Nhận biết dấu hiệu bệnh đậu mùa khỉ

Bệnh đậu mùa khỉ (Monkeypox) là một bệnh truyền nhiễm do virus đậu mùa khỉ gây ra, có thể lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người. Việc nhận biết dấu hiệu bệnh đậu mùa khỉ sớm đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống và hạn chế lây lan dịch bệnh. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các dấu hiệu lâm sàng, đường lây truyền, nguy cơ mắc bệnh cũng như phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh đậu mùa khỉ.

Dấu hiệu bệnh đậu mùa khỉ

Nhận biết các dấu hiệu lâm sàng là bước đầu tiên để phát hiện và xử lý kịp thời bệnh đậu mùa khỉ. Các triệu chứng diễn biến qua nhiều giai đoạn với biểu hiện đặc trưng giúp phân biệt với các bệnh da liễu khác.

Dấu hiệu bệnh đậu mùa khỉ giai đoạn đầu

Giai đoạn đầu của bệnh đậu mùa khỉ thường bắt đầu với các triệu chứng giống cúm như sốt cao, đau đầu dữ dội, đau cơ, đau lưng và mệt mỏi toàn thân. Bệnh nhân cũng có thể xuất hiện sưng hạch bạch huyết, đặc biệt là vùng cổ, nách hoặc bẹn, đây là dấu hiệu quan trọng giúp phân biệt đậu mùa khỉ với các bệnh đậu mùa truyền thống. Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 5 đến 13 ngày, sau đó các triệu chứng toàn thân mới xuất hiện rõ rệt.

Phát ban và tổn thương da

Phát ban là dấu hiệu đặc trưng nhất của bệnh, thường xuất hiện trong vòng 1-3 ngày sau khi sốt bắt đầu giảm. Các nốt phát ban thường tập trung ở mặt, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mắt, miệng, họng, bẹn, cơ quan sinh dục hoặc quanh vùng hậu môn. Tổn thương ngoài da có thể dao động từ một đến vài nghìn nốt, trải qua nhiều giai đoạn từ ban đỏ phẳng đến mụn nước, mụn mủ, đóng vảy và bong vảy, tạo thành lớp da mới. Quá trình này kéo dài khoảng 2-4 tuần tùy theo mức độ tổn thương và khả năng hồi phục của từng người.

Biến chứng có thể xảy ra

Mặc dù phần lớn bệnh nhân đậu mùa khỉ hồi phục tốt, nhưng một số trường hợp có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, nhiễm trùng da thứ phát, viêm não hoặc mất thị lực do tổn thương mắt. Trẻ sơ sinh, trẻ em và người có hệ miễn dịch suy giảm có nguy cơ mắc biến chứng nặng hơn và tỷ lệ tử vong cao hơn. Việc theo dõi sát sao và chăm sóc y tế kịp thời rất cần thiết để hạn chế các hậu quả nguy hiểm của bệnh.

Đường lây truyền và nguy cơ nhiễm bệnh

Hiểu rõ các đường lây truyền và yếu tố nguy cơ giúp phòng tránh bệnh hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng.

Lây truyền từ động vật sang người

Bệnh đậu mùa khỉ có thể lây truyền từ động vật sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể hoặc tổn thương trên da của động vật bị nhiễm virus. Các loài động vật như khỉ, sóc, chuột gai, và các loài gặm nhấm khác được xem là nguồn lây bệnh phổ biến. Việc ăn thịt động vật chưa được nấu chín kỹ hoặc xử lý không đúng cách cũng là một con đường lây nhiễm. Do đó, hạn chế tiếp xúc và tiêu thụ các động vật có nguy cơ là biện pháp cần thiết để phòng bệnh.

