Đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu: Ai là người có nguy cơ cao nhất?

Tại Việt Nam và trên thế giới, viêm não mô cầu được xem là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng do khả năng lây lan nhanh và biến chứng nghiêm trọng. Bệnh thường xuất hiện thành dịch nhỏ ở các khu vực đông dân cư, đặc biệt là trong thời tiết lạnh. Việc xác định đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu có ý nghĩa quan trọng để xây dựng chiến lược phòng ngừa, nâng cao nhận thức và giảm thiểu nguy cơ tử vong.

Tổng quan về viêm não mô cầu

Viêm não mô cầu là bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Bệnh có thể dẫn đến viêm màng não hoặc nhiễm khuẩn huyết - hai thể bệnh nguy hiểm nhất.

Viêm não mô cầu thường khởi phát với các triệu chứng không đặc hiệu, dễ bị nhầm lẫn với cảm cúm hoặc các bệnh lý khác bao gồm:

• Sốt cao đột ngột: Nhiệt độ cơ thể tăng nhanh trên 38,5°C, kèm ớn lạnh.
• Đau đầu dữ dội, buồn nôn: Người bệnh cảm thấy đau nhức toàn đầu, không giảm khi nghỉ ngơi.
• Cứng cổ, nhạy cảm với ánh sáng: Đây là dấu hiệu điển hình của viêm màng não do áp lực trong não tăng.
• Phát ban, co giật, lừ đừ: Các đốm ban đỏ tím xuất hiện trên da, không mất đi khi ấn.
• Triệu chứng ở trẻ nhỏ: Trẻ có thể bỏ bú, quấy khóc liên tục, ngủ li bì hoặc có biểu hiện bất thường khó nhận biết.

Theo đánh giá của các chuyên gia, viêm não mô cầu là tình trạng bệnh lý nguy hiểm, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh có thể tử vong.

Ai là đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu nhất?

Như các bạn đã biết, viêm não mô cầu là căn bệnh nguy hiểm, lây lan qua đường hô hấp (giọt bắn từ ho, hắt hơi). Bệnh không phân biệt giới tính hay tuổi tác nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn được gọi là đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu. Vậy ai dễ mắc viêm não mô cầu?

Dưới đây là các nhóm đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu, bạn đọc có thể tham khảo:

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 5 tuổi

Trẻ em trong độ tuổi này đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi viêm não mô cầu do các yếu tố sau:

• Hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh: Khả năng chống lại vi khuẩn còn yếu, đặc biệt ở trẻ dưới 1 tuổi.
• Tiếp xúc gần: Trẻ ở nhà trẻ, mẫu giáo dễ lây nhiễm qua tiếp xúc với bạn bè hoặc người chăm sóc.

Thống kê từ CDC Hoa Kỳ, nhóm tuổi này có tỷ lệ mắc viêm não mô cầu cao nhất, đặc biệt trong năm đầu đời.

Thanh thiếu niên từ 15 đến 24 tuổi

Nhóm thanh thiếu niên cũng là đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu do lối sống và môi trường sinh hoạt. Cụ thể:

• Giao tiếp xã hội rộng: Tham gia các hoạt động tập thể như học tập, sinh hoạt tại ký túc xá, trại hè.
• Hành vi nguy cơ: Hút thuốc lá, dùng chung đồ dùng cá nhân (ly, muỗng, bàn chải) làm tăng khả năng lây nhiễm.
• Khuyến cáo từ WHO: Nhóm này cần tiêm phòng đầy đủ để giảm nguy cơ tái nhiễm và biến chứng nặng.

Người sống trong môi trường đông đúc, điều kiện vệ sinh kém

Môi trường sống đóng vai trò quan trọng trong việc lây lan vi khuẩn, khiến những người này trở thành đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu:

• Điều kiện sống: Nhà trọ, ký túc xá, trại tị nạn hoặc khu ổ chuột là nơi vi khuẩn dễ phát tán qua giọt bắn.
• Mùa đông xuân: Thời điểm lạnh và ẩm làm hệ miễn dịch suy yếu, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Người có hệ miễn dịch suy giảm

Những người có sức đề kháng yếu là đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu do cơ thể không đủ khả năng chống lại vi khuẩn:

• Bệnh mạn tính: Người mắc HIV/AIDS, ung thư hoặc các bệnh tự miễn có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn.
• Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch: Thuốc điều trị ung thư, cấy ghép nội tạng làm giảm khả năng miễn dịch tự nhiên.

