Virus Hanta là gì? Triệu chứng, đường lây truyền và cách phòng ngừa hiệu quả

Trong những năm gần đây, các ca bệnh liên quan đến virus Hanta được ghi nhận tại nhiều khu vực trên thế giới, đặc biệt ở châu Á, châu Âu và châu Mỹ. Dù tỷ lệ mắc không cao như cúm hay COVID-19, nhưng mức độ nguy hiểm của bệnh khiến Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều cơ quan y tế khuyến cáo cần tăng cường nhận thức cộng đồng. Việc hiểu đúng về virus Hanta sẽ giúp người dân chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe.

Virus Hanta là gì?

Virus Hanta là một nhóm virus thuộc họ Hantaviridae (thuộc bộ Bunyavirales), lây truyền chủ yếu từ loài gặm nhấm sang người. Virus này tồn tại trong các loài động vật như chuột nhà, chuột đồng, hoặc các loài gặm nhấm khác ở nhiều khu vực trên thế giới. Hai bệnh lý chính mà virus Hanta gây ra bao gồm:

• Hội chứng sốt xuất huyết kèm hội chứng thận (HFRS): Phổ biến tại châu Á và châu Âu, đặc biệt ở các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nga. Bệnh có thể gây tổn thương thận nghiêm trọng và xuất huyết.
• Hội chứng viêm phổi do virus Hanta (HPS): Thường gặp ở châu Mỹ, đặc biệt ở Hoa Kỳ và Nam Mỹ. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tỷ lệ tử vong của hội chứng viêm phổi do virus Hanta có thể lên đến 38% nếu không được điều trị kịp thời.

Không giống các bệnh truyền nhiễm khác, virus Hanta hiếm khi lây trực tiếp từ người sang người. Chỉ một số chủng hiếm, như virus Andes ở Nam Mỹ, được ghi nhận có khả năng lây truyền qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc gần. Chủ yếu, virus lây lan qua tiếp xúc với phân, nước tiểu, hoặc nước bọt của loài gặm nhấm nhiễm bệnh.

Virus Hanta lây truyền như thế nào?

Virus này không lây lan dễ dàng như các bệnh qua đường không khí như cúm, nhưng vẫn có những con đường lây nhiễm đáng lo ngại.

• Hít phải bụi chứa virus: Đây là con đường phổ biến nhất. Khi phân, nước tiểu hoặc nước bọt của chuột nhiễm bệnh khô đi, chúng có thể tạo thành bụi mịn chứa virus. Việc hít phải bụi này khi dọn dẹp kho bãi, nhà cũ, hoặc khu vực chuột sinh sống là nguyên nhân chính gây nhiễm bệnh.
• Tiếp xúc trực tiếp: Virus có thể xâm nhập qua vết thương hở, mắt, mũi, hoặc miệng khi chạm vào chất thải của động vật nhiễm bệnh.
• Thực phẩm, nước uống nhiễm virus: Thực phẩm hoặc nước uống bị chuột nhiễm bệnh làm bẩn có thể trở thành nguồn lây.
• Lây từ người sang người (hiếm gặp): Chỉ ghi nhận với virus Andes ở Nam Mỹ, qua tiếp xúc gần hoặc giọt bắn hô hấp.

Một số nhóm người có nguy cơ nhiễm virus Hanta cao hơn, bao gồm:

• Người sống hoặc làm việc ở khu vực có nhiều chuột, đặc biệt ở vùng nông thôn hoặc ngoại ô.
• Nông dân, công nhân kho bãi, hoặc quân nhân đóng quân ở khu vực rừng núi.
• Những người thường xuyên dọn dẹp nhà kho, nhà hoang, hoặc khu vực ít vệ sinh.

Việc tiếp xúc thường xuyên với môi trường có loài gặm nhấm làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh, đặc biệt nếu không có biện pháp bảo vệ phù hợp.

Triệu chứng nhiễm virus Hanta

Nhiễm virus Hanta có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng, tùy thuộc vào loại bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 1 - 8 tuần sau khi tiếp xúc với nguồn bệnh.

