩn có lợi trong cơ thể, tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển quá mức. Vì vậy, chỉ nên dùng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ, đúng liều và đủ thời gian để tránh gây mất cân bằng hệ vi sinh.

Tuân thủ hướng dẫn khi dùng thuốc điều trị hen suyễn

Trẻ bị hen suyễn thường phải sử dụng thuốc steroid dạng hít, có thể làm tăng nguy cơ nấm miệng nếu không được vệ sinh miệng đúng cách. Sau mỗi lần hít thuốc, cha mẹ nên hướng dẫn trẻ súc miệng bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý để loại bỏ lượng thuốc còn đọng lại trong khoang miệng.

Hy vọng qua bài viết trên, cha mẹ đã hiểu rõ hơn về nhiễm nấm miệng Candida ở trẻ em cũng như các dấu hiệu nhận biết sớm để kịp thời xử trí. Dù không phải là bệnh quá nghiêm trọng, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, nấm miệng có thể gây đau rát, ảnh hưởng đến việc bú và hấp thu dinh dưỡng của trẻ. Vì vậy, khi phát hiện những bất thường trong khoang miệng, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.