Đau mắt đỏ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Đau mắt đỏ là tình trạng viêm ở kết mạc của mắt, còn được gọi với tên y học là viêm kết mạc. Kết mạc là lớp màng trong suốt bao phủ một phần của nhãn cầu và mặt trong của mí mắt. Đây là bệnh lý rất phổ biến, có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai mắt cùng lúc.

Đau mắt đỏ có thể xảy ra là cấp tính (ngắn ngày) hoặc mạn tính (dài ngày). Viêm kết mạc cấp tính thường kéo dài dưới 4 tuần, trong khi viêm kết mạc mạn tính kéo dài hơn 4 tuần.

Đau mắt đỏ do nhiễm trùng có thể lây lan dễ dàng. Bạn có thể vô tình truyền bệnh cho người khác hoặc lây từ mắt này sang mắt kia.

Những dấu hiệu và triệu chứng của đau mắt đỏ

Các triệu chứng thường gặp nhất của viêm kết mạc bao gồm:

• Mắt đỏ;
• Dịch tiết đặc ở mắt (màu vàng, xanh lục hoặc trắng);
• Đóng vảy trên lông mi hoặc mí mắt;
• Cảm giác như có dị vật trong mắt;
• Mắt khô, chảy nước, ngứa hoặc kích ứng;
• Cảm giác rát bỏng ở mắt;
• Nhìn mờ (có thể xuất hiện thoáng qua);
• Nhạy cảm với ánh sáng;
• Mí mắt sưng;
• Đau mắt (thường nhẹ).

Biến chứng có thể gặp khi bị đau mắt đỏ

Nếu không được điều trị, đau mắt đỏ có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho mắt và thậm chí dẫn đến mù lòa, tuy nhiên điều này rất hiếm gặp.

Những biến chứng có thể gây mất thị lực bao gồm:

• Bệnh đau mắt hột;
• Viêm màng bồ đào;
• Viêm giác mạc hoặc viêm kết giác mạc;
• Các bệnh lý giác mạc nặng hơn, đặc biệt là loét giác mạc và tái phát trợt giác mạc.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn nghi ngờ bị đau mắt đỏ và các triệu chứng trở nên nặng hơn sau vài ngày.

Một số dấu hiệu có thể báo hiệu vấn đề nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như loét giác mạc. Hãy đi khám ngay lập tức nếu bạn có những triệu chứng sau:

• Rất nhạy cảm với ánh sáng;
• Nhìn mờ hoặc giảm thị lực;
• Đau mắt dữ dội;
• Cảm giác có dị vật trong mắt;
• Chảy nhiều dịch tiết ở mắt;
• Các triệu chứng ngày càng nặng hơn.

Các nguyên nhân gây bệnh đau mắt đỏ thường chia thành hai nhóm chính: Đau mắt đỏ do nhiễm trùng và đau mắt đỏ không do nhiễm trùng.

Đau mắt đỏ do nhiễm trùng

Tình trạng này xảy ra khi một tác nhân nhiễm trùng gây ra đau mắt đỏ. Bất kỳ loại nhiễm trùng nào cũng có thể dẫn đến đau mắt đỏ, bao gồm:

• Nhiễm virus: Các virus thuộc họ adenovirus là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm kết mạc cấp tính. Ngoài ra, các virus khác cũng có thể gây viêm kết mạc do virus như sởi, quai bị, COVID-19, herpes ở mắt, và bệnh tay chân miệng. Một số virus gây bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) cũng có thể dẫn đến đau mắt đỏ.
• Nhiễm vi khuẩn: Đây là nguyên nhân phổ biến thứ hai. Các loại vi khuẩn gây tụ cầu, liên cầu, hoặc một số dạng viêm màng não đều có thể gây viêm kết mạc do vi khuẩn. Ngoài ra, các bệnh lây truyền qua đường tình dục như chlamydia, lậu, giang mai cũng có thể là nguyên nhân.
• Nhiễm nấm và ký sinh trùng: Dù hiếm gặp, nhưng một số loài nấm hoặc ký sinh trùng cũng có thể gây viêm kết mạc. Tuy nhiên, các trường hợp này ít phổ biến hơn nhiều so với viêm kết mạc do virus hoặc vi khuẩn.

