10 dấu hiệu thiếu vitamin C: Cách nhận biết và phòng ngừa

Thiếu vitamin C là tình trạng phổ biến nhưng thường bị bỏ qua do các dấu hiệu ban đầu khá mờ nhạt. Việc không bổ sung đủ vitamin C trong thời gian dài có thể dẫn đến mệt mỏi, chảy máu chân răng, thậm chí ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và làn da.

Dấu hiệu thiếu vitamin C là gì?

Vitamin C là dưỡng chất thiết yếu giúp cơ thể tạo collagen, tăng sức đề kháng và bảo vệ mạch máu. Khi thiếu hụt, nhiều cơ quan sẽ bị ảnh hưởng, từ da, nướu răng đến hệ miễn dịch. Cụ thể:

Vết thương chậm lành

Khi cơ thể bị thương, vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất collagen, một loại protein giúp tái tạo da và mô liên kết. Nếu thiếu vitamin C, quá trình lành vết thương sẽ chậm hơn bình thường, da và mô dễ bị tổn thương, nhiễm trùng.

Chảy máu nướu, chảy máu mũi và dễ bầm tím

Vitamin C giúp mạch máu khỏe mạnh, đồng thời giúp hỗ trợ đông máu. Khi thiếu hụt vitamin C sẽ có thể gặp tình trạng chảy máu nướu răng, chảy máu mũi và da dễ xuất hiện các vết bầm lớn hoặc chấm tím nhỏ do mạch máu yếu.

Da khô, sần sùi

Vitamin C là chất chống oxy hóa giúp bảo vệ da khỏi các gốc tự do, những phân tử có thể phá hủy collagen và elastin, khiến da mất độ đàn hồi. Khi thiếu vitamin C, da trở nên khô, sạm, kém mịn màng và dễ bị tổn thương.

Tóc xoăn bất thường

Tóc cũng bị ảnh hưởng, có thể mọc xoăn, xoắn hoặc dễ gãy do cấu trúc protein trong sợi tóc không được duy trì đầy đủ. Những dấu hiệu này thường xuất hiện rõ hơn nếu tình trạng thiếu vitamin C kéo dài.

Mệt mỏi, dễ cáu kỉnh

Nhiều nghiên cứu cho thấy người thiếu vitamin C thường cảm thấy kiệt sức, khó tập trung và dễ bực bội. Việc bổ sung vitamin C có thể giúp cải thiện năng lượng và tâm trạng nhanh chóng.

Tăng cân và khó kiểm soát mỡ bụng

Nồng độ vitamin C thấp liên quan đến việc tích tụ mỡ, đặc biệt ở vùng bụng. Bên cạnh đó, vitamin này còn ảnh hưởng đến khả năng cơ thể đốt cháy chất béo để tạo năng lượng dẫn đến tăng cân.

Hệ miễn dịch suy yếu

Thiếu vitamin C khiến cơ thể dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như viêm phổi hay cảm cúm. Duy trì lượng vitamin C đầy đủ giúp tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, ung thư.

Giảm thị lực

Vitamin C giúp bảo vệ mắt, làm chậm tiến triển của thoái hóa điểm vàng và ngăn ngừa đục thủy tinh thể. Do đó, thiếu vitamin C có thể khiến thị lực suy giảm nhanh hơn.

Đau và sưng khớp

Các khớp chứa nhiều collagen, giúp duy trì độ chắc khỏe của mô liên kết và bao khớp. Khi cơ thể thiếu vitamin C, lượng collagen giảm, khiến các khớp dễ bị đau, sưng, thậm chí chảy máu bên trong, gây khó chịu và hạn chế vận động. 

Tình trạng này có thể khiến việc đi lại, đứng lâu hoặc vận động mạnh trở nên khó khăn hơn, đặc biệt ở những người lớn tuổi.

Thiếu máu do thiếu sắt

Vitamin C giúp cơ thể hấp thu sắt từ thực phẩm, đặc biệt là sắt có nguồn gốc thực vật. Khi lượng vitamin C không đủ, cơ thể sẽ gặp khó khăn trong việc tổng hợp sắt, dẫn đến thiếu máu. Biểu hiện thường thấy là da xanh xao, mệt mỏi, chóng mặt, khó thở khi vận động và tóc yếu, dễ gãy. Thiếu máu kéo dài còn ảnh hưởng đến năng lượng và khả năng làm việc hàng ngày.

Nguyên nhân dẫn đến thiếu vitamin C là gì?

Nguyên nhân thiếu vitamin C thường bắt nguồn từ chế độ dinh dưỡng không đầy đủ hoặc do chế biến thực phẩm không đúng cách. Vitamin C có nhiều trong rau và trái cây tươi, nhưng nấu ở nhiệt độ cao hoặc luộc quá kỹ có thể làm mất phần lớn lượng vitamin này. 

