Bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh là gì? Cách chăm sóc đúng cách

Nhiều cha mẹ không khỏi lo lắng khi phát hiện phần đầu của con vừa chào đời có một khối sưng mềm, nổi gồ lên so với vùng xung quanh. Thực tế, bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh là một tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh và phần lớn là lành tính. Tuy nhiên, nếu không hiểu rõ và chăm sóc đúng cách, cha mẹ có thể vô tình khiến khối bướu lâu tan hơn hoặc gây khó chịu cho trẻ.

Bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh là gì?

Theo thống kê cho thấy cứ 100 trẻ sơ sinh thì có khoảng 2 trẻ bị bướu huyết thanh. Tình trạng này thường biểu hiện bằng một vùng sưng mềm ở đỉnh đầu, sờ vào có cảm giác nhũn, có thể khiến trẻ đau và khó chịu. Bướu huyết thanh hình thành do áp lực cơ học tác động lên đầu thai nhi trong quá trình chuyển dạ, đặc biệt là khi sinh thường hoặc khi đầu bé bị chèn ép lâu trong ống sinh.

Nhiều phụ huynh hiện nay dễ nhầm lẫn giữa bướu huyết thanh và bướu máu, trong khi đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Bướu máu là tổn thương ở các mạch máu, thường không xuất hiện ngay sau sinh và có thể kéo dài lâu hơn. Bướu huyết thanh ngược lại, là hiện tượng phù nề da đầu xuất hiện ngay sau khi bé chào đời, có tính chất lành tính và thường tự biến mất sau vài ngày đến một tuần mà không để lại di chứng.

Dù đa phần bướu huyết thanh không nguy hiểm, phụ huynh vẫn cần chú ý quan sát. Nếu nhận thấy bướu lan rộng bất thường, sưng to, đổi màu hoặc trẻ quấy khóc nhiều, nên đưa bé đến cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời. Trong một số trường hợp hiếm, bướu huyết thanh có thể liên quan đến vàng da sơ sinh hoặc thiếu máu nhẹ, cần được bác sĩ theo dõi và can thiệp phù hợp.

Ngoài vùng đỉnh đầu, đôi khi bướu huyết thanh có thể ảnh hưởng đến khuôn mặt hoặc vùng trán của bé, tùy thuộc vào vị trí đầu bị ép khi ra khỏi tử cung. Tuy nhiên, cha mẹ có thể yên tâm rằng đây là hiện tượng tạm thời, không ảnh hưởng đến não hay cấu trúc hộp sọ của trẻ.

Nguyên nhân gây bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh

Bướu huyết thanh là một hiện tượng khá phổ biến xảy ra trong quá trình sinh thường qua đường âm đạo, khi đầu em bé phải chịu áp lực chèn ép mạnh từ tử cung và thành âm đạo của người mẹ trong lúc chuyển dạ. Lực ép này khiến các mạch máu nhỏ dưới da đầu bị tổn thương hoặc vỡ, dẫn đến hiện tượng tích tụ huyết thanh và dịch mô, hình thành nên vùng sưng mềm trên đỉnh đầu mà ta gọi là bướu huyết thanh.

Trong giai đoạn sinh nở, đặc biệt là khi thai nhi di chuyển qua ống sinh trong thời gian dài, đầu trẻ phải chịu lực ma sát và áp lực đáng kể. Điều này càng rõ rệt hơn nếu đầu thai nhi lớn, khung chậu mẹ hẹp hoặc quá trình sinh diễn ra chậm, khiến việc lưu thông máu ở vùng da đầu bị cản trở. Kết quả là dịch huyết thanh bị ứ lại giữa da và màng xương, gây sưng nề, bầm tím nhẹ ở vùng bị chèn ép.

