Đi tiểu ra giun sán: Nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách xử lý

Dù tình trạng đi tiểu ra giun sán không phổ biến như các bệnh ký sinh trùng đường ruột nhưng vẫn có thể xảy ra trong những trường hợp người bệnh nhiễm phải các loại ký sinh trùng di chuyển đến hệ tiết niệu. Nếu không được phát hiện kịp thời, những ký sinh trùng này có thể gây tổn thương bàng quang, thận hoặc hệ sinh sản. Tình trạng này cần được hiểu đúng và xử trí đúng cách, tránh tự điều trị gây hậu quả nghiêm trọng.

Đi tiểu ra giun sán có nguy hiểm không?

Đi tiểu ra giun sán là tình trạng hiếm gặp, xảy ra khi ký sinh trùng hoặc trứng của chúng xuất hiện trong đường tiết niệu và được đào thải ra ngoài qua nước tiểu. Hiện tượng này thường liên quan đến các loại ký sinh trùng có khả năng di chuyển đến hệ tiết niệu, gây viêm và tổn thương nghiêm trọng.

Một số loại ký sinh trùng thường gặp bao gồm:

• Sán máng: Loại sán này xâm nhập qua da khi tiếp xúc với nước ô nhiễm sau đó di chuyển đến bàng quang, gây viêm và có thể làm tiểu ra trứng hoặc sán.
• Giun kim: Dù hiếm gặp trong đường tiết niệu, giun kim có thể lạc chỗ từ hậu môn đến niệu đạo, đặc biệt ở phụ nữ, gây kích ứng và viêm.
• Giun chỉ: Gây bệnh phù chân voi, tổn thương hệ bạch huyết và trong một số trường hợp hiếm ảnh hưởng đến hệ tiết niệu.

Đi tiểu ra giun sán không chỉ là triệu chứng bất thường mà còn là dấu hiệu của nhiễm trùng nghiêm trọng. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến:

• Viêm bàng quang: Gây đau, tiểu buốt, tiểu máu hoặc nhiễm trùng tái phát.
• Tổn thương thận: Tắc nghẽn đường tiểu hoặc suy giảm chức năng thận do ký sinh trùng gây áp xe hoặc viêm.
• Biến chứng sinh sản: Ở phụ nữ, sán máng có thể gây tổn thương vòi trứng hoặc tử cung, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Nguyên nhân dẫn đến đi tiểu ra giun sán ở người lớn và trẻ em

Hiểu rõ nguyên nhân gây đi tiểu ra giun sán là yếu tố quan trọng để phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Vậy đi tiểu ra giun là do đâu?

• Nhiễm từ môi trường: Sán máng thường lây qua nước ô nhiễm ở ao, hồ, mương, đặc biệt ở vùng nông thôn. Ấu trùng sán xâm nhập qua da khi người bệnh tắm hoặc đi chân trần trong môi trường nước nhiễm bẩn. Ngoài ra, trẻ em và người lớn sống ở khu vực thiếu vệ sinh dễ tiếp xúc với đất hoặc nước chứa trứng ký sinh trùng.
• Vệ sinh kém: Ở trẻ nhỏ, giun kim có thể di chuyển từ hậu môn đến niệu đạo nếu không vệ sinh đúng cách, đặc biệt ở bé gái do cấu trúc giải phẫu gần nhau. Bên cạnh đó, việc ngủ chung, dùng chung chăn màn hoặc quần áo với người nhiễm giun kim có thể làm tăng nguy cơ lây lan.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Người lớn tuổi, người mắc bệnh nền (HIV, tiểu đường, suy giảm miễn dịch) hoặc trẻ suy dinh dưỡng dễ bị ký sinh trùng xâm nhập và phát triển bất thường trong cơ thể, bao gồm cả hệ tiết niệu.
• Ăn uống không đảm bảo: Uống nước chưa đun sôi, ăn rau sống hoặc thực phẩm không nấu chín kỹ có thể làm tăng nguy cơ nhiễm sán hoặc giun.
• Tiếp xúc với vật nuôi: Vật nuôi không được tẩy giun định kỳ có thể là nguồn lây nhiễm giun sán sang người.

Các dấu hiệu cảnh báo khi bị giun sán ở đường tiểu

Ngoài hiện tượng đi tiểu ra giun sán, một số dấu hiệu khác có thể cảnh báo nhiễm ký sinh trùng ở đường tiết niệu:

• Tiểu buốt, tiểu rắt: Do bàng quang hoặc niệu đạo bị kích thích bởi ký sinh trùng, gây viêm và khó chịu khi đi tiểu.
• Tiểu ra máu: Thường gặp trong nhiễm sán máng (Schistosoma haematobium), do tổn thương niêm mạc bàng quang.
• Đau bụng dưới, đau lưng: Có thể là dấu hiệu của viêm bàng quang hoặc tổn thương thận do ký sinh trùng.
• Ngứa vùng sinh dục: Giun kim lạc chỗ đến niệu đạo có thể gây ngứa hoặc kích ứng ở vùng sinh dục.
• Dị vật trong nước tiểu: Thấy các sợi nhỏ như chỉ trắng hoặc vật thể di động trong nước tiểu, đặc biệt khi quan sát kỹ.