Người chưa được tiêm vắc xin phòng ngừa viêm não mô cầu

Vắc xin là biện pháp bảo vệ hiệu quả nhất và những người chưa tiêm phòng trở thành đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, người không được tiêm hoặc chưa hoàn thành liều vắc xin có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người đã hoàn thành liều tiêm vắc xin não mô cầu.

Viêm não mô cầu có nguy hiểm không?

Viêm não mô cầu có nguy hiểm không? Câu trả lời là có, viêm não mô cầu rất nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Bệnh có thể diễn tiến nặng trong vòng 24 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng, đặc biệt ở đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu. Các thống kê cho thấy:

• Tỷ lệ tử vong do viêm não mô cầu: 10 - 15% trường hợp tử vong dù được điều trị đúng cách.
• Di chứng: 10 - 20% người sống sót gặp các vấn đề thần kinh như điếc, chậm phát triển trí tuệ, động kinh hoặc tổn thương não vĩnh viễn.
• Thời gian ủ bệnh: Từ 2 - 10 ngày, thường là 3 - 4 ngày khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn.

Biện pháp phòng ngừa viêm não mô cầu hiệu quả

Phòng ngừa luôn là cách bảo vệ chủ động và an toàn nhất, đặc biệt với các đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu. Dưới đây là các biện pháp cụ thể để giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

Tiêm vắc xin phòng viêm não mô cầu

Tiêm vắc xin là giải pháp hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi viêm não mô cầu:

• Loại vắc xin phổ biến tại Việt Nam: Vắc xin phòng viêm não mô cầu nhóm B (Bexsero), BC và nhóm ACWY bảo vệ chống lại các chủng vi khuẩn phổ biến.
• Đối tượng cần tiêm: Trẻ từ 9 tháng tuổi, thanh thiếu niên, người đi du lịch đến vùng dịch hoặc sống trong khu vực nguy cơ cao.
• Lịch tiêm nhắc lại: Theo chỉ định của bác sĩ để duy trì hiệu quả bảo vệ lâu dài.

Tăng cường vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Thực hiện các thói quen vệ sinh giúp giảm nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt cho đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu:

• Tránh dùng chung đồ dùng cá nhân: Không dùng chung ly, muỗng, bàn chải hoặc các vật dụng dễ truyền vi khuẩn.
• Đeo khẩu trang nơi công cộng: Hạn chế tiếp xúc với giọt bắn từ người nghi ngờ mắc bệnh.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ: Đảm bảo nhà cửa, phòng học thông thoáng, thường xuyên vệ sinh bề mặt tiếp xúc.

Theo dõi sức khỏe sát sao trong mùa dịch

Việc phát hiện sớm các triệu chứng là yếu tố then chốt để điều trị hiệu quả, đặc biệt ở đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu:

• Dấu hiệu cần lưu ý: Sốt cao, cứng gáy, mệt mỏi bất thường, phát ban đỏ tím cần được kiểm tra ngay tại bệnh viện.
• Không tự điều trị tại nhà: Bệnh diễn biến nhanh, có thể gây tử vong trong vài giờ nếu không được can thiệp y tế kịp thời.

Nhận biết chính xác đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu là điều quan trọng để nâng cao hiệu quả phòng bệnh. Trẻ nhỏ, thanh thiếu niên, người sống trong môi trường đông đúc và người chưa tiêm phòng là những nhóm có nguy cơ cao nhất. Chính vì thế, bạn cần chủ động tiêm vắc xin, tăng cường vệ sinh và theo dõi sức khỏe để phòng tránh căn bệnh nguy hiểm này. Đừng chủ quan - hãy bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng ngay hôm nay bạn nhé.