Trẻ bị viêm ruột có nên uống sữa?

Trong những tình huống trẻ đang bị viêm ruột, thực phẩm và đồ uống hằng ngày có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hồi phục. Sữa là một nguồn dinh dưỡng thiết yếu lại vừa có thể hỗ trợ, vừa có thể khiến tình trạng viêm trầm trọng hơn. Vì vậy, việc đánh giá đúng mối quan hệ giữa sữa và viêm ruột là rất quan trọng, giúp cha mẹ điều chỉnh dinh dưỡng phù hợp để hỗ trợ con hồi phục nhanh nhất.

Trẻ bị viêm ruột có nên uống sữa?

Khi trẻ bị viêm ruột, hệ tiêu hóa trở nên nhạy cảm và dễ bị kích ứng. Trong giai đoạn này, việc lựa chọn loại sữa phù hợp có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phục hồi của trẻ. 

Trong giai đoạn viêm ruột cấp tính, nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu như tiêu chảy nhiều lần, đầy bụng, quấy khóc sau khi uống sữa, hoặc đau bụng âm ỉ, cha mẹ nên ngưng tạm thời việc cho trẻ uống sữa công thức hoặc sữa bò nguyên kem. Đây có thể là dấu hiệu trẻ không dung nạp lactose hoặc nhạy cảm với đạm sữa, hai thành phần này dễ làm tình trạng viêm nặng hơn.

Trong nhiều trường hợp, trẻ vẫn có thể duy trì nguồn dinh dưỡng từ sữa nếu sử dụng các loại sữa dễ tiêu và ít gây kích ứng, như:

• Sữa chua không đường: Chứa lợi khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa.
• Sữa đậu nành hoặc sữa từ hạt: Không chứa lactose, dễ hấp thu.
• Sữa công thức thủy phân: Đã được phân nhỏ protein, giúp giảm nguy cơ dị ứng.
• Sữa dê: Có đạm dễ tiêu hơn sữa bò, phù hợp với một số trẻ.

Tuy nhiên, không nên tự ý thay đổi loại sữa mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng. Mỗi trẻ có tình trạng khác nhau, và việc chọn sữa cần phù hợp với cơ địa cũng như mức độ viêm của ruột.

Nếu trẻ không có biểu hiện không dung nạp sữa, cha mẹ có thể tiếp tục cho trẻ uống sữa nhưng cần thận trọng:

• Chia nhỏ lượng sữa trong mỗi lần uống ví dụ 30 đến 50 ml/lần.
• Không nên ép uống quá nhiều cùng lúc, tránh làm tăng áp lực lên ruột.
• Theo dõi kỹ phản ứng sau mỗi lần uống sữa trong vòng 24 đến 48 giờ.
• Nếu trẻ có biểu hiện bất thường như tiêu chảy, đầy hơi, nôn…, cần ngưng ngay và hỏi ý kiến bác sĩ.

Tại sao sữa có thể ảnh hưởng đến tình trạng viêm ruột ở trẻ?

Dù là nguồn dinh dưỡng quan trọng cho sự phát triển của trẻ, sữa đôi khi lại có thể gây bất lợi nếu trẻ đang trong giai đoạn bị viêm ruột.

Dưới đây là ba nguyên nhân chính lý giải vì sao sữa có thể làm nặng thêm tình trạng này:

Không dung nạp lactose, đây là nguyên nhân thường gặp ở trẻ bị rối loạn tiêu hóa

Lactose là loại đường tự nhiên có trong sữa bò và nhiều sản phẩm từ sữa. Để tiêu hóa lactose, cơ thể cần có một loại enzyme tên là lactase, được tiết ra từ niêm mạc ruột non. Tuy nhiên, khi trẻ bị viêm ruột, niêm mạc ruột có thể bị tổn thương, dẫn đến giảm hoặc mất khả năng tiết enzyme lactase. Điều này khiến đường lactose không được phân giải hoàn toàn, dẫn đến tình trạng lên men trong ruột già, gây ra tiêu chảy, đầy hơi, đau bụng và khó chịu sau khi uống sữa.

Hiện tượng này được gọi là không dung nạp lactose thứ phát, thường gặp ở trẻ sau các đợt tiêu chảy cấp, viêm ruột hoặc nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.

Đạm sữa bò là tác nhân gây kích ứng ở trẻ có cơ địa nhạy cảm

Trong sữa bò chứa hai loại protein chính là casein và whey. Ở một số trẻ có cơ địa nhạy cảm hoặc từng có tiền sử dị ứng, các protein này có thể gây phản ứng miễn dịch hoặc phản ứng viêm, làm tình trạng tổn thương ở niêm mạc ruột trầm trọng hơn. Những phản ứng này có thể biểu hiện bằng đau bụng, phân có nhầy, hoặc kéo dài tiêu chảy dù đã ngừng uống sữa.

Với những trẻ có dấu hiệu này, bác sĩ thường chỉ định ngưng sử dụng sữa bò và chuyển sang các loại sữa đã thủy phân protein hoặc không chứa đạm sữa động vật.

