Cơn gò tử cung là gì? Dấu hiệu nhận biết và ý nghĩa

Trong thai kỳ, cơn gò tử cung là dấu hiệu rất quen thuộc nhưng lại khiến nhiều mẹ bầu bối rối vì khó phân biệt đâu là gò sinh lý và đâu là gò báo hiệu chuyển dạ. Các cơn gò có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ và mang ý nghĩa khác nhau tùy thời điểm.

Cơn gò tử cung là gì? 

Cơn gò tử cung là những đợt co thắt và giãn nở nhịp nhàng của các cơ tử cung, xuất hiện xuyên suốt thai kỳ và trở nên mạnh mẽ hơn khi gần đến ngày sinh. Trong mỗi cơn gò, mẹ bầu sẽ cảm nhận bụng mình trở nên căng cứng, sau đó mềm trở lại khi tử cung giãn ra. Hiện tượng này thường xuất hiện rõ rệt ở giai đoạn cuối thai kỳ, nhưng một số phụ nữ có thể gặp cơn gò sớm hơn, thậm chí trước tuần thứ 37.

Những cơn co thắt đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình sinh nở. Chúng giúp cổ tử cung mỏng dần và mở ra để tạo đường cho em bé chào đời. Đồng thời, các cơn gò còn hỗ trợ đẩy thai nhi xuống khung chậu, phối hợp cùng sức rặn của mẹ để bé được sinh ra an toàn. Trong suốt thai kỳ, sản phụ có thể trải qua nhiều dạng co thắt khác nhau, từ cơn gò sinh lý Braxton Hicks đến cơn gò chuyển dạ thật sự. Vì vậy, để biết cơ thể đã bước vào chuyển dạ hay chưa, mẹ bầu cần được bác sĩ thăm khám và đánh giá dựa trên tần suất, mức độ đau, sự thay đổi ở cổ tử cung và các dấu hiệu đi kèm. Việc phân biệt sớm giúp mẹ bầu chủ động hơn trong chăm sóc sức khỏe và chuẩn bị cho hành trình sinh nở.

Dấu hiệu nhận biết các cơn gò tử cung khi mang thai

Dấu hiệu nhận biết cơn gò tử cung khi mang thai có thể khác nhau ở mỗi mẹ bầu, nhưng khi bước vào giai đoạn chuyển dạ thật sự, cơ thể sẽ xuất hiện những biểu hiện khá đặc trưng và dễ nhận biết. Thông thường, cơn gò bắt đầu bằng cảm giác đau âm ỉ ở vùng lưng dưới rồi lan dần ra phía trước bụng. Cơn đau cũng có thể tập trung ở vùng xương chậu hoặc bụng trên, đi kèm cảm giác nặng nề và áp lực ở đáy chậu như có lực đẩy xuống.

Điều quan trọng nhất là các cơn gò chuyển dạ thật sẽ có cường độ mạnh dần, kéo dài từ 45 đến 90 giây và xuất hiện đều đặn với khoảng cách ngày càng ngắn, thường từ 5 - 10 phút rồi sát hơn theo thời gian. Mẹ bầu có thể đau đến mức khó đi lại, không muốn nói chuyện và việc đổi tư thế hay nghỉ ngơi cũng không giúp giảm triệu chứng. Khi những dấu hiệu này xuất hiện, đây thường là thời điểm cơ thể đang chuẩn bị cho quá trình sinh nở thực sự và mẹ cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra và theo dõi kịp thời.

Phân loại cơn gò

Cơn gò tử cung là tín hiệu quan trọng phản ánh tình trạng hoạt động của tử cung trong thai kỳ. Dựa vào thời điểm xuất hiện, đặc điểm cơn gò và mức độ ảnh hưởng đến cổ tử cung, các cơn gò được chia thành ba nhóm chính: Cơn gò sinh lý, cơn gò sinh non và cơn gò chuyển dạ. Việc hiểu rõ ba dạng cơn gò này giúp mẹ bầu chủ động theo dõi cơ thể, nhận biết sớm dấu hiệu nguy hiểm và đến bệnh viện kịp thời.