Lây truyền từ người sang người

Virus đậu mùa khỉ có thể lây truyền giữa người với người thông qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch tiết cơ thể, các tổn thương trên da hoặc niêm mạc của người bệnh. Ngoài ra, giọt bắn đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi cũng là một trong những con đường lây nhiễm, nhất là trong môi trường kín, đông người. Việc dùng chung đồ dùng cá nhân như chăn, ga, khăn mặt, quần áo với người bệnh cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Những yếu tố nguy cơ tăng khả năng mắc bệnh

Các nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh đậu mùa khỉ gồm trẻ sơ sinh, trẻ em, người bị suy giảm miễn dịch, nhân viên y tế, người tiếp xúc thường xuyên với động vật hoang dã hoặc vật nuôi có nguy cơ. Ngoài ra, các khu vực có dịch bệnh đang lưu hành, môi trường sống thiếu vệ sinh cũng làm tăng khả năng nhiễm virus. Việc nâng cao nhận thức và thực hiện các biện pháp phòng tránh đúng cách là rất quan trọng để bảo vệ nhóm đối tượng này.

Phương pháp phòng ngừa và điều trị

Hiện nay chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh đậu mùa khỉ, tuy nhiên việc phòng ngừa và chăm sóc hỗ trợ đúng cách giúp giảm thiểu biến chứng và kiểm soát dịch bệnh hiệu quả.

Biện pháp phòng ngừa hiệu quả

Phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ chủ yếu dựa vào việc hạn chế tiếp xúc với nguồn lây nhiễm. Người dân cần tránh tiếp xúc trực tiếp với động vật nghi nhiễm, không ăn thịt động vật chưa được nấu chín kỹ, và hạn chế tiếp xúc với người bệnh hoặc các vật dụng cá nhân của họ. Việc rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn chứa cồn cũng là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả. Đặc biệt, nhân viên y tế và những người có nguy cơ cao cần trang bị đầy đủ đồ bảo hộ cá nhân khi tiếp xúc với bệnh nhân.

Tiêm vắc xin và vai trò của vắc xin đậu mùa

Vắc xin phòng bệnh đậu mùa truyền thống được chứng minh có khả năng bảo vệ chéo đến 85% đối với bệnh đậu mùa khỉ. Do đó, tiêm vắc xin đậu mùa khỉ được khuyến nghị cho các nhóm đối tượng có nguy cơ cao như nhân viên y tế, người sống trong khu vực có dịch hoặc tiếp xúc với nguồn bệnh.

Việc tiêm chủng không chỉ giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh mà còn làm giảm mức độ nghiêm trọng của triệu chứng nếu bị nhiễm. Hiện nay, nhiều quốc gia đang triển khai tiêm vắc xin phòng bệnh đậu mùa khỉ nhằm kiểm soát dịch bệnh một cách chủ động.

Các phương pháp điều trị hiện tại

Mặc dù chưa có thuốc đặc hiệu được cấp phép rộng rãi, một số loại thuốc kháng virus như cidofovir, tecovirimat và brincidofovir (CMX001) đã được nghiên cứu và ghi nhận hiệu quả chống lại virus đậu mùa khỉ trong các thử nghiệm lâm sàng. 

Trong thực tế, bệnh thường tự khỏi và điều trị chủ yếu tập trung vào chăm sóc triệu chứng như hạ sốt, giảm đau và phòng ngừa bội nhiễm. Bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ để phát hiện và xử lý kịp thời các biến chứng nếu có. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn y tế và cách ly phù hợp sẽ giúp kiểm soát dịch bệnh hiệu quả.

Bệnh đậu mùa khỉ là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm với các dấu hiệu lâm sàng đặc trưng và có khả năng lây lan nhanh chóng nếu không được kiểm soát. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh, hiểu rõ đường lây truyền và áp dụng các biện pháp phòng ngừa là yếu tố then chốt giúp hạn chế sự bùng phát dịch bệnh. Đồng thời, tiêm vắc xin đậu mùa và chăm sóc hỗ trợ đúng cách sẽ góp phần giảm thiểu nguy cơ và biến chứng cho người mắc bệnh. Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức phòng tránh và cập nhật thông tin chính xác từ các nguồn uy tín.