Viêm mao mạch dị ứng ở trẻ em​: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Viêm mao mạch dị ứng ở trẻ em là một bệnh lý miễn dịch thường gặp, gây viêm các mạch máu nhỏ dưới da và nhiều cơ quan khác như tiêu hóa, khớp, thận. Bệnh có thể xuất hiện đột ngột với các triệu chứng như nổi ban tím ở chân, đau bụng, đau khớp khiến nhiều phụ huynh lo lắng. Tuy là bệnh lành tính nhưng nếu không được theo dõi và chăm sóc đúng cách, viêm mao mạch dị ứng có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng.

Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh viêm mao mạch dị ứng ở trẻ em

Viêm mao mạch dị ứng là bệnh lý viêm cấp tính liên quan đến rối loạn miễn dịch, thường xảy ra ở trẻ em với biểu hiện tổn thương đa cơ quan. Mặc dù nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng nhiều yếu tố có liên quan đã được ghi nhận trong thực tế lâm sàng. Bên cạnh đó, nhận biết sớm các dấu hiệu điển hình của bệnh là điều quan trọng giúp phát hiện kịp thời, giảm thiểu nguy cơ biến chứng cho trẻ. Dưới đây là nguyên nhân và triệu chứng của viêm mao mạch dị ứng ở trẻ em, cụ thể như sau: 

Nguyên nhân gây viêm mao mạch dị ứng ở trẻ em

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra viêm mao mạch dị ứng vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố được cho là có liên quan đến việc khởi phát bệnh ở trẻ, bao gồm:

• Nhiễm trùng trước đó: Đây là yếu tố khởi phát phổ biến nhất. Trẻ có thể bị viêm mao mạch dị ứng sau khi nhiễm một số loại virus (EBV, viêm gan C, Parvovirus, Adenovirus, Rotavirus, thủy đậu) hoặc vi khuẩn (Mycoplasma, Helicobacter pylori, lỵ trực khuẩn, thương hàn…).
• Sau tiêm chủng: Một số trường hợp ghi nhận bệnh xuất hiện sau tiêm các loại vắc xin như sởi, thương hàn, sốt vàng, phó thương hàn hoặc tả.
• Sau khi bị côn trùng đốt: Tác nhân cơ học và dị ứng từ vết đốt có thể kích thích phản ứng miễn dịch quá mức.
• Do thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là kháng sinh như ampicillin, erythromycin, penicillin hoặc quinine có thể là yếu tố kích hoạt bệnh.
• Cơ địa dị ứng và thực phẩm gây dị ứng: Trẻ có cơ địa dễ dị ứng hoặc từng phản ứng với một số loại thức ăn có nguy cơ cao (như hải sản, trứng, sữa…) cũng dễ mắc bệnh.

Các yếu tố môi trường như thay đổi thời tiết đột ngột, ô nhiễm không khí cũng được xem là yếu tố thúc đẩy phản ứng miễn dịch bất thường.

Triệu chứng thường gặp của viêm mao mạch dị ứng ở trẻ

Việc nhận biết sớm các triệu chứng giúp cha mẹ đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời, tránh nguy cơ biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe. Các biểu hiện có thể xuất hiện đồng thời hoặc riêng lẻ tùy thể bệnh, bao gồm:

• Biểu hiện ngoài da: Là triệu chứng dễ nhận thấy nhất, với các ban xuất huyết dạng dị ứng thường nổi rõ ở hai cẳng chân hoặc tay. Các ban có màu đỏ hoặc tím, không biến mất khi ấn, phản ánh hiện tượng chảy máu dưới da.
• Biểu hiện tại khớp: Trẻ có thể bị sưng đau ở các khớp lớn như khớp gối, cổ chân. Đặc biệt, triệu chứng khớp có thể xuất hiện trước phát ban từ 1 - 2 tuần, gây nhầm lẫn với viêm khớp thông thường. Tuy nhiên, các cơn đau này thường tự hết khi trẻ khỏi bệnh và không để lại di chứng.
• Biểu hiện tiêu hóa: Bao gồm đau bụng âm ỉ hoặc dữ dội, nôn và buồn nôn. Một số trẻ có thể đi ngoài phân có máu là dấu hiệu cảnh báo xuất huyết tiêu hóa cần theo dõi sát.
• Biểu hiện ở thận và tiết niệu: Trẻ có thể bị đái máu (dạng đại thể hoặc vi thể) kèm theo phù nhẹ. Đây là dấu hiệu cho thấy có tổn thương ở thận - một biến chứng nguy hiểm cần kiểm tra nước tiểu định kỳ.

Mỗi trẻ có thể biểu hiện đầy đủ hoặc chỉ một phần các triệu chứng trên, do đó cha mẹ cần theo dõi kỹ mọi thay đổi bất thường để đưa trẻ đến cơ sở y tế sớm nhất có thể.

