Trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì và kiêng gì? Cách phòng ngừa tiêu chảy

Khi trẻ bị tiêu chảy, cơ thể dễ rơi vào tình trạng mất nước và thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển. Một chế độ ăn uống phù hợp không chỉ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục mà còn hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động ổn định trở lại. Vậy trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì, hãy cùng theo dõi thông tin chi tiết trong bài viết dưới đây.

Nguyên tắc dinh dưỡng dành cho trẻ bị tiêu chảy

Khi trẻ bị tiêu chảy, bố mẹ cần ưu tiên bù nước và chất điện giải bằng dung dịch Oresol (ORS) theo chỉ dẫn của bác sĩ. Đây là bước quan trọng để phòng ngừa mất nước ở trẻ.

Bổ sung kẽm (Zn) cho trẻ trong 10 - 14 ngày (liều dùng 10 - 20mg/ngày tùy độ tuổi) cũng là một trong những khuyến cáo mới nhất từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) nhằm rút ngắn thời gian tiêu chảy và phục hồi niêm mạc ruột. Trường hợp tiêu chảy kéo dài (trên 14 ngày) hoặc trẻ có dấu hiệu mất nước nặng (mệt mỏi, lừ đừ, khát nước nhiều, mắt trũng, khóc không ra nước mắt…), cha mẹ cần đưa trẻ đi khám càng sớm càng tốt để được bác sĩ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Để điều trị tiêu chảy cho trẻ, ngoài việc cho bé dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, cha mẹ cũng cần chú trọng đến việc cung cấp chế độ dinh dưỡng phù hợp:

• Với trẻ dưới 6 tháng tuổi: Khi trẻ ở độ tuổi này bị tiêu chảy, chỉ nên cho bé bú sữa mẹ. Mẹ cần tăng cường tần suất bú để vừa cung cấp đủ dinh dưỡng, vừa bù nước cho trẻ. Sữa mẹ sẽ không làm tình trạng tiêu chảy trở nên nghiêm trọng hơn.

• Với trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên: Đây là giai đoạn trẻ bắt đầu ăn dặm. Lúc này, cha mẹ nên chọn thực phẩm an toàn, chế biến sạch sẽ và nấu chín kỹ để không làm nặng thêm các triệu chứng tiêu chảy. Đặc biệt, cần tránh cho trẻ ăn các loại thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng hoặc ngộ độc trong giai đoạn này.

Trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì?

Dưới đây là một số gợi ý cho thắc mắc trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì?

Gừng

Một gợi ý cho câu hỏi bé tiêu chảy nên ăn gì là gừng, loại thảo dược được biết đến với tác dụng hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả. Gừng giúp kích thích nhu động ruột, cải thiện việc vận chuyển thức ăn mà không gây co thắt quá mức, nhờ đó thức ăn được tiêu hóa dễ dàng hơn. Gừng cũng có tác dụng chống đầy hơi, buồn nôn và tiêu chảy. Cha mẹ có thể cho trẻ bị tiêu chảy uống nước ấm pha vài lát gừng để giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn.

Nước chanh

Bạn đang băn khoăn về việc nên cho trẻ ăn gì khi bị tiêu chảy? Nước chanh tự nhiên là một lựa chọn đáng cân nhắc vì nó chứa nhiều axit citric và vitamin C, cả hai đều có khả năng kháng khuẩn. Vitamin C có thể kích hoạt và tăng cường hệ thống miễn dịch cho cơ thể. Uống một lượng nhỏ nước chanh không đường có thể hỗ trợ tốt trong trường hợp tiêu chảy liên quan đến vi khuẩn, virus, hoặc ký sinh trùng.

Ngoài ra, trong quá trình điều trị tiêu chảy ở trẻ, nước chanh đóng vai trò quan trọng trong việc bù nước, cung cấp chất điện giải và calo cần thiết cho cơ thể. Khi trẻ bị tiêu chảy, bạn có thể pha nước chanh với nước ấm và thêm một chút muối để giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn.

Gạo trắng

Mặc dù thường bị nhiều phụ huynh bỏ qua, gạo lại là một thực phẩm dễ tiêu hóa cho trẻ, đặc biệt trong trường hợp trẻ bị tiêu chảy. Gạo có tác dụng làm săn chắc phân, giúp phân của trẻ cứng hơn. Đây cũng là một nguồn cung cấp năng lượng dồi dào vì chứa nhiều carbohydrate, hỗ trợ tốt cho trẻ trong giai đoạn bị tiêu chảy.

