Đau mắt hột ở trẻ em là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Đau mắt hột là một trong những nguyên nhân gây mù lòa hàng đầu có thể phòng ngừa được. Trẻ em, đặc biệt từ 1 - 9 tuổi, là nhóm dễ mắc bệnh nhất do hệ miễn dịch còn non yếu và điều kiện vệ sinh chưa đảm bảo. Bài viết dưới đây cung cấp kiến thức đầy đủ và dễ hiểu về đau mắt hột ở trẻ em, giúp phụ huynh nhận biết sớm, điều trị đúng cách và phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ đôi mắt sáng khỏe cho con.

Đau mắt hột ở trẻ em là gì?

Đau mắt hột ở trẻ em, hay còn gọi là Trachoma, là một bệnh nhiễm khuẩn mắt do vi khuẩn Chlamydia trachomatis gây ra. Theo WHO và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), đây là bệnh lý phổ biến ở các khu vực có điều kiện vệ sinh kém, đặc biệt ở trẻ em sống tại vùng nông thôn hoặc khu vực thiếu nước sạch. Bệnh có thể tái phát nhiều lần nếu không được điều trị triệt để, gây tổn thương nghiêm trọng đến giác mạc.

Đặc điểm nổi bật của đau mắt hột ở trẻ em là tính lây lan cao, đặc biệt trong môi trường đông đúc như trường học hoặc khu dân cư. Nếu không được kiểm soát, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như sẹo giác mạc, quặm mi, và thậm chí mù lòa. Hiểu rõ đau mắt hột ở trẻ em là gì sẽ giúp phụ huynh chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe thị lực của con.

Nguyên nhân và con đường lây truyền

Nguyên nhân chính gây ra đau mắt hột ở trẻ em là vi khuẩn Chlamydia trachomatis. Vi khuẩn này phát triển mạnh trong môi trường thiếu vệ sinh, đặc biệt ở những nơi thiếu nước sạch hoặc điều kiện sống chật chội. Một số yếu tố thuận lợi bao gồm:

• Vệ sinh kém: Trẻ không rửa mặt thường xuyên, để lại dịch mắt hoặc mũi trên da, tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan.
• Thiếu nước sạch: Nước không đảm bảo vệ sinh khiến việc làm sạch mắt và mặt trở nên khó khăn.
• Môi trường sống đông đúc: Trường học, khu dân cư đông người làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Đau mắt hột ở trẻ em lây truyền qua nhiều con đường, bao gồm:

• Tiếp xúc trực tiếp: Dịch mắt, mũi của trẻ bị bệnh có thể truyền vi khuẩn khi tiếp xúc với trẻ lành.
• Dùng chung đồ cá nhân: Khăn mặt, gối, hoặc các vật dụng khác nhiễm dịch tiết từ trẻ bệnh có thể lây vi khuẩn.
• Côn trùng truyền bệnh: Ruồi nhà (Musca sorbens) là trung gian truyền bệnh khi tiếp xúc với dịch tiết và mang vi khuẩn đến trẻ khác.

Việc hiểu rõ các con đường lây truyền này giúp phụ huynh có các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn.

Triệu chứng và biến chứng đau mắt hột ở trẻ em

Đau mắt hột ở trẻ em có các triệu chứng dễ nhận biết, nhưng nếu không được chú ý, bệnh có thể tiến triển nặng và gây biến chứng nguy hiểm. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Giai đoạn đầu: Mắt trẻ đỏ, ngứa, cảm giác cộm như có dị vật, chảy nước mắt hoặc tiết dịch.
• Giai đoạn tiến triển: Xuất hiện các hạt (hột) ở kết mạc, đặc biệt ở mí mắt trên, gây khó chịu. Mi mắt có thể bị quặm (lông mi cọ xát vào giác mạc), làm trẻ đau và mờ tầm nhìn.
• Biến chứng nặng: Nếu không điều trị, bệnh có thể gây loét giác mạc, sẹo giác mạc, và cuối cùng dẫn đến mù lòa.

