Xử trí khi trẻ sốt cao co giật đúng cách và an toàn

Sốt cao là tình trạng phổ biến ở trẻ nhỏ và luôn khiến các bà mẹ lo lắng, đặc biệt khi nghĩ đến khả năng bé có thể bị co giật kèm theo. Đây là tình huống dễ khiến phụ huynh mất bình tĩnh nếu không chuẩn bị trước kiến thức. Vậy cha mẹ cần trang bị những gì và phải xử trí khi trẻ sốt cao co giật ra sao để đảm bảo an toàn cho con? Dưới đây là những thông tin cần thiết giúp bạn chủ động hơn trong mọi tình huống.

Sốt cao co giật có nguy hiểm không?

Theo các chuyên gia, đa phần các trường hợp sốt cao co giật ở trẻ chỉ xảy ra một vài lần và được xem là lành tính, hầu như không để lại tổn thương lâu dài cho não. Tuy vậy, vẫn có một tỷ lệ rất nhỏ khoảng 1,5% trẻ có thể tiến triển thành động kinh dù chỉ trải qua một cơn co giật do sốt. Nguy cơ này có thể tăng lên đến khoảng 2,5% nếu trẻ có các yếu tố sau:

• Cơn sốt cao co giật đầu tiên xảy ra khi trẻ dưới 12 tháng tuổi.
• Trẻ có bất thường về thần kinh hoặc chậm phát triển.
• Gia đình có người từng bị động kinh.
• Trẻ chỉ sốt nhẹ nhưng xuất hiện co giật trong vòng 1 giờ sau đó.
• Cơn co giật kéo dài hơn 15 phút hoặc trẻ có nhiều cơn trong vòng 24 giờ.

Mặc dù khả năng tiến triển thành động kinh tương đối thấp, nguy cơ tái phát co giật ở trẻ trong hai năm sau cơn đầu tiên lại khá cao, dao động từ 15 - 70% tùy từng trường hợp. Việc co giật lặp đi lặp lại nhiều lần không có lợi cho sự phát triển não bộ, vì các đợt phóng điện bất thường và quá mức của các tế bào thần kinh có thể làm tổn thương tế bào não, ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát cảm xúc, hành vi, ngôn ngữ, giác quan cũng như trí nhớ của trẻ.

Xử trí khi trẻ sốt cao co giật như thế nào?

Khi trẻ lên cơn sốt co giật, cảnh tượng thường khiến cha mẹ hoảng sợ và dễ xử trí sai cách. Tuy nhiên, giữ được bình tĩnh là yếu tố quan trọng nhất để giúp bé an toàn vượt qua cơn co giật. 

Dưới đây là những bước cha mẹ cần thực hiện ngay lập tức và đúng cách:

• Đặt trẻ nằm nghiêng ở nơi thoáng mát, nới lỏng quần áo và không trùm chăn để giúp bé dễ thở và tránh nguy cơ hít sặc.
• Nếu trẻ cắn chặt hai hàm, không nên vội vàng dùng vật để đè lưỡi, bởi ở trẻ em hiếm khi xảy ra tình trạng cắn lưỡi. Việc đưa vật vào miệng còn tiềm ẩn nguy cơ gây tắc nghẽn đường thở hoặc dị vật, do đó cha mẹ chỉ nên để trẻ tự co giật an toàn.
• Tuyệt đối không cho trẻ uống bất kỳ loại nước hay thuốc nào trong lúc co giật, vì bé rất dễ sặc và có thể gây tắc đường thở.
• Nhờ người hỗ trợ lấy thuốc hạ sốt dạng nhét hậu môn, có thể để vào ngăn đông tủ lạnh 1 - 2 phút để thuốc cứng lại, dễ đưa vào hơn. Sau đó bỏ lớp vỏ và đặt thuốc vào hậu môn của trẻ. Liều dùng: 10 - 15 mg/kg cân nặng. Việc xử trí đúng ngay từ những phút đầu sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng và đảm bảo an toàn tối đa cho trẻ trong cơn sốt co giật.
• Lau mát khi trẻ sốt cao: Khi trẻ sốt đến 39°C, cha mẹ nên kết hợp đặt thuốc hạ sốt dạng đặt hậu môn, lau mát và cho bé uống nước sau cơn co giật. Dùng nước ấm 34 - 35°C, đắp khăn lên nách và bẹn, thay khăn mỗi 5 - 10 phút. Phương pháp này giúp giảm nhiệt từ từ và an toàn.
• Sau sơ cứu: Dù trẻ hạ sốt, cha mẹ vẫn nên đưa bé đến cơ sở y tế để tìm nguyên nhân, không để trẻ ở nhà vì sốt có thể tái phát và không thể dùng liều hạ sốt thứ hai trước 4 giờ. Khi bé đang co giật, tuyệt đối không bế chạy hay hoảng loạn, hãy xử trí đúng theo hướng dẫn.
• Thuốc hạ sốt khác: Không tự ý dùng thêm Ibuprofen nếu không có chỉ định. Sau khi sơ cứu, hãy đưa trẻ đến bệnh viện và cung cấp bệnh sử rõ ràng cho bác sĩ.