Ngoài các yếu tố cơ học trong quá trình sinh, một số yếu tố nguy cơ khác cũng có thể làm tăng khả năng xuất hiện bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh, bao gồm:

• Thai to hoặc mẹ có khung chậu hẹp: Khi trọng lượng thai nhi lớn, đầu bé khó lọt qua âm đạo, buộc phải chịu áp lực cao hơn bình thường, dễ làm tổn thương mô mềm ở da đầu.
• Cơn co tử cung quá mạnh hoặc không đều: Những cơn co tử cung trong quá trình chuyển dạ có thể tạo ra áp lực dồn lên đầu trẻ. Ở một số trường hợp, việc gây tê màng cứng khiến mẹ giảm cảm giác co bóp, làm kéo dài thời gian sinh, từ đó tăng nguy cơ hình thành bướu huyết thanh.
• Sử dụng dụng cụ hỗ trợ sinh: Việc dùng kẹp sản khoa hoặc hút chân không để hỗ trợ sinh nở có thể gây ra lực hút hoặc lực ép mạnh lên đầu trẻ, dễ dẫn đến sưng nề da đầu.
• Các yếu tố khác như vỡ ối sớm, lượng ối ít, ngôi thai bất thường hoặc sinh kéo dài cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ tổn thương vùng đầu trẻ trong quá trình chào đời.

Nhìn chung, bướu huyết thanh là hậu quả của áp lực cơ học tự nhiên khi sinh thường, không phải là dấu hiệu bệnh lý nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu bướu sưng to, lan rộng hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để được bác sĩ kiểm tra và loại trừ các tổn thương khác nghiêm trọng hơn.

Cha mẹ nên làm gì khi con sinh ra có bướu huyết thanh?

Khi phát hiện con vừa chào đời có bướu huyết thanh, hầu hết cha mẹ đều không tránh khỏi lo lắng. Tuy nhiên, đây là một tình trạng lành tính và thường tự biến mất sau vài ngày hoặc vài tuần, nếu được chăm sóc đúng cách. Dưới đây là những việc cha mẹ nên làm để giúp con nhanh hồi phục và tránh biến chứng:

Theo dõi sát tình trạng của trẻ

Cha mẹ cần thường xuyên quan sát vùng đầu nơi có bướu, đặc biệt chú ý nếu khối bướu có dấu hiệu to lên, chuyển màu, di chuyển hoặc trẻ có biểu hiện vàng da, xanh xao, nhợt nhạt. Khi thấy bất kỳ thay đổi bất thường nào, cần thông báo ngay cho bác sĩ để được kiểm tra và xử trí kịp thời.

Tránh sờ nắn hoặc tác động lên vùng bướu

Nhiều cha mẹ có thói quen xoa bóp nhẹ nhàng mong khối bướu tan nhanh, nhưng điều này có thể khiến trẻ đau và làm tổn thương mô dưới da, thậm chí gây viêm nhiễm. Hãy để bé nằm trên gối mềm, nghiêng nhẹ đầu về bên không có bướu, giúp giảm áp lực lên vùng sưng.

Giữ vệ sinh cho trẻ sạch sẽ

Tắm rửa hằng ngày bằng nước ấm, lau khô người bé nhẹ nhàng và giữ cho da đầu luôn sạch sẽ sẽ giúp ngăn ngừa nhiễm trùng. Nếu có chỉ định của bác sĩ, cha mẹ có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn phù hợp để vệ sinh vùng bướu.

Cho trẻ bú mẹ đầy đủ và ngủ đủ giấc

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng lý tưởng giúp trẻ tăng sức đề kháng và hỗ trợ quá trình hấp thụ bướu tự nhiên. Hãy cho trẻ bú thường xuyên và đảm bảo bé được ngủ trong môi trường yên tĩnh, thoáng mát, giúp cơ thể phục hồi tốt nhất.

Tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ

Ngay cả khi khối bướu có dấu hiệu nhỏ lại, cha mẹ vẫn nên đưa trẻ đi tái khám đúng lịch để bác sĩ đánh giá tiến triển và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, nếu có.

Tóm lại, bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh thường không nguy hiểm và có thể tự hết. Sự bình tĩnh, quan tâm và chăm sóc đúng cách của cha mẹ chính là yếu tố quan trọng giúp bé nhanh chóng khỏe mạnh và phát triển bình thường.

Bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh nhìn chung không phải là bệnh lý nguy hiểm và thường tự biến mất sau vài ngày đến vài tuần. Cha mẹ chỉ cần giữ bình tĩnh, chăm sóc bé nhẹ nhàng, đúng hướng dẫn và tái khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ.