Thai bám vào vết mổ tử cung: Dấu hiệu nhận biết và mức độ nguy hiểm

Trong nhiều năm gần đây, tỷ lệ sinh mổ ngày càng tăng khiến các vấn đề liên quan đến sẹo mổ trở nên thường gặp hơn. Một trong những tình trạng hiếm gặp nhưng đặc biệt đáng lo ngại là phôi thai làm tổ ngay tại vị trí sẹo mổ cũ. Khi hiện tượng này xảy ra, thai kỳ có thể gặp nhiều rủi ro nghiêm trọng nếu không được phát hiện kịp thời.

Thai bám vào vết mổ tử cung là gì? Có nguy hiểm không?

Thai bám vào vết mổ tử cung, hay còn gọi là thai làm tổ tại sẹo mổ lấy thai cũ (cesarean scar pregnancy - CSP), là một biến thể hiếm gặp của thai ngoài tử cung, tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng nếu không được phát hiện sớm. Đây là tình trạng phôi thai không làm tổ trong buồng tử cung như bình thường mà bám trực tiếp vào sẹo mổ cũ từ lần sinh mổ trước. Do cấu trúc mô tại vị trí này yếu và kém đàn hồi nên thai khó phát triển bình thường, đồng thời tạo ra nhiều rủi ro nghiêm trọng.

Cơ chế hình thành của hiện tượng này thường liên quan đến việc lớp cơ thành tử cung tại vị trí sẹo không liền chắc, tạo ra một hõm nhỏ. Khi phôi di chuyển đến tử cung, thay vì bám lên thành tử cung khỏe mạnh, phôi lại rơi vào hõm này và làm tổ ngay trong sẹo mổ.

Mức độ nguy hiểm của thai làm tổ tại sẹo mổ phụ thuộc vào thời điểm phát hiện và tình trạng mô sẹo của mỗi người. Nguy cơ lớn nhất là xuất huyết nặng, nhau cài sâu vào sẹo mổ, thậm chí có thể dẫn đến vỡ tử cung nếu thai lớn dần trong vùng mô yếu này.

Những biến chứng có thể xảy ra bao gồm xuất huyết ồ ạt, nhau cài răng lược, tổn thương tử cung lan rộng hoặc phải can thiệp phẫu thuật để bảo toàn tính mạng cho mẹ. Bác sĩ thường phải xử lý sớm ngay khi phát hiện thai làm tổ tại sẹo mổ để tránh diễn tiến nguy hiểm.

Dấu hiệu nhận biết thai làm tổ tại sẹo mổ

Việc nhận biết sớm giúp mẹ tránh những biến chứng nghiêm trọng. Những biểu hiện dưới đây thường gặp khi có hiện tượng thai bám vào vết mổ ở tử cung, bao gồm:

Ra máu âm đạo bất thường

Chảy máu âm đạo bất thường là dấu hiệu mẹ nên chú ý đầu tiên. Khi phôi thai làm tổ tại vùng sẹo không ổn định, các mạch máu tại đây rất dễ bị tổn thương, gây chảy máu. Lượng máu có thể ít hoặc nhiều, màu đỏ tươi hoặc nâu đậm tùy mức độ chảy máu.

Khác với máu báo thai, máu do thai bám vào vết mổ ở tử cung thường kéo dài hơn, thấm nhiều ra băng vệ sinh hoặc tái diễn nhiều lần. Nếu mẹ thấy máu ra nhiều kèm choáng, mệt, đau bụng thì đây là dấu hiệu nguy hiểm, cần đến bệnh viện ngay.

Đau bụng hoặc căng tức vùng sẹo mổ

Đau bụng là triệu chứng thường gặp trong giai đoạn đầu mang thai, nhưng cơn đau do thai bám vào vết mổ tử cung lại có tính chất khác. Mẹ có thể cảm thấy đau âm ỉ, căng tức tại đúng vị trí sẹo mổ cũ. Cơn đau có thể tăng lên khi di chuyển nhiều hoặc khi phôi lớn dần gây căng kéo vùng mô sẹo yếu.

Khác với đau bụng sinh lý trong những tuần đầu thai kỳ, cơn đau này thường tập trung rõ ràng ở vùng thấp của bụng và có xu hướng tăng dần, đôi khi kèm cảm giác nặng bụng.

Chỉ số siêu âm bất thường

Siêu âm là cách quan trọng nhất để phát hiện thai bám vào vết mổ ở tử cung. Khi siêu âm, bác sĩ có thể thấy phôi nằm ở vị trí rất thấp, gần sẹo mổ cũ. Túi thai không nằm trong buồng tử cung bình thường mà bám trực tiếp vào mô sẹo.

Ngoài ra, hình ảnh Doppler có thể cho thấy những mạch máu bất thường, báo hiệu nguy cơ nhau cài sâu hoặc chảy máu. Khi có bất kỳ chỉ số lạ nào, bác sĩ sẽ cân nhắc kiểm tra thêm để chẩn đoán chính xác.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ 

Để hiểu vì sao tình trạng này xảy ra, mẹ cần biết những yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ. Theo đó, một trong những nguyên nhân chính là sẹo mổ tử cung lành không tốt, tạo hõm hoặc chỗ lõm khiến phôi dễ mắc kẹt và bám sai vị trí.

