Cách đi đại tiện sau sinh mổ an toàn mà sản phụ có thể tham khảo

Trong thực tế, không ít sản phụ cảm thấy đau, căng tức, thậm chí lo sợ mỗi khi phải rặn đại tiện - điều có thể ảnh hưởng đến sự phục hồi sau phẫu thuật, gây stress tâm lý và làm tăng nguy cơ biến chứng. Vì vậy, việc hiểu đúng cách đi đại tiện sau sinh mổ là điều cần thiết để giảm khó chịu, phục hồi nhanh và đảm bảo an toàn lâu dài.

Cách đi đại tiện sau sinh mổ an toàn, không làm căng vết mổ

Để đại tiện được dễ dàng và không làm tổn thương vết mổ, sản phụ cần điều chỉnh cả tư thế lẫn kỹ thuật thở và rặn đúng cách. Trong những ngày đầu sau mổ, khi còn đau nhiều, có thể chọn tư thế ngồi trên bệ xí cao, giữ lưng thẳng và hai bàn chân đặt chắc trên sàn. Hơi nghiêng người ra trước nhẹ, hai tay chống nhẹ lên đùi để giảm áp lực lên cơ bụng.

Thay vì rặn mạnh và liên tục, nên thở sâu bằng mũi, giữ hơi trong vài giây rồi đẩy nhẹ bằng cơ hoành (giống như khi thở ra chậm bằng miệng). Cách này giúp giảm áp lực đột ngột lên ổ bụng, hạn chế tổn thương vết mổ và tránh sa trực tràng - biến chứng có thể gặp nếu rặn sai cách.

Khi sản phụ đã quen với việc ngồi dậy, có thể tập co bóp cơ vùng chậu (Kegel) nhẹ nhàng để hỗ trợ nhu động ruột. Điều quan trọng là không nên nhịn đi đại tiện khi có cảm giác muốn đi, vì càng nhịn sẽ càng khó đi sau đó.

Vì sao phụ nữ sau sinh mổ thường khó đi đại tiện?

Sau mổ lấy thai, hệ tiêu hóa thường hoạt động chậm lại do tác động của thuốc gây mê, giảm vận động nhu động ruột và căng thẳng tâm lý. Ngoài ra, do nằm nhiều, ít vận động, mất nước trong quá trình sinh, và chế độ ăn chưa cân đối, phân thường trở nên khô cứng hơn, gây khó khăn khi đi ngoài.

Quan trọng hơn, do vị trí vết mổ nằm ở thành bụng trước, ngay phía trên bàng quang và gần cơ hoành, nên mỗi khi rặn, lực ép lên vùng mổ tăng lên đáng kể. Điều này khiến sản phụ e dè, ngại rặn hoặc cố gắng nhịn đi tiêu. Việc nhịn kéo dài không chỉ gây táo bón mà còn làm tăng áp lực ổ bụng, gây căng tức vết mổ, dẫn đến đau kéo dài hoặc tụ dịch dưới da mổ.

Do đó, cách đi đại tiện sau sinh mổ không đơn thuần là tư thế, mà còn bao gồm việc điều chỉnh thói quen, ăn uống, vận động và tâm lý đi kèm.

Điều chỉnh chế độ ăn và thói quen sinh hoạt để hỗ trợ tiêu hóa

Một phần quan trọng trong cách đi đại tiện sau sinh mổ là điều chỉnh khẩu phần ăn và sinh hoạt. Trong 24 giờ đầu sau mổ, sản phụ thường chưa được ăn đặc vì ruột cần thời gian hồi phục sau gây mê. Tuy nhiên, khi đã trung tiện trở lại, có thể bắt đầu ăn cháo loãng, súp ấm và dần dần chuyển sang thực phẩm mềm, dễ tiêu.