Bên cạnh đó, các yếu tố làm tăng nguy cơ thiếu vitamin C bao gồm:

• Uống nhiều rượu: Người sử dụng rượu thường xuyên (trên 80g ethanol/ngày) dễ bị mất vitamin C qua thận và có chế độ ăn thiếu dinh dưỡng.
• Trẻ uống sữa bò thay vì sữa mẹ: Sữa bò không bổ sung đủ vitamin C, có thể khiến trẻ sơ sinh thiếu hụt.
• Hạn chế tiếp cận thực phẩm tươi: Khó mua hoặc không có điều kiện ăn trái cây, rau củ tươi làm tăng nguy cơ thiếu hụt.
• Hút thuốc lá: Làm giảm lượng vitamin C trong cơ thể do tăng stress oxy hóa.
• Rối loạn ăn uống: Các tình trạng như biếng ăn, cuồng ăn hoặc ăn uống kén chọn đều khiến lượng vitamin C hấp thu giảm.
• Bệnh tiểu đường type 1: Người bệnh có nhu cầu vitamin C cao hơn, dễ thiếu nếu không bổ sung đầy đủ.
• Rối loạn hấp thu: Các bệnh như viêm ruột, celiac hoặc xơ nang khiến cơ thể hấp thu kém vitamin C.
• Phẫu thuật: Sau phẫu thuật giảm cân, cơ thể hấp thu vitamin C kém hơn.
• Quá tải sắt: Lượng sắt dư thừa có thể khiến vitamin C bị mất qua thận.
• Chế độ ăn ít carbohydrate: Cắt giảm mạnh nhóm tinh bột có thể vô tình làm giảm nguồn vitamin C từ trái cây và rau củ.
• Dị ứng thực phẩm: Dị ứng với một số loại trái cây hay rau khiến khẩu phần ăn bị hạn chế, giảm lượng vitamin C hấp thụ.
• Khuyết tật phát triển và bệnh tâm thần: Một số tình trạng ảnh hưởng đến sở thích ăn uống, dẫn đến chế độ ăn thiếu vitamin C.
• Thẩm phân máu: Người lọc máu dễ mất thêm vitamin C qua thận.

Thiếu vitamin C không chỉ do ăn uống kém mà còn do nhiều yếu tố sức khỏe và thói quen sinh hoạt. Việc nhận biết sớm các nguy cơ và bổ sung kịp thời từ thực phẩm tươi sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe, làn da và hệ miễn dịch ổn định.

Cách phòng ngừa thiếu hụt vitamin C trong cơ thể

Việc phòng ngừa thiếu hụt vitamin C tương đối đơn giản nhưng cần duy trì thường xuyên và có hiểu biết đúng đắn về chế độ dinh dưỡng.

• Giáo dục dinh dưỡng: Bệnh nhân nên được hướng dẫn về nguyên nhân, triệu chứng và hậu quả của việc thiếu vitamin C để nhận thức được tầm quan trọng của việc bổ sung vitamin này hằng ngày.
• Tăng cường thực phẩm giàu vitamin C: Bổ sung nhiều loại trái cây và rau củ tươi trong khẩu phần ăn, đặc biệt là các thực phẩm như cam, chanh, bưởi, dâu, kiwi, dưa, ớt chuông, cà chua, khoai tây và các loại rau họ cải (bông cải xanh, cải bó xôi,…).
• Duy trì thói quen ăn uống lành mạnh: Hạn chế thức ăn chế biến sẵn, vì quá trình nấu ở nhiệt độ cao có thể làm giảm lượng vitamin C trong thực phẩm.
• Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia: Rượu có thể ảnh hưởng đến quá trình hấp thu và chuyển hóa vitamin C, do đó nên uống ở mức vừa phải hoặc tránh nếu có thể.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Với những người có rối loạn hấp thu, đang chạy thận nhân tạo hoặc sau phẫu thuật giảm cân, cần được tư vấn để bổ sung vitamin C phù hợp bằng thực phẩm hoặc viên bổ sung.

Tóm lại, nhận biết sớm dấu hiệu thiếu vitamin C và bổ sung kịp thời vitamin C là chìa khóa giúp cơ thể luôn khỏe mạnh, da dẻ mịn màng và hệ miễn dịch hoạt động tối ưu. Hãy duy trì chế độ ăn giàu rau củ quả tươi như cam, chanh, ổi, dâu tây hoặc sử dụng viên bổ sung theo hướng dẫn của bác sĩ để phòng ngừa tình trạng thiếu vitamin C một cách hiệu quả và an toàn.