Lưu ý: Các dấu hiệu này dễ bị nhầm lẫn với nhiễm trùng tiết niệu thông thường, do đó cần thăm khám chuyên khoa để xác định chính xác nguyên nhân.

Cách chẩn đoán và điều trị khi đi tiểu ra giun sán

Khi phát hiện đi tiểu ra giun sán, người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị ngay lập tức để tránh biến chứng.

Chẩn đoán

Một số phương pháp hỗ trợ chẩn đoán và điều trị khi đi tiểu ra giun có thể kể đến như:

• Xét nghiệm nước tiểu: Tìm trứng sán, bạch cầu hoặc máu trong nước tiểu để xác định loại ký sinh trùng.
• Siêu âm bụng dưới, bàng quang: Phát hiện tổn thương hoặc sự hiện diện của ký sinh trùng trong hệ tiết niệu.
• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm như ELISA hoặc PCR giúp xác định kháng thể hoặc DNA của ký sinh trùng, đặc biệt với sán máng hoặc giun chỉ.

Phác đồ điều trị

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây đi tiểu ra giun sán, bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp. Chẳng hạn như:

• Sán máng: Thuốc Praziquantel được sử dụng, liều lượng tính theo cân nặng (thường 40 - 60mg/kg, chia làm 1 - 2 lần/ngày). Thuốc giúp tiêu diệt sán và giảm viêm.
• Giun chỉ: Diethylcarbamazine (DEC) hoặc Ivermectin được chỉ định, tùy thuộc vào mức độ nhiễm trùng và hướng dẫn của bác sĩ.
• Giun kim: Albendazole (400mg liều duy nhất) hoặc Mebendazole (100mg x 2 lần/ngày trong 3 ngày) là lựa chọn hiệu quả. Cả gia đình cần được điều trị đồng thời để tránh tái nhiễm.
• Hỗ trợ: Có thể cần thuốc giảm đau, chống viêm hoặc kháng sinh nếu có nhiễm trùng thứ phát.

Lưu ý: Không tự ý sử dụng thuốc dân gian hoặc thuốc không rõ nguồn gốc vì có thể làm nặng thêm tình trạng viêm hoặc gây kháng thuốc.

Biện pháp phòng tránh đi tiểu ra giun sán

Phòng ngừa đi tiểu ra giun sán đòi hỏi kết hợp các biện pháp vệ sinh cá nhân, cải thiện môi trường sống và nâng cao nhận thức cộng đồng. Cụ thể:

• Tẩy giun định kỳ: Thực hiện tẩy giun 6 tháng/lần cho cả trẻ em và người lớn, sử dụng thuốc như Albendazole hoặc Mebendazole theo chỉ định bác sĩ.
• Giữ vệ sinh hậu môn - sinh dục: Đặc biệt ở trẻ nhỏ, cần rửa sạch vùng hậu môn và sinh dục hàng ngày để tránh giun kim lạc chỗ.
• Tránh tiếp xúc nước bẩn: Không đi chân trần hoặc tắm ở ao, hồ, mương có nguy cơ nhiễm sán máng.
• Giữ môi trường sạch: Xử lý phân và chất thải đúng cách, tránh làm ô nhiễm nguồn nước.
• Đảm bảo an toàn thực phẩm: Rau củ quả cần được rửa kỹ dưới vòi nước sạch trước khi ăn; đảm bảo thịt, cá được nấu chín hoàn toàn để tiêu diệt ấu trùng ký sinh trùng; chỉ sử dụng nước đã đun sôi hoặc nước lọc đạt chuẩn.
• Dạy trẻ vệ sinh đúng cách: Hướng dẫn trẻ không đưa tay bẩn lên miệng hoặc dụi mắt.
• Nâng cao nhận thức cộng đồng: Tuyên truyền về nguy cơ nhiễm ký sinh trùng qua các chương trình y tế công cộng, đặc biệt ở vùng nông thôn.

Tình trạng đi tiểu ra giun sán là dấu hiệu bất thường cần được xử lý y tế ngay lập tức. Dù hiếm gặp song hiện tượng này có thể báo hiệu nhiễm ký sinh trùng nặng ở đường tiết niệu, gây tổn thương bàng quang, thận hoặc hệ sinh sản. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu như tiểu buốt, tiểu máu, ngứa vùng sinh dục, cùng với chẩn đoán và điều trị đúng cách, sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Tẩy giun định kỳ, giữ vệ sinh cá nhân và môi trường cũng như ăn uống sạch là những biện pháp quan trọng để phòng tránh đi tiểu ra giun sán. Nếu có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời. Cảm ơn bạn đọc đã theo dõi hết bài viết sức khỏe khỏe của Tiêm chủng Long Châu.