Sau 2-3 ngày, nên tăng cường thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh (rau mồng tơi, cải bó xôi, bí đỏ), trái cây mềm (đu đủ chín, chuối, lê hấp) và uống đủ nước (trung bình 2-2,5 lít/ngày nếu không chống chỉ định). Uống nước ấm vào buổi sáng sớm cũng là cách giúp kích thích nhu động ruột tự nhiên.

Bên cạnh đó, vận động nhẹ nhàng như xoay người, ngồi dậy, đi lại trong phòng cũng giúp khởi động lại chức năng tiêu hóa, thúc đẩy việc đi đại tiện. Cố gắng không nằm yên quá lâu là yếu tố then chốt để tránh táo bón kéo dài.

Các thực phẩm nên ăn hỗ trợ quá trình đại tiện phụ nữ sau sinh mổ

Chế độ ăn đóng vai trò then chốt trong việc khôi phục nhu động ruột sau sinh mổ. Một số thực phẩm được khuyến khích vì vừa hỗ trợ tiêu hóa, vừa an toàn cho sản phụ trong giai đoạn hậu phẫu.

Nhóm rau củ giàu chất xơ hòa tan như mồng tơi, bí đỏ, rau đay, cải bó xôi, khoai lang giúp làm mềm phân và tăng thể tích khối phân, từ đó kích thích nhu động ruột. Trái cây như đu đủ chín, chuối, lê hấp, thanh long cũng dễ tiêu, có tính nhuận tràng nhẹ và cung cấp thêm vitamin cần thiết cho quá trình lành vết mổ.

Ngoài ra, nên ưu tiên uống nhiều nước ấm trong ngày, đặc biệt một ly nước ấm buổi sáng sau khi ngủ dậy có thể giúp kích thích đại tràng hoạt động hiệu quả hơn. Các món canh, súp, cháo loãng trong 2-3 ngày đầu cũng vừa dễ tiêu vừa cung cấp nước cho cơ thể.

Quan trọng là sản phụ cần ăn uống đúng giờ, chia nhỏ bữa, tránh nhịn đói hoặc ăn quá nhiều đạm khó tiêu trong một bữa - những yếu tố có thể làm tình trạng táo bón trầm trọng hơn.

Khi nào cần can thiệp nếu đại tiện không được?

Dù thực hiện đúng các cách đi đại tiện sau sinh mổ, vẫn có những trường hợp sản phụ không thể đi tiêu sau 3-4 ngày. Khi đó, cần báo ngay cho bác sĩ để được đánh giá tình trạng. Có thể phải dùng thuốc làm mềm phân, thuốc nhuận tràng nhẹ hoặc bơm thụt nhưng tất cả phải theo chỉ định chuyên môn, không tự ý sử dụng.

Đặc biệt, nếu có các dấu hiệu như đau bụng dữ dội, chướng bụng, không trung tiện, buồn nôn kèm bí đại tiện hoàn toàn, cần loại trừ tình trạng liệt ruột hoặc tắc ruột sau mổ - biến chứng hiếm nhưng nguy hiểm, cần can thiệp sớm.

Ngoài ra, việc táo bón kéo dài có thể làm tăng nguy cơ rối loạn sàn chậu, sa trực tràng về sau. Vì vậy, không nên xem nhẹ các rối loạn đại tiện hậu sản, mà cần tiếp cận chủ động và toàn diện từ đầu.

Cách đi đại tiện sau sinh mổ không chỉ đơn giản là một hành vi vệ sinh cá nhân, mà là một phần thiết yếu trong quá trình phục hồi sau phẫu thuật. Việc thực hiện đúng tư thế, thở đúng cách, kết hợp điều chỉnh dinh dưỡng và vận động hợp lý sẽ giúp sản phụ giảm đau, tránh táo bón và hạn chế tác động lên vết mổ. Chủ động trong chăm sóc tiêu hóa, không ngần ngại trao đổi với nhân viên y tế và can thiệp kịp thời khi cần thiết chính là giúp người mẹ sớm lấy lại cân bằng thể chất, tạo điều kiện thuận lợi để chăm sóc con và hồi phục toàn diện.