Thêm vào đó, gạo còn giúp kích thích sự phát triển của các vi khuẩn có lợi, hỗ trợ nhu động ruột hoạt động bình thường. Bạn nên cho trẻ ăn cháo hoặc cơm nấu từ gạo trắng thay vì gạo lứt, vì gạo lứt chứa nhiều chất xơ khó tiêu, có thể làm tình trạng tiêu chảy ở trẻ trở nên nghiêm trọng hơn.

Bánh mì

Nếu bạn đang băn khoăn không biết trẻ bị đi ngoài nên ăn gì, đừng bỏ qua bánh mì. Bánh mì là món ăn phù hợp cho trẻ trong giai đoạn này. Bánh mì trắng giúp bé cảm thấy no mà không gây đầy bụng, đồng thời hỗ trợ giữ nước trong cơ thể, giúp ngăn ngừa tình trạng đi ngoài nhiều lần với phân lỏng trong ngày.

Trẻ bị tiêu chảy có thể ăn súp hoặc cháo gà

Trẻ nên ăn gì khi bị tiêu chảy? Việc cho bé ăn súp hoặc cháo sẽ giúp bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết và cung cấp thêm lượng chất lỏng, rất phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại của bé. Những món ăn này không chỉ dễ tiêu hóa mà còn giúp hỗ trợ quá trình hồi phục hiệu quả.

Sữa chua

Nếu bạn vẫn băn khoăn về việc nên cho trẻ ăn gì khi bị tiêu chảy, sữa chua là một lựa chọn không nên bỏ qua! Tiêu chảy thường xảy ra do sự mất cân bằng vi sinh đường ruột, khiến vi khuẩn có hại phát triển mạnh.

Vì vậy, khi bé bị tiêu chảy, mẹ nên thêm sữa chua vào thực đơn hàng ngày để cung cấp lợi khuẩn cho hệ tiêu hóa, đồng thời hỗ trợ quá trình tiêu hóa thức ăn và giảm các triệu chứng tiêu chảy.

Trái chuối chín

Trẻ bị tiêu chảy nên ăn trái cây gì? Chuối chín chứa nhiều kali, giúp bù lại lượng điện giải bị mất do tiêu chảy. Ngoài ra, chất xơ pectin trong chuối chín cũng giúp cải thiện tình trạng phân lỏng. Vì vậy cha mẹ có thể cân nhắc thêm chuối chín vào khẩu phần của trẻ bị tiêu chảy.

Nước dừa

Nước dừa tươi vừa chứa điện giải, vừa bổ sung khoáng chất cần thiết như kali, natri… giúp cân bằng điện giải cho trẻ khi bị tiêu chảy ở mức độ nhẹ đến trung bình.

Trẻ bị tiêu chảy thì nên kiêng gì?

Sau khi tìm hiểu về những thực phẩm nên cho trẻ ăn khi bị tiêu chảy, bố mẹ cũng cần lưu ý không bỏ qua các thực phẩm mà trẻ cần kiêng để giúp bé nhanh chóng phục hồi, tránh làm tình trạng tiêu chảy trở nên nghiêm trọng hơn.

Trẻ bị tiêu chảy có cần kiêng sữa không?

Trẻ bị tiêu chảy nên kiêng ăn gì? Hiện nay, các chuyên gia Nhi khoa khuyến cáo khi bị tiêu chảy, trẻ đang bú mẹ hoàn toàn nên tiếp tục bú mẹ, không nên ngừng bú, vì sữa mẹ chứa nhiều yếu tố miễn dịch giúp giảm viêm và phục hồi ruột. Trừ khi trẻ có dấu hiệu bất dung nạp lactose trong sữa thứ phát (phân chua, nát, có bọt), bố mẹ nên thăm khám để được bác sĩ khuyến nghị chuyển sang sữa không chứa lactose trong thời gian ngắn, hoặc sử dụng men lactase hỗ trợ theo chỉ định của bác sĩ. Lactose không gây tiêu chảy, nhưng nếu trẻ bị bất dung nạp lactose thứ phát (thường do tổn thương niêm mạc ruột sau tiêu chảy), việc tiếp tục sử dụng sữa công thức chứa lactose có thể làm nặng thêm tình trạng tiêu chảy.

