Hormone Glucagon là gì? Vai trò quan trọng trong cân bằng đường huyết

Trong cơ thể con người, lượng đường huyết luôn được duy trì ở mức ổn định nhờ sự phối hợp tinh tế giữa nhiều hormone. Trong đó, hormone glucagon đóng vai trò không thể thiếu trong việc điều chỉnh lượng glucose khi cơ thể thiếu năng lượng. Hiểu về hormone glucagon giúp chúng ta nhận biết rõ hơn cơ chế sinh học phức tạp này, từ đó áp dụng các biện pháp chăm sóc sức khỏe phù hợp. Đây cũng là kiến thức cần thiết cho những người có các vấn đề về chuyển hóa đường huyết hoặc đang quan tâm đến sức khỏe toàn diện.

Hormone Glucagon là gì?

Hormone glucagon là một hormone peptide quan trọng được tiết ra chủ yếu từ các tế bào alpha nằm trong tuyến tụy. Vai trò chính của glucagon là điều chỉnh và duy trì mức đường huyết trong máu, đặc biệt khi cơ thể cần năng lượng nhưng lượng glucose có trong máu giảm xuống thấp. 

Khi lượng đường huyết hạ, glucagon sẽ kích thích gan phá vỡ glycogen, dạng dự trữ của glucose, để giải phóng glucose vào máu từ đó nhanh chóng nâng cao mức đường huyết về ngưỡng an toàn cho cơ thể hoạt động bình thường.

Ngoài việc giúp điều chỉnh lượng đường trong máu, hormone glucagon còn tham gia vào các quá trình chuyển hóa khác như thúc đẩy sự phân giải chất béo để cung cấp năng lượng khi glucose không đủ. Điều này rất cần thiết trong các tình trạng nhịn ăn, hoạt động thể chất kéo dài hoặc khi cơ thể trải qua các đợt stress năng lượng. 

Nhờ khả năng cân bằng giữa việc dự trữ và giải phóng năng lượng, hormone glucagon đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các nguy cơ do rối loạn đường huyết đặc biệt là hạ đường huyết đồng thời góp phần duy trì sự ổn định về chuyển hóa năng lượng tổng thể.

Sự điều hoà đường huyết trong cơ thể diễn ra như thế nào?

Cân bằng đường huyết trong cơ thể là quá trình tinh tế được điều phối bởi nhiều cơ quan và hormone khác nhau, trong đó hormone glucagon và insulin đóng vai trò trung tâm. Khi lượng đường trong máu tăng cao, tuyến tụy tiết ra insulin để giúp các tế bào hấp thu glucose, chuyển hóa thành năng lượng hoặc dự trữ dưới dạng glycogen. Ngược lại, khi lượng đường trong máu giảm thấp, hormone glucagon sẽ kích hoạt gan phá vỡ glycogen dự trữ, giải phóng glucose vào máu, giúp phục hồi mức đường huyết.

Quá trình điều hòa này diễn ra liên tục nhằm đảm bảo lượng đường huyết luôn trong khoảng an toàn, đủ cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của cơ thể. 

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), sự cân bằng giữa hormone glucagon và insulin giúp phòng tránh các tình trạng nguy hiểm như hạ đường huyết hoặc tăng đường huyết kéo dài, vốn là nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý nghiêm trọng.

Vai trò của hormone glucagon và insulin trong việc cân bằng đường huyết

Hormone glucagon và insulin đóng vai trò đối trọng quan trọng trong việc điều chỉnh và duy trì lượng đường huyết ổn định trong cơ thể. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa hai hormone này giúp đảm bảo nguồn năng lượng luôn đủ cho các hoạt động sống thiết yếu.

Vai trò của hormone glucagon

Hormone glucagon là “người giữ lửa” trong tình trạng cơ thể thiếu năng lượng. Khi lượng đường trong máu thấp, glucagon được tiết ra kích thích gan chuyển glycogen thành glucose rồi thải vào máu, giúp tăng nhanh lượng đường huyết. Điều này rất cần thiết để duy trì hoạt động của não bộ, tim và các cơ quan khác. Ngoài ra, glucagon còn thúc đẩy quá trình tạo glucose mới từ các thành phần khác trong cơ thể như axit amin, giúp bổ sung nguồn năng lượng lâu dài.

Hormone glucagon được xem như một cơ chế bảo vệ quan trọng, giúp ngăn ngừa nguy cơ hạ đường huyết đột ngột, đặc biệt trong các trường hợp người bệnh tiểu đường đang dùng thuốc làm hạ đường huyết.

Vai trò của hormone insulin

Insulin có thể được ví như “cánh tay mở cửa” cho glucose đi vào tế bào. Khi đường huyết tăng, tuyến tụy sản xuất insulin để giúp các tế bào hấp thu và chuyển hóa glucose, từ đó làm giảm lượng đường trong máu. Insulin cũng thúc đẩy chuyển hóa glucose thành glycogen dự trữ trong gan và cơ, đồng thời ức chế quá trình phân giải glycogen thành glucose.

Sự cân bằng giữa insulin và glucagon tạo nên một chu trình khép kín, giúp duy trì lượng đường huyết ổn định, hỗ trợ cơ thể luôn có đủ năng lượng và hạn chế các biến chứng do đường huyết không ổn định.

Cách để cân bằng đường huyết trong cơ thể

Để cơ thể duy trì cân bằng đường huyết hiệu quả, việc hiểu và chăm sóc sức khỏe đúng cách là rất quan trọng. Dưới đây là một số cách giúp hỗ trợ sự cân bằng này:

• Duy trì chế độ ăn cân đối: Ưu tiên các loại thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh và thực phẩm có chỉ số glycemic thấp để tránh tăng đường huyết đột ngột. Hạn chế đồ ngọt, thức ăn nhanh và các thực phẩm nhiều đường.
• Tập thể dục đều đặn: Vận động giúp cải thiện độ nhạy insulin và thúc đẩy quá trình sử dụng glucose của cơ thể, đồng thời kích thích hormone glucagon hoạt động hiệu quả khi cần thiết.
• Kiểm tra sức khỏe: Theo dõi mức đường huyết, chức năng gan, thận và các chỉ số khác giúp phát hiện sớm các bất thường để can thiệp kịp thời. Việc theo dõi hormone glucagon và insulin đóng vai trò hỗ trợ quản lý bệnh tiểu đường và các rối loạn chuyển hóa.
• Tiêm vắc xin phòng ngừa nhiễm trùng: Những người có rối loạn chuyển hóa như tiểu đường có nguy cơ cao mắc các bệnh nhiễm trùng.
• Tránh stress kéo dài và đảm bảo giấc ngủ: Stress và thiếu ngủ có thể làm rối loạn cân bằng hormone, ảnh hưởng tới cả glucagon và insulin.

Hormone glucagon cùng với insulin là hai nhân tố quan trọng quyết định sự cân bằng đường huyết trong cơ thể. Hiểu được vai trò của hormone glucagon sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe, đặc biệt trong phòng ngừa và kiểm soát các bệnh lý liên quan đến đường huyết.