Đau mắt đỏ không do nhiễm trùng

Tình trạng này xảy ra khi nguyên nhân không phải là nhiễm trùng gây đau mắt đỏ. Loại đau mắt đỏ này không lây từ người sang người, từ động vật, hoặc qua đồ vật bị nhiễm bẩn.

Một số nguyên nhân thường gặp gồm:

• Dị ứng: Các chất gây dị ứng như nấm mốc, phấn hoa hoặc những yếu tố khác có thể kích thích kết mạc, gây ra viêm kết mạc dị ứng.
• Chất kích thích hoặc độc hại: Bất kỳ thứ gì xâm nhập vào mắt đều có thể gây viêm, chẳng hạn như xà phòng, mỹ phẩm, bụi bẩn, khói thuốc hoặc clo trong hồ bơi. Kính áp tròng hoặc dung dịch ngâm kính đôi khi cũng có thể gây kích ứng, dù bạn đã quen sử dụng. Một số thuốc cũng có thể gây đau mắt đỏ như một tác dụng phụ.
• Tổn thương mắt: Bất kỳ tác động hay chấn thương nào làm tổn hại kết mạc đều có thể dẫn đến viêm kết mạc.
• Các bệnh lý khác: Một số bệnh tự miễn có thể gây kích ứng mắt. Dù hiếm gặp, nhưng khối u hoặc ung thư mắt cũng có thể là nguyên nhân.

Những ai có nguy cơ mắc phải đau mắt đỏ?

Bất kỳ ai cũng có thể bị đau mắt đỏ, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Trẻ em thường tiếp xúc gần nhau ở trường học, dễ lây lan qua tay, đồ dùng học tập hoặc nước bẩn.
• Nhân viên y tế thường xuyên tiếp xúc với người bệnh và môi trường y tế.
• Người sử dụng kính áp tròng đặc biệt khi không vệ sinh kính đúng cách hoặc đeo kính quá lâu.
• Người mắc bệnh dị ứng, cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp trên vì các bệnh này có thể dẫn đến viêm kết mạc.
• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi, hóa chất hoặc gió mạnh dễ bị kích ứng và nhiễm trùng mắt.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải đau mắt đỏ

Một số yếu tố có thể khiến bạn dễ bị đau mắt đỏ hơn, bao gồm:

• Tiếp xúc gần với người đang bị đau mắt đỏ.
• Dùng chung đồ cá nhân như khăn mặt, gối, chăn, đồ trang điểm hoặc dụng cụ chăm sóc mắt.
• Vệ sinh tay kém, không rửa tay trước khi chạm vào mắt.
• Bơi trong hồ nước ô nhiễm hoặc không có kính bảo vệ mắt khi bơi.
• Tiếp xúc với dị nguyên như phấn hoa, bụi, khói thuốc lá hoặc lông thú nuôi.
• Sử dụng thuốc nhỏ mắt hoặc mỹ phẩm đã hết hạn hoặc không đảm bảo vô khuẩn.
• Sức đề kháng yếu do thiếu ngủ, căng thẳng, bệnh mạn tính hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán đau mắt đỏ

Bác sĩ sẽ chẩn đoán đau mắt đỏ thông qua khám mắt lâm sàng. Bác sĩ sẽ quan sát mắt của bạn và hỏi về các triệu chứng. Hãy cho bác sĩ biết khi nào bạn bắt đầu có triệu chứng và chúng đã thay đổi hoặc nặng lên như thế nào.

Bác sĩ cũng có thể kiểm tra xem có nhiễm khuẩn hay không bằng cách dùng tăm bông mềm lấy mẫu dịch tiết từ mắt để gửi xét nghiệm trong phòng thí nghiệm. Kết quả xét nghiệm sẽ giúp hướng dẫn bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Bạn có thể cần tái khám để bác sĩ đánh giá quá trình hồi phục của mắt và kiểm tra xem có biến chứng nào xảy ra không.

Phương pháp điều trị đau mắt đỏ

Trong hầu hết các trường hợp, bạn có thể tự điều trị các triệu chứng đau mắt đỏ tại nhà cho đến khi chúng thuyên giảm. Nhân viên y tế sẽ hướng dẫn bạn các cách giúp giảm triệu chứng, bao gồm:

• Thuốc giảm đau kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen.
• Corticosteroid (thuốc chống viêm mạnh hơn, dùng theo chỉ định bác sĩ).
• Chườm ấm hoặc lạnh lên mắt (lưu ý không dùng chung khăn hoặc khăn mặt với người khác).
• Dùng nước mắt nhân tạo để làm dịu và giữ ẩm cho mắt.
• Đeo kính thay vì kính áp tròng trong thời gian có triệu chứng.