Cơn gò sinh lý (chuyển dạ giả)

Cơn gò sinh lý còn được gọi là cơn gò Braxton Hicks, được bác sĩ John Braxton Hicks mô tả lần đầu vào năm 1872. Đây là dạng cơn gò xuất hiện khá phổ biến, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ ba, thậm chí một số mẹ bầu đã cảm nhận từ tam cá nguyệt thứ hai. Đây là phản ứng hoàn toàn bình thường khi tử cung bắt đầu “tập luyện” cho quá trình sinh nở sắp tới.

Các cơn gò sinh lý thường xuất hiện không đều, không có quy luật, cường độ nhẹ và chỉ gây cảm giác khó chịu chứ không đau dữ dội. Chúng không tăng dần về thời gian, cường độ hay tần suất. Sau một lúc, cơn gò tự biến mất và có thể xuất hiện lại vào thời điểm khác. Đặc biệt, cơn gò Braxton Hicks không làm thay đổi cổ tử cung, không gây giãn nở hay mở cổ tử cung.

Nhiều mẹ bầu lần đầu mang thai dễ nhầm lẫn cơn gò sinh lý với cơn gò chuyển dạ thật. Vì vậy, khi không chắc chắn, mẹ nên ghi lại thời gian xuất hiện cơn gò, mức độ đau và các dấu hiệu kèm theo, sau đó đi khám để được bác sĩ đánh giá chính xác.

Cơn gò sinh non

Một thai kỳ bình thường kéo dài khoảng 40 tuần. Nếu cơn gò xuất hiện trước tuần 37 và đi kèm với thay đổi bất thường ở cổ tử cung như mỏng dần hoặc bắt đầu mở, đây có thể là dấu hiệu sinh non. Trẻ sinh non đối mặt với nhiều nguy cơ sức khỏe, vì vậy việc nhận biết sớm rất quan trọng.

Dấu hiệu cơn gò sinh non bao gồm:

• Đau quặn bụng nhẹ như đau bụng kinh, đôi khi kèm tiêu chảy.
• Tăng tiết dịch âm đạo bất thường.
• Cảm giác nặng hoặc áp lực ở vùng chậu.
• Đau lưng âm ỉ kéo dài.
• Các cơn co có thể đều hoặc không đều, đôi khi gây đau.
• Rỉ ối hoặc vỡ ối.

Khi xuất hiện các triệu chứng này trước 37 tuần, mẹ cần liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và can thiệp kịp thời.

Cơn gò chuyển dạ

Đây là dạng cơn gò quan trọng nhất, báo hiệu mẹ đang bước vào giai đoạn sinh nở thực sự. Thông thường, cơn gò chuyển dạ xuất hiện trong khoảng tuần 38 - 40 của thai kỳ.

Đặc điểm cơn gò chuyển dạ thật:

• Cường độ tăng dần, đau rõ rệt.
• Tần suất xuất hiện ngày càng gần nhau.
• Mỗi cơn kéo dài 45 - 90 giây.
• Không giảm khi thay đổi tư thế hoặc nghỉ ngơi.
• Làm cổ tử cung mỏng và mở, giúp em bé đi xuống ống sinh.
• Bụng trở nên cứng khi sờ vào.

Nhận biết đúng loại cơn gò giúp mẹ bầu bình tĩnh xử trí và đến bệnh viện đúng thời điểm, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Cần làm gì khi cơn gò tử cung xảy ra?

Trong giai đoạn chuyển dạ tích cực và giai đoạn chuẩn bị sổ thai, các cơn co tử cung diễn ra mạnh mẽ nhất, dồn dập hơn và kéo dài lâu hơn. Đây cũng chính là thời điểm mẹ bầu cảm nhận rõ rệt những cơn đau chuyển dạ mang tính “đỉnh điểm”. Dù vậy, có nhiều biện pháp hỗ trợ giúp mẹ đối phó với cơn đau hiệu quả hơn, bao gồm các phương pháp không dùng thuốc và dùng thuốc. Việc hiểu và áp dụng đúng kỹ thuật sẽ giúp mẹ giảm bớt căng thẳng, tăng khả năng kiểm soát nhịp thở và giữ bình tĩnh để quá trình sinh nở diễn ra thuận lợi hơn.