Lưu ý: Cha mẹ cần phân biệt co giật do sốt với co giật do động kinh vì cách xử trí khác nhau. Sốt trên 39°C luôn là dấu hiệu bất thường và thuốc hạ sốt chỉ giúp giảm triệu chứng tạm thời, không phải điều trị nguyên nhân. Do đó, không tự cho trẻ uống thêm thuốc theo kinh nghiệm, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám.

Cách phòng tránh cơn co giật khi trẻ bị sốt

Cơn co giật do sốt cao có thể tái phát ở nhiều trẻ, vì vậy cha mẹ thường rất lo lắng. Tuy nhiên, nếu chủ động xử trí ngay từ khi bé bắt đầu sốt, chúng ta hoàn toàn có thể giảm nguy cơ trẻ bị co giật.

Khi trẻ sốt, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để xác định nguyên nhân và điều trị sớm, tránh để sốt kéo dài dẫn đến co giật. Tại nhà, hãy nới lỏng quần áo, để trẻ nằm nơi thoáng mát và không ủ quá kín khiến thân nhiệt tăng thêm. Theo dõi nhiệt độ đều đặn và tiến hành lau người bằng nước ấm, cho trẻ dùng thuốc hạ sốt khi nhiệt độ vượt 38,5°C.

Nếu trẻ xuất hiện co giật, điều quan trọng nhất là cha mẹ phải giữ bình tĩnh để xử trí đúng. Khi cơn co giật đã qua, hãy đưa trẻ đi khám ngay để được đánh giá toàn diện. Những trẻ từng bị co giật do sốt có nguy cơ tái phát ở những lần sốt kế tiếp, thậm chí có thể xuất hiện co giật ngay cả khi không sốt. Vì vậy, mỗi khi trẻ mới bắt đầu sốt, cha mẹ cần chú ý hơn:

• Dùng thuốc hạ sốt đúng liều và đúng thời điểm. Nếu trẻ khó uống, có thể thay thế bằng thuốc đặt hậu môn để giúp hạ sốt nhanh, đồng thời lau người bằng khăn ấm ở trán, nách, bẹn và lưng.
• Bổ sung thêm oresol để hỗ trợ cân bằng điện giải và cung cấp vitamin giúp tăng sức đề kháng cho trẻ.

Thực hiện đúng các bước này sẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ cơn co giật tái phát và bảo vệ an toàn cho trẻ trong những lần sốt sau.

Tóm lại, sốt co giật là tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ và mức độ nguy hiểm sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra cơn co giật. Thông thường, hiện tượng này sẽ giảm dần và tự hết khi trẻ trên 6 tuổi. Tuy nhiên, co giật kèm sốt cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nhiễm trùng nghiêm trọng như viêm màng não hay viêm não. Vì vậy, ngay khi trẻ xuất hiện co giật trong lúc sốt, cha mẹ nên nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.