Nếu có chất kích thích rơi vào mắt, bạn cần rửa sạch ngay. Hãy xả mắt bằng nước ấm trong khoảng 5 phút. Nếu dính chất có tính axit hoặc kiềm mạnh (như nước thông cống), cũng cần rửa mắt ngay lập tức theo cách tương tự, sau đó đến cơ sở y tế khẩn cấp ngay.

Bác sĩ có thể chỉ định thuốc điều trị nguyên nhân gây đau mắt đỏ, bao gồm:

• Thuốc kháng virus: Nhiều loại virus gây đau mắt đỏ không cần điều trị đặc hiệu, nhưng nếu nguyên nhân là virus herpes simplex, thủy đậu - zona hoặc bệnh lây qua đường tình dục (STIs) thì bác sĩ sẽ chỉ định thuốc kháng virus, vì những trường hợp này có nguy cơ biến chứng cao hơn.
• Thuốc kháng sinh: Dạng thuốc nhỏ mắt, thuốc mỡ hoặc thuốc uống có thể được dùng để điều trị viêm kết mạc do vi khuẩn.
• Thuốc kháng nấm hoặc kháng ký sinh trùng: Dùng trong các trường hợp nhiễm nấm hoặc ký sinh trùng gây viêm kết mạc (hiếm gặp).
• Thuốc chống dị ứng: Có thể là thuốc kháng histamin hoặc thuốc thông mũi, dùng theo toa bác sĩ hoặc mua không kê đơn, giúp giảm phản ứng dị ứng gây viêm kết mạc.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Được dùng trong các bệnh tự miễn, giúp giảm phản ứng miễn dịch quá mức và ngăn tổn thương mắt.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của đau mắt đỏ

Chế độ sinh hoạt

• Dùng khăn giấy hoặc gạc sạch lau nhẹ phần ghèn và dịch tiết quanh mắt, sau đó rửa tay ngay.
• Không dùng chung khăn, chậu rửa mặt hay khăn tắm với người khác.
• Hạn chế tiếp xúc với người khác.
• Tránh chạm tay vào mắt.
• Hạn chế sử dụng điện thoại, máy tính hoặc xem TV quá lâu để tránh mỏi mắt.
• Ngủ đủ giấc giúp mắt phục hồi nhanh hơn.
• Rửa tay thường xuyên, đặc biệt sau khi chạm vào vùng mắt.

Chế độ dinh dưỡng

• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A có trong cà rốt, bí đỏ, khoai lang, trứng gà, gan động vật, rau dền đỏ, rau ngót… giúp bảo vệ giác mạc và giảm khô mắt.
• Ăn nhiều rau xanh và trái cây tươi như cải bó xôi, bông cải xanh, cải xoăn, và trái cây như cam, quýt, đu đủ, xoài chứa nhiều vitamin C, E và chất chống oxy hóa.
• Uống từ 1,5 - 2 lít nước mỗi ngày giúp cơ thể đào thải độc tố và giữ cho mắt luôn ẩm, giảm cảm giác khô rát.
• Tăng cường thực phẩm giàu kẽm và omega-3.
• Tránh đồ cay nóng, chiên xào nhiều dầu mỡ, rượu bia, cà phê, thuốc lá.

Phương pháp phòng ngừa đau mắt đỏ

Bạn có thể không phải lúc nào cũng phòng ngừa được hoàn toàn đau mắt đỏ, nhưng có thể giảm nguy cơ bằng cách:

• Rửa tay hoặc dùng dung dịch sát khuẩn thường xuyên.
• Không dùng chung các vật dụng chạm vào mắt do có thể lây lan đau mắt đỏ rất dễ dàng.
• Sử dụng thuốc nhỏ mắt đúng cách: Rửa tay trước khi cầm lọ thuốc. Chỉ dùng tay không cầm lọ thuốc để chạm vào mặt. Không để đầu lọ chạm vào mắt. Sau khi nhỏ thuốc, đặt lọ xuống, rửa tay lại, rồi bảo quản lọ thuốc đúng cách.