Biện pháp không dùng thuốc giảm đau

Những biện pháp giảm đau tự nhiên, không dùng thuốc rất được khuyến khích trong giai đoạn này:

• Mẹ có thể tắm dưới vòi sen nước ấm hoặc ngâm mình trong bồn tắm để làm giãn cơ và giảm căng thẳng.
• Việc đi lại nhẹ nhàng, đu đưa người hoặc thay đổi tư thế cũng giúp em bé dễ dàng di chuyển xuống khung chậu, đồng thời làm giảm mức độ đau.
• Ngoài ra, nghe nhạc thư giãn, ngồi thiền hoặc nhờ người thân massage vùng lưng sẽ giúp mẹ cảm thấy dễ chịu hơn và bớt tập trung vào cơn đau.
• Một số tư thế hỗ trợ như đứng tựa tường, chống tay trên ghế, quỳ, tỳ người về phía trước cũng có tác dụng làm dịu các cơn co.
• Quan trọng nhất là tập trung vào hơi thở: Thở sâu, đều và chậm giúp mẹ giữ nhịp bình tĩnh, tránh mất sức quá sớm và giảm cảm giác đau buốt.

Hỗ trợ giảm đau bằng thuốc

Bên cạnh các phương pháp tự nhiên, nhiều mẹ bầu cũng được chỉ định các biện pháp hỗ trợ giảm đau bằng thuốc hoặc gây tê khi cơn co quá mạnh.

• Một số loại thuốc giảm đau như Demerol có thể giúp mẹ cảm thấy dễ chịu hơn, giảm bớt cơn đau âm ỉ nhưng vẫn giữ lại khả năng vận động nhất định.
• Ở mức độ mạnh hơn, gây tê ngoài màng cứng là phương pháp phổ biến giúp chặn hoàn toàn cảm giác đau, hỗ trợ mẹ vượt qua giai đoạn chuyển dạ dài và khó khăn.

Tuy nhiên, mỗi phương pháp đều có rủi ro và tác dụng phụ riêng, do đó bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng của từng sản phụ để đưa ra hướng xử trí phù hợp và an toàn nhất.

Ngoài việc chuẩn bị tinh thần cho chuyển dạ đúng ngày, mẹ bầu cũng cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu chuyển dạ sớm. Nếu mang thai dưới 37 tuần nhưng xuất hiện cơn co mạnh, đều và lặp lại mỗi 10 phút hoặc nhanh hơn, hãy đến bệnh viện ngay lập tức. Các dấu hiệu cảnh báo sinh non khác bao gồm: Rỉ nước ối, thay đổi dịch âm đạo, chảy máu âm đạo, đau lưng âm ỉ, chuột rút giống đau bụng kinh (có hoặc không kèm tiêu chảy), thai giảm cử động hoặc ít hoạt động hơn bình thường. Việc nhận biết sớm những biểu hiện này giúp mẹ có thể được can thiệp kịp thời, hạn chế tối đa rủi ro cho thai nhi và đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Một số lưu ý cần ghi nhớ

Một cuộc chuyển dạ diễn ra thuận lợi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như ngôi thai, kích thước thai nhi, độ mở của khung chậu và đặc biệt là sự tiến triển bình thường của các cơn gò tử cung. Khi cơn co xảy ra đúng nhịp và đúng giai đoạn, cổ tử cung sẽ mở nhanh, thai nhi di chuyển xuống thuận lợi. Ngược lại, mọi rối loạn của cơn gò đều có thể khiến chuyển dạ đình trệ, tăng nguy cơ suy thai hoặc thậm chí gây biến chứng nguy hiểm cho mẹ và bé. Vì vậy, mẹ bầu cần nằm lòng một số lưu ý quan trọng dưới đây để chủ động theo dõi thai kỳ của mình.

Tần suất cơn gò tử cung nhiều có sao không?

Trong thai kỳ, đặc biệt từ tam cá nguyệt thứ hai trở đi, việc xuất hiện cơn gò là điều hoàn toàn bình thường. Những cơn gò này thường là cơn gò sinh lý (Braxton Hicks) không đều, không đau dữ dội và không làm thay đổi cổ tử cung. Chúng chỉ khiến mẹ hơi khó chịu, bụng căng cứng vài giây rồi tự hết. Khi gặp cơn gò sinh lý, mẹ chỉ cần uống nước, nghỉ ngơi hoặc thay đổi tư thế, cơn gò sẽ giảm nhanh chóng.

Tuy nhiên, mẹ bầu cần phân biệt rõ giữa cơn gò sinh lý và cơn gò chuyển dạ thật. Cơn gò chuyển dạ thật sẽ có đặc điểm: xuất hiện đều đặn, mạnh dần theo thời gian, kéo dài hơn và khoảng cách giữa các cơn gò ngày càng ngắn lại. Ngoài ra, cơn gò thật gây đau vùng lưng, bụng dưới, lan xuống háng và đi kèm sự thay đổi cổ tử cung. Trong khi đó, cơn gò giả thì thất thường, không tăng cường độ, không gây đau nhiều và cổ tử cung hầu như không mở. Nếu mẹ gặp cơn gò bất thường, cơn gò xuất hiện quá nhiều hoặc không rõ là thật hay giả, tốt nhất nên đến khám để được bác sĩ đánh giá chính xác.

Cơn gò tử cung như thế nào là nguy hiểm?

Cơn gò tử cung được xem là "động lực" của chuyển dạ, nhưng chỉ có hiệu quả khi diễn ra đúng thời điểm và đúng cường độ. Ở giai đoạn đầu chuyển dạ, cơn gò thường nhẹ và thưa, chỉ khoảng 1 - 2 cơn trong 10 phút. Khi bước vào pha tích cực, cơn gò dày lên 4 - 5 cơn/10 phút và kéo dài 40 - 50 giây mỗi cơn. Nếu ngay từ giai đoạn đầu mà cơn gò đã mau và mạnh bất thường, hoặc ở giai đoạn cuối mà cơn gò lại thưa và yếu, đây đều là dấu hiệu rối loạn cơn co, khiến chuyển dạ bị đình trệ.

Cơn gò tăng bất thường có thể khiến cổ tử cung khó mở, giảm tuần hoàn gây suy thai, đặc biệt khi ối đã vỡ. Nặng hơn, nếu không xử trí kịp, tử cung có nguy cơ bị vỡ, một biến chứng cực kỳ nguy hiểm. Ngược lại, cơn gò giảm hoặc yếu khiến chuyển dạ kéo dài, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, thai suy hoặc chảy máu sau sinh do đờ tử cung.

Vì vậy, trong suốt thai kỳ, mẹ cần theo dõi chuyển động thai, phân biệt rỉ ối, chảy dịch âm đạo, đi khám ngay khi chảy máu âm đạo hoặc có biểu hiện chuyển dạ sớm. Khám thai định kỳ, theo dõi lượng nước ối, cân nặng thai nhi và nhận biết các loại cơn gò sẽ giúp mẹ xử trí kịp thời, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và em bé.

Hiểu rõ về cơn gò tử cung sẽ giúp mẹ bầu theo dõi thai kỳ một cách chủ động, tránh nhầm lẫn giữa trạng thái sinh lý bình thường và dấu hiệu chuyển dạ thật. Khi nhận biết đúng và kịp thời, mẹ có thể xử lý phù hợp, đảm bảo an toàn cho cả bản thân và em bé. Nếu gặp những cơn gò bất thường hoặc không chắc chắn về tình trạng của mình, mẹ nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và tư vấn, tránh mọi rủi ro không đáng có trong giai đoạn cuối thai kỳ.