Trẻ bị tiêu chảy nên hạn chế một số loại trái cây và nước ép

Vì cơ thể của bé có thể chưa đủ khả năng tiêu hóa các loại đường có trong trái cây, nên những loại đường này có thể gây khó chịu cho trẻ. Đặc biệt, trẻ sơ sinh dưới 4 tháng tuổi có thể gặp phải tình trạng tiêu chảy khi sử dụng bất kỳ loại nước trái cây nào. Một số loại trái cây và nước ép mà bạn nên tránh cho trẻ bao gồm nước ép táo, đào và lê.

Cá, tôm và các loại thủy sản

Trong nhóm thực phẩm này có chứa các protein kích ứng, có thể gây dị ứng cho trẻ, gây cho trẻ bị đau bụng và nôn trớ. Hơn nữa, các loại thủy sản này có lớp chất nhầy ở bề mặt, mùi tanh dễ hấp dẫn các loại vi khuẩn đường ruột như salmonella, shigella. Những vi khuẩn này là những mầm bệnh hàng đầu gây ra tiêu chảy ở trẻ, vì vậy khi trẻ bị tiêu chảy bạn nên tránh cho trẻ ăn nhé!

Nước ngọt có gas và đồ uống chứa caffeine

Đây là nhóm đồ uống làm tăng nguy cơ mất nước do tính lợi tiểu, đồng thời có thể kích thích co bóp đường ruột quá mức. Cha mẹ cũng nên tránh cho trẻ uống nước ngọt có gas hàng ngày vì nguy cơ gây các bệnh chuyển hóa như béo phì và đái tháo đường.

Lưu ý gì khi chăm trẻ bị tiêu chảy

Như vậy, bạn đã có thông tin cần thiết về việc trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì và nên tránh thực phẩm nào. Ngoài ra, bạn cũng cần lưu ý một số điểm quan trọng khi chăm sóc trẻ trong tình trạng này:

• Đảm bảo trẻ uống đủ nước: Tiêu chảy có thể dẫn đến mất nước nhanh chóng, vì vậy cha mẹ cần chú ý cung cấp đủ nước và nước điện giải cho bé.
• Ưu tiên cho trẻ nghỉ ngơi nhiều, tránh vận động gắng sức trong thời gian tiêu chảy.
• Tuyệt đối không ép trẻ ăn quá nhiều, hãy tôn trọng nhu cầu ăn của trẻ, khuyến khích nhưng không gây áp lực.

• Bổ sung men vi sinh: Men vi sinh là sản phẩm hỗ trợ hiệu quả trong việc điều trị tiêu chảy ở trẻ. Việc bổ sung men vi sinh sẽ giúp tăng cường lợi khuẩn trong đường ruột, từ đó giúp trẻ ăn ngon miệng và tiêu hóa tốt hơn.

• Không tự ý cho trẻ dùng thuốc: Nhiều phụ huynh có xu hướng tự ý cho trẻ uống thuốc cầm tiêu chảy hoặc kháng sinh khi thấy con bị bệnh. Tuy nhiên, điều này không được khuyến khích! Thuốc kháng sinh chỉ nên dùng cho tiêu chảy do vi khuẩn, trong khi thuốc cầm tiêu chảy có thể làm khó khăn cho quá trình đào thải độc tố. Việc tự ý sử dụng thuốc có thể làm tình trạng tiêu chảy của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn.

• Theo dõi triệu chứng của trẻ: Cha mẹ nên chú ý theo dõi và ghi chép lại các triệu chứng của trẻ như thời gian bắt đầu tiêu chảy, tần suất đi tiêu, màu sắc và tình trạng phân. Đồng thời, việc ghi lại các bữa ăn của trẻ cũng rất cần thiết để bác sĩ có thể đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.

• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày: Khi trẻ bị tiêu chảy, bạn nên cho trẻ ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày để hệ tiêu hóa của bé có thể làm việc một cách nhẹ nhàng và hiệu quả.