Các biến chứng của đau mắt hột ở trẻ em thường xuất hiện khi bệnh kéo dài hoặc tái phát nhiều lần. Sẹo giác mạc làm giảm thị lực, trong khi quặm mi gây tổn thương bề mặt mắt, dẫn đến đau đớn và nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn. Phụ huynh cần đặc biệt chú ý khi trẻ có các dấu hiệu bất thường kéo dài để đưa con đi khám kịp thời.

Điều trị và chăm sóc trẻ bị đau mắt hột

Việc điều trị đau mắt hột ở trẻ em cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

Điều trị bằng thuốc

Để kiểm soát bệnh hiệu quả, bác sĩ thường chỉ định một số loại thuốc sau:

• Kháng sinh đường uống: Azithromycin là loại thuốc được WHO khuyến cáo, thường dùng liều duy nhất hoặc theo liệu trình ngắn.
• Thuốc tra mắt: Mỡ tetracycline hoặc thuốc nhỏ mắt chứa kháng sinh giúp tiêu diệt vi khuẩn tại chỗ.

Điều trị biến chứng

Nếu trẻ bị quặm mi hoặc sẹo giác mạc, phẫu thuật có thể được chỉ định để khắc phục.

Chăm sóc tại nhà

Bên cạnh điều trị y tế, phụ huynh cũng cần lưu ý các biện pháp chăm sóc tại nhà:

• Vệ sinh mắt cho trẻ bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý, lau nhẹ nhàng từ khóe mắt ra ngoài.
• Không cho trẻ dùng chung khăn mặt, gối, hoặc đồ cá nhân với người khác.
• Hướng dẫn trẻ tránh dụi mắt để ngăn vi khuẩn lây lan hoặc làm tổn thương thêm.

Phụ huynh cần đưa trẻ đi khám ngay nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường ở mắt như: 

• Mắt đỏ kéo dài hơn 3 – 5 ngày và không cải thiện dù đã được vệ sinh sạch sẽ.
• Xuất hiện các hạt ở kết mạc hoặc mí mắt.
• Trẻ than phiền về cảm giác đau, cộm mắt hoặc thị lực giảm như nhìn mờ, khó nhìn rõ.
• Có dấu hiệu quặm mi, sẹo giác mạc.

Cách phòng ngừa đau mắt hột ở trẻ em

Phòng ngừa đau mắt hột ở trẻ em là cách hiệu quả nhất để bảo vệ thị lực và sức khỏe của trẻ. WHO khuyến nghị chiến lược SAFE để kiểm soát bệnh:

• S (Surgery): Phẫu thuật để điều trị biến chứng quặm mi ở giai đoạn nặng.
• A (Antibiotics): Sử dụng kháng sinh như Azithromycin để điều trị và ngăn ngừa lây lan.
• F (Facial cleanliness): Rửa mặt thường xuyên cho trẻ bằng nước sạch để loại bỏ dịch tiết và vi khuẩn.
• E (Environmental improvement): Cải thiện điều kiện vệ sinh, đảm bảo nguồn nước sạch, xử lý rác thải và kiểm soát côn trùng như ruồi.

Ngoài ra, phụ huynh cần lưu ý:

• Dạy trẻ rửa tay và mặt thường xuyên, đặc biệt sau khi chơi ngoài trời hoặc tiếp xúc với bạn bè.
• Không cho trẻ dùng chung đồ cá nhân như khăn, gối, hoặc đồ chơi.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, tránh để ruồi tiếp xúc với thực phẩm hoặc đồ dùng của trẻ.

Đau mắt hột ở trẻ em là một bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị nếu phụ huynh chủ động hành động. Bằng cách giữ vệ sinh cá nhân, cải thiện môi trường sống, và nhận biết sớm các triệu chứng bất thường, bạn có thể bảo vệ đôi mắt sáng khỏe cho con. Hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Một đôi mắt khỏe mạnh sẽ mở ra tương lai tươi sáng cho trẻ!

Bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình ngay hôm nay tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu. Với đầy đủ vắc xin, đội ngũ y tế tận tâm và quy trình an toàn, chúng tôi đồng hành cùng bạn trên hành trình phòng bệnh. Đặt lịch tiêm ngay để an tâm vững bước mỗi ngày!