Tác động đến hệ vi sinh đường ruột làm chậm quá trình hồi phục

Hệ vi sinh vật trong đường ruột gồm hàng tỷ lợi khuẩn và hại khuẩn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ niêm mạc ruột và hỗ trợ tiêu hóa. Khi trẻ bị viêm ruột, hệ vi sinh này thường bị mất cân bằng.

Một số thành phần trong sữa, đặc biệt là đường và đạm, nếu không được tiêu hóa hết, có thể tạo điều kiện cho hại khuẩn phát triển, làm trầm trọng thêm tình trạng loạn khuẩn. Điều này không chỉ làm kéo dài triệu chứng viêm mà còn ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng của trẻ.

Làm thế nào chọn sữa phù hợp khi trẻ bị viêm ruột?

Để đảm bảo an toàn và hỗ trợ hồi phục, cha mẹ cần lưu ý các loại sữa sau:

• Sữa công thức thủy phân một phần hoặc hoàn toàn: Đây là loại sữa dễ tiêu hóa, giảm nguy cơ gây dị ứng, phù hợp cho trẻ bị viêm ruột.
• Sữa không lactose: Thích hợp cho trẻ không dung nạp lactose, giúp hạn chế tiêu chảy và đầy hơi.
• Sữa chua hoặc sữa lên men: Chứa lợi khuẩn probiotic, hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Nên chọn loại không đường và ít béo để tránh kích ứng.
• Sữa thực vật từ hạnh nhân, đậu nành, dừa: Có thể sử dụng nếu trẻ không bị dị ứng đậu nành, ưu tiên các sản phẩm không thêm đường để giảm nguy cơ kích ứng ruột.
• Liều lượng và cách dùng: Bắt đầu với lượng nhỏ từ 30 đến 50 ml/lần, theo dõi phản ứng của trẻ trong 24 đến 48 giờ, nên chia nhỏ các lần uống trong ngày, kết hợp với thực phẩm dễ tiêu như cháo hoặc rau củ nấu chín nhừ.

Khi nào nên tạm ngưng sữa và cần đưa trẻ đi khám?

Việc cho trẻ bị viêm ruột tiếp tục uống sữa cần được theo dõi kỹ lưỡng vì hệ tiêu hóa lúc này rất dễ bị kích ứng. Cha mẹ nên chủ động quan sát các dấu hiệu sau để kịp thời ngừng sữa hoặc đưa trẻ đi khám, tránh để tình trạng viêm ruột tiến triển nặng hơn.

Các dấu hiệu cho thấy cần tạm ngừng sữa ngay lập tức

• Tiêu chảy không thuyên giảm sau 24 giờ kể từ khi trẻ uống sữa, đặc biệt nếu phân có mùi chua, lỏng như nước.
• Đau bụng co thắt, trẻ ôm bụng, khóc nhiều, hoặc không chịu nằm yên do khó chịu vùng bụng.
• Đầy hơi, chướng bụng, bụng căng và ậm ạch sau khi uống sữa.
• Nôn mửa, nhất là khi đi kèm với dấu hiệu mệt lả sau mỗi lần ăn/uống sữa.
• Phân có nhầy hoặc có máu, biểu hiện rõ tình trạng kích ứng niêm mạc ruột.
• Sốt cao không rõ nguyên nhân, hoặc trẻ có vẻ mệt mỏi bất thường sau khi uống sữa.

Khi xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu trên, cha mẹ nên ngừng ngay việc cho trẻ uống sữa và theo dõi sát trong vòng 24 đến 48 giờ tiếp theo. Việc tiếp tục dùng sữa trong lúc ruột đang bị tổn thương có thể làm triệu chứng kéo dài, thậm chí dẫn đến mất nước nặng.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

• Tiêu chảy hoặc phân có máu kéo dài quá 48 giờ, không có dấu hiệu cải thiện dù đã ngừng sữa và ăn uống nhẹ.
• Trẻ có dấu hiệu mất nước như: Miệng khô, môi nứt nẻ, ít đi tiểu, nước tiểu sẫm màu, mắt trũng sâu, da nhăn nheo, trẻ lừ đừ.
• Quấy khóc bất thường, không chịu bú hay ăn uống.
• Bỏ bú hoặc bỏ ăn hoàn toàn, kèm theo mệt mỏi, ngủ li bì.
• Sốt cao kéo dài, không đáp ứng với các biện pháp hạ sốt thông thường.

Trong các trường hợp trên, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và làm xét nghiệm nếu cần thiết. Việc tự điều trị tại nhà kéo dài có thể khiến tình trạng viêm ruột trở nên nguy hiểm hơn, đặc biệt ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin trẻ bị viêm ruột có nên uống sữa. Trẻ bị viêm ruột không đồng nghĩa với việc kiêng uống sữa, nhưng cần chọn loại sữa phù hợp với tình trạng sức khỏe của trẻ, bắt đầu với liều lượng nhỏ và theo dõi chặt chẽ phản ứng. Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cha mẹ nên tạm ngưng sữa và đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán chính xác. Điều quan trọng nhất là phối hợp giữa lựa chọn dinh dưỡng hợp lý và hướng dẫn từ bác sĩ để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng và an toàn.