Điều trị và chăm sóc trẻ bị viêm mao mạch dị ứng

Việc điều trị và chăm sóc đúng cách đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát triệu chứng, hạn chế biến chứng và hỗ trợ trẻ hồi phục nhanh chóng. Quá trình điều trị cần được thực hiện tại cơ sở y tế có chuyên môn, kết hợp theo dõi sát sao và chăm sóc tại nhà khoa học. Dưới đây là các hướng xử trí chính dành cho trẻ bị viêm mao mạch dị ứng, cụ thể như sau:

Phác đồ điều trị viêm mao mạch dị ứng tại bệnh viện

Tại cơ sở y tế, việc điều trị viêm mao mạch dị ứng tập trung vào theo dõi và kiểm soát triệu chứng, đồng thời xử lý nguyên nhân và biến chứng nếu có. Cụ thể:

• Theo dõi sát toàn trạng: Bao gồm mạch, huyết áp, nhịp thở của trẻ; song song với đó là theo dõi màu sắc, số lượng phân và nước tiểu, tình trạng ban trên da và mức độ đau tại khớp để đánh giá tiến triển bệnh.
• Điều trị triệu chứng: Trẻ sẽ được sử dụng thuốc kháng viêm, kháng dị ứng và kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc xác định nguyên nhân là do vi khuẩn.
• Điều trị nguyên nhân: Tùy thuộc vào tác nhân cụ thể (nhiễm khuẩn, thuốc, thực phẩm...), bác sĩ sẽ áp dụng phác đồ phù hợp để xử lý từ gốc rễ bệnh lý.
• Kiểm soát biến chứng: Việc phát hiện sớm các biến chứng như viêm thận và xuất huyết tiêu hóa là điều đặc biệt quan trọng. Biến chứng thận thường xảy ra trong 4 tuần đầu và cần xét nghiệm nước tiểu để phát hiện. Trong trường hợp nghi ngờ tổn thương nặng, sinh thiết thận có thể được chỉ định để đánh giá mức độ ảnh hưởng, từ đó điều trị kịp thời nhằm phòng ngừa suy thận mạn.

Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị viêm mao mạch dị ứng tại nhà

Bên cạnh điều trị y tế, việc chăm sóc đúng cách tại nhà giúp hỗ trợ hồi phục và ngăn ngừa tái phát. Một số lưu ý quan trọng bao gồm:

• Vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Cần vệ sinh sạch sẽ mũi, miệng và da của trẻ hằng ngày. Đồng thời, giữ gìn vệ sinh nhà cửa, giặt giũ chăn ga, khử trùng đồ chơi và dụng cụ sinh hoạt để hạn chế nguồn nhiễm khuẩn. Người chăm sóc phải rửa tay kỹ lưỡng trước và sau khi tiếp xúc, vệ sinh hoặc chuẩn bị đồ ăn cho trẻ.
• Chế độ dinh dưỡng phù hợp: Trẻ nên được ăn các món mềm, lỏng, dễ nuốt và dễ tiêu hóa để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa đang nhạy cảm. Ưu tiên thực phẩm giàu vitamin C như cam, bưởi, ổi để tăng cường sức đề kháng. Bên cạnh đó, nên chia khẩu phần thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn no một lần, đồng thời khuyến khích trẻ uống đủ nước.

Biện pháp phòng ngừa viêm mao mạch dị ứng ở trẻ em

Phòng ngừa viêm mao mạch dị ứng ở trẻ em đòi hỏi sự chủ động từ cha mẹ trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe hằng ngày. Dưới đây là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả:

• Không tự ý dùng thuốc cho trẻ, đặc biệt là kháng sinh. Chỉ dùng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ.
• Tránh để trẻ bị côn trùng đốt hoặc nhiễm lạnh, là hai yếu tố dễ khởi phát bệnh.
• Hạn chế tiếp xúc với thực phẩm và yếu tố từng gây dị ứng cho trẻ.
• Giữ vệ sinh nhà cửa, đồ chơi, quần áo và không gian sống sạch sẽ.
• Rửa tay sạch trước và sau khi chăm sóc, cho trẻ ăn hoặc chế biến thức ăn.

Bên cạnh đó, cha mẹ cần trang bị kiến thức nhận biết sớm các dấu hiệu viêm mao mạch dị ứng để xử trí kịp thời và đưa trẻ đi khám đúng lúc.

Viêm mao mạch dị ứng ở trẻ em là bệnh lý miễn dịch thường gặp, có thể gây ảnh hưởng đến da, khớp, tiêu hóa và thận nếu không được phát hiện kịp thời. Việc nhận biết sớm triệu chứng, tuân thủ điều trị và chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ phục hồi nhanh, giảm nguy cơ biến chứng. Cha mẹ cũng cần hiểu rõ viêm mao mạch dị ứng ở trẻ em là gì để chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe con mình tốt hơn.