• Kiểm tra phân hàng ngày: Cha mẹ cần theo dõi tình trạng phân của trẻ để kịp thời phát hiện những bất thường, như phân có màu đen hoặc có máu. Trong trường hợp này, phụ huynh nên đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức.

Cách phòng bệnh tiêu chảy ở trẻ

Chắc hẳn bạn đã không còn băn khoăn về việc trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì và nên tránh thực phẩm nào. Vậy, có những biện pháp nào để ngăn ngừa tiêu chảy ở bé? Thực tế, có nhiều cách để phòng ngừa tình trạng này, bao gồm:

Chủng ngừa vắc xin Rotavirus

Vắc xin phòng ngừa Rotavirus là loại vắc xin được sử dụng để ngăn chặn bệnh tiêu chảy do virus Rota gây ra. Virus này là nguyên nhân chính gây ra tiêu chảy cấp tính nghiêm trọng ở trẻ em, đặc biệt là những trẻ dưới 5 tuổi.

Từ tháng 1 năm 2006, Tổ chức Y tế Thế giới đã chính thức chấp thuận việc sử dụng hai loại vắc xin ngăn ngừa Rotavirus, đó là RotaTeq và Rotarix. Ngoài ra, Việt Nam cũng sản xuất vắc xin Rotavin. Tất cả các loại vắc xin này đều được dùng qua đường uống thay vì tiêm. Sẽ có lịch uống khác nhau dành cho mỗi loại vắc xin.

Vắc xin Rotateq 2ml

Được sản xuất bởi hãng Merck từ Mỹ, Rotateq là vắc xin sống giảm độc lực, kết hợp giữa các chủng virus Rota của người và bò, bao gồm 5 loại kháng nguyên: G1, G2, G3, G4 và P1. Vắc xin Rotateq được sử dụng với 3 liều, mỗi liều 2ml:

• Liều đầu tiên: Cho trẻ uống khi từ 7,5 đến 12 tuần tuổi.

• Liều thứ hai và thứ ba cách liều trước 01 tháng.

• Trẻ cần uống đủ 3 liều trước 32 tuần tuổi.

Vắc xin Rotarix 1.5ml

Sản phẩm của hãng Glaxo Smith Kline đến từ Bỉ, Rotarix cũng là một loại vắc xin sống giảm độc lực, được chiết xuất từ chủng virus Rota G1P8 của người. Vắc xin này được sử dụng qua đường uống với 2 liều, mỗi liều 1,5ml:

• Liều đầu tiên: Uống khi trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên.

• Liều thứ hai cần cách liều đầu tiên ít nhất 4 tuần.

• Trẻ phải hoàn thành đủ 2 liều trước khi được 24 tuần tuổi.

Vắc xin Rotavin – M1 2ml

Rotavin – M1 là vắc xin sống giảm độc lực, dạng uống, được sản xuất từ tế bào thận khỉ. Mỗi liều có 2ml vắc xin chứa chủng virus Rota G1P8. Vắc xin Rotavin – M1 cũng được sử dụng với 2 liều:

• Liều đầu tiên: Uống khi trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên.

• Liều thứ hai được uống 1-2 tháng sau liều đầu tiên.

• Cần đảm bảo uống đủ 2 liều trước khi trẻ tròn 6 tháng tuổi.

Vắc xin tả (mORCVAX) 1.5ml

Tiêu chảy do vi khuẩn tả gây ra có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường tiêu hóa, đặc biệt ở môi trường kém vệ sinh. Vắc xin tả mORCVAX giúp tạo miễn dịch, ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tả, từ đó giảm tỷ lệ tiêu chảy cấp nghiêm trọng. Hiện nay, vắc xin tả đường uống có thể được sử dụng cho trẻ em từ 2 tuổi trở lên, mỗi liều 1,5ml:

• Liều đầu tiên: Uống khi trẻ từ 2 tuổi trở lên.

• Liều thứ hai được uống sau liều đầu tiên tối thiểu 14 ngày.

Vắc xin thương hàn (Typhim VI) 0.5ml

Bệnh thương hàn do bởi vi khuẩn Salmonella typhi gây ra, cũng là một nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tiêu chảy và biến chứng nguy hiểm cho đường ruột. Thương hàn lây lan nhanh chóng ở nơi có vệ sinh môi trường và hệ thống cấp nước kém. Vắc xin Typhim VI (Pháp) giúp dự phòng lây nhiễm vi khuẩn thương hàn, từ đó giảm nguy cơ tiêu chảy, sốt cao, và các biến chứng khác. Tại Việt Nam, vắc xin thương hàn thường được khuyến cáo tiêm cho trẻ từ 2 tuổi trở lên. Có thể tiêm nhắc lại mỗi 3 năm.

Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh

Dạy trẻ rửa tay đúng cách là một bước quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe. Trẻ cần được hướng dẫn rửa tay bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước bữa ăn và sau khi đi vệ sinh. Điều này giúp ngăn ngừa vi khuẩn và virus gây bệnh hiệu quả.

Cần đảm bảo thực phẩm của trẻ an toàn

Đảm bảo rằng thực phẩm mà trẻ tiêu thụ là an toàn và sạch sẽ là yếu tố cực kỳ quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của bé. Cha mẹ cần chú ý lựa chọn những thực phẩm tươi ngon, không có hóa chất độc hại hay dư lượng thuốc trừ sâu. Việc rửa sạch rau củ và trái cây trước khi chế biến là rất cần thiết để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn. Đồng thời, thực phẩm nên được chế biến kỹ lưỡng, tránh ăn sống hay chưa chín để đảm bảo an toàn. Đặc biệt, cha mẹ cũng nên kiểm tra hạn sử dụng của các sản phẩm đã qua chế biến để tránh nguy cơ ngộ độc thực phẩm cho trẻ.

Không cho trẻ ăn thịt sống và hạn chế thức ăn vỉa hè

Cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến chế độ ăn uống của trẻ để đảm bảo an toàn sức khỏe. Việc không cho trẻ ăn thịt hoặc cá sống, cũng như những món chưa được nấu chín kỹ là rất quan trọng, bởi chúng có thể chứa vi khuẩn gây bệnh, làm tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm. Bên cạnh đó, hạn chế cho trẻ ăn thức ăn ngoài vỉa hè hay hàng rong cũng là điều cần thiết. Thực phẩm ở những nơi này thường không được đảm bảo vệ sinh, dễ gây ra các vấn đề về tiêu hóa. Thay vào đó, nên lựa chọn thực phẩm được chế biến tại nhà, sạch sẽ và an toàn.

Nên chủng ngừa vắc xin phòng tiêu chảy ở đâu?

Hiện tại, các loại vắc xin phòng ngừa Rotavirus, vi khuẩn tả và thương hàn vẫn chưa được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng. Vì vậy, phụ huynh muốn cho trẻ uống vắc xin này có thể đến các trung tâm y tế dự phòng hoặc các phòng tiêm chủng để sử dụng dịch vụ tiêm.

Uống vắc xin phòng Rotavirus, vắc xin tả và tiêm phòng thương hàn là phương pháp phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em hiệu quả nhất hiện nay. Trên thị trường hiện có hai loại vắc xin Rotavirus nhập khẩu là Rotateq và Rotarix, cùng với vắc xin Rotavin sản xuất tại Việt Nam. Mỗi loại có liệu trình sử dụng riêng, nhưng đều mang lại hiệu quả phòng bệnh tốt. Ngoài ra tại Việt Nam cũng đã sản xuất vắc xin phòng bệnh tả mORCVAX và nhập khẩu vắc xin Typhim VI (Pháp) để phòng bệnh thương hàn. Tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, chúng tôi cung cấp đầy đủ các loại vắc xin này để phụ huynh có thể lựa chọn cho trẻ, giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus, tả và thương hàn gây ra.

Hy vọng rằng những thông tin trên đã cung cấp cho bạn cái nhìn về vấn đề trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì, bao gồm những thực phẩm nên bổ sung và những thực phẩm cần kiêng. Việc áp dụng những kiến thức này sẽ hỗ trợ trẻ nhanh chóng hồi phục sức khỏe. Ngoài chế độ dinh dưỡng, cha mẹ cũng nên chú ý đến việc chủng ngừa vắc xin phòng bệnh cho trẻ, đặc biệt là vắc xin Rotavirus, tả và thương hàn. Tiêm phòng không chỉ giúp ngăn ngừa tiêu chảy cấp mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài cho trẻ, giúp các bé có một cơ thể khỏe mạnh và miễn dịch tốt hơn.