Giai đoạn khởi phát

Các triệu chứng ban đầu thường không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với cảm cúm thông thường:

• Sốt cao, rét run kéo dài.
• Đau đầu, đau cơ toàn thân, cảm giác mệt mỏi nghiêm trọng.
• Buồn nôn, nôn mửa, hoặc đau bụng.

Giai đoạn tiến triển

Tùy thuộc vào thể bệnh, các triệu chứng sẽ trở nên nghiêm trọng hơn:

Hội chứng sốt xuất huyết kèm hội chứng thận:

• Xuất huyết dưới da, chảy máu mũi hoặc tiêu hóa.
• Suy thận cấp, tiểu ít, phù nề toàn thân.
• Đau lưng hoặc đau vùng thận.

Hội chứng viêm phổi do virus Hanta:

• Khó thở, ho khan, cảm giác tức ngực.
• Tụt huyết áp nhanh chóng, dẫn đến sốc.
• Suy hô hấp cấp, có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Triệu chứng có thể thay đổi tùy theo cơ địa, độ tuổi, và lượng virus xâm nhập. Trẻ em, người cao tuổi, hoặc người có bệnh nền thường có nguy cơ biến chứng cao hơn.

Cách phòng ngừa nhiễm virus Hanta

Phòng ngừa virus Hanta chủ yếu dựa vào việc kiểm soát môi trường sống và hạn chế tiếp xúc với loài gặm nhấm. Dưới đây là những biện pháp cụ thể:

• Giữ vệ sinh nhà cửa, kho bãi: Dọn dẹp thường xuyên, loại bỏ rác thải và thức ăn thừa để tránh thu hút chuột.
• Bịt kín lỗ hổng: Đóng kín các kẽ hở, lỗ nhỏ trong nhà, kho hoặc chuồng trại để ngăn chuột xâm nhập.
• Sử dụng bẫy hoặc thuốc diệt chuột: Áp dụng các biện pháp kiểm soát chuột an toàn, tránh để xác chuột làm ô nhiễm môi trường.
• Dọn dẹp khu vực có nguy cơ (nhà kho, nhà cũ hoặc nơi có dấu hiệu chuột): Hãy mở cửa thông gió ít nhất 30 phút, đeo khẩu trang và găng tay bảo hộ; tránh quét hoặc hút bụi khô mà nên phun ướt khu vực bằng dung dịch Javen pha 1:10, chờ khoảng 5 phút rồi lau sạch và đóng gói rác thải kín để xử lý.
• Lưu trữ thực phẩm: Trong hộp kín, đặt ở nơi chuột không thể tiếp cận.
• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với khu vực nghi ngờ có chuột; tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng khi làm việc ở môi trường nguy cơ.

Khi nào cần đi khám ngay?

Nhiễm virus Hanta có thể diễn tiến nhanh và gây nguy hiểm đến tính mạng. Bạn cần đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

• Sốt cao liên tục, không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường.
• Khó thở, cảm giác tức ngực, hoặc ho khan kéo dài.
• Tiểu ít, phù toàn thân, hoặc đau vùng thận.
• Đau đầu dữ dội, xuất huyết bất thường (chảy máu mũi, xuất huyết dưới da).
• Có tiền sử tiếp xúc với môi trường nguy cơ cao trong vòng 1 – 8 tuần trước đó.

Virus Hanta là mầm bệnh nguy hiểm lây từ loài gặm nhấm sang người. Dù hiếm gặp, nhưng bệnh rất nghiêm trọng nên cần cảnh giác. Kiểm soát chuột, giữ vệ sinh môi trường, sử dụng bảo hộ và đi khám ngay khi có triệu chứng nghi ngờ là những cách hiệu quả để bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng.

Sức khỏe của con yêu và cả gia đình luôn cần được bảo vệ trọn vẹn. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu mang đến nguồn vắc xin chính hãng, đa dạng, cùng đội ngũ y tế tận tâm, giúp hành trình tiêm chủng trở nên an toàn và nhẹ nhàng hơn bao giờ hết. Đặt lịch ngay hôm nay để bạn và bé luôn an tâm trên từng chặng đường phát triển.