Khoảng cách giữa hai lần mang thai quá ngắn cũng khiến mô tử cung chưa kịp hồi phục hoàn toàn, tăng khả năng hình thành túi thai tại vùng sẹo. Số lần mổ lấy thai trước đó càng nhiều thì nguy cơ càng cao do mô sẹo suy yếu.

Viêm tử cung hoặc tổn thương nội mạc trước đây có thể làm giảm chất lượng lớp lót tử cung, khiến phôi khó bám đúng nơi. Tuổi mẹ lớn hoặc từng can thiệp tử cung như nạo hút cũng là yếu tố góp phần.

Chẩn đoán thai bám vào vết mổ ở tử cung

Việc chẩn đoán chính xác cần được thực hiện bởi bác sĩ thông qua các phương pháp kiểm tra phù hợp, bao gồm:

Siêu âm đầu dò âm đạo

Siêu âm đầu dò là phương pháp quan trọng để phát hiện thai bám vào vết mổ ở tử cung ở giai đoạn sớm. Phương pháp này được chỉ định khi mẹ có dấu hiệu bất thường hoặc khi bác sĩ cần xác định vị trí túi thai rõ hơn.

Nhờ hình ảnh chi tiết từ đầu dò, bác sĩ có thể thấy rõ phôi có nằm trong buồng tử cung hay đã bám sai vị trí. Siêu âm đầu dò cũng cho phép đánh giá mức độ bám sâu của túi thai vào sẹo.

Chẩn đoán phân biệt với thai ngoài tử cung

Thai bám vào vết mổ ở tử cung dễ bị nhầm với thai ngoài tử cung vì vị trí túi thai đều không nằm trong buồng tử cung bình thường. Tuy nhiên, hai tình trạng này khác nhau và cần hướng xử lý khác nhau.

Bác sĩ sẽ dựa vào hình ảnh siêu âm, vị trí chính xác của túi thai và độ sâu bám vào mô tử cung để phân biệt. Nhận biết đúng giúp tránh sai sót trong điều trị.

Điều trị thai bám vào vết mổ ở tử cung

Chiến lược điều trị thai làm tổ tại vết mổ lấy thai cũ phụ thuộc vào tuổi thai, mức độ xâm lấn của túi thai vào mô sẹo tử cung, tình trạng huyết động của người mẹ và mong muốn bảo tồn khả năng sinh sản. Việc lựa chọn phương pháp điều trị cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa sản tại cơ sở y tế có kinh nghiệm.

Điều trị nội khoa (điều trị bảo tồn)

Điều trị nội khoa có thể được cân nhắc trong các trường hợp được phát hiện sớm, khi tuổi thai còn nhỏ, túi thai chưa xâm lấn sâu vào lớp cơ tử cung, chưa có dấu hiệu vỡ tử cung hoặc xuất huyết nặng, và tình trạng huyết động của người mẹ ổn định.

Phương pháp thường được sử dụng là methotrexate, có thể dùng đường toàn thân hoặc tiêm tại chỗ dưới hướng dẫn siêu âm, nhằm ức chế sự phát triển của mô thai. Điều trị nội khoa là phương pháp ít xâm lấn, giúp bảo tồn tử cung trong những trường hợp phù hợp.

Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là thời gian theo dõi kéo dài, nguy cơ thất bại điều trị và biến chứng chảy máu vẫn tồn tại. Do đó, người bệnh cần được theo dõi chặt chẽ, tái khám định kỳ với siêu âm và định lượng β-hCG để đánh giá đáp ứng điều trị và phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra.

Điều trị can thiệp hoặc phẫu thuật

Khi thai đã bám sâu hoặc gây xuất huyết nhiều, bác sĩ có thể cần tiến hành can thiệp hoặc phẫu thuật. Những phương pháp này nhằm loại bỏ túi thai và hạn chế tổn thương mô tử cung.

Các kỹ thuật được áp dụng tùy từng trường hợp, nhưng bác sĩ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng để giảm thiểu ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của mẹ. Một số biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật nên mẹ cần được theo dõi chặt chẽ.

Theo dõi dài hạn sau điều trị

Sau khi được điều trị, mẹ cần tái khám đầy đủ để đánh giá mức độ phục hồi của tử cung. Thời gian mang thai lại phụ thuộc vào quá trình lành sẹo, nhưng thường cần thời gian nghỉ giữa hai thai kỳ để đảm bảo an toàn.

Mẹ nên kiểm tra sức khỏe sinh sản định kỳ và nhờ bác sĩ tư vấn kỹ trước khi mang thai lần nữa.

Phòng ngừa thai bám vào vết mổ ở tử cung

Mặc dù không thể phòng tránh hoàn toàn, mẹ có thể giảm nguy cơ bằng cách chủ động hơn trong kế hoạch mang thai. Dưới đây là các biện pháp giúp phòng ngừa thai hiệu quả như:

• Khoảng cách mang thai hợp lý sau sinh mổ: Nhiều khuyến nghị quốc tế khuyên mẹ nên để cơ thể hồi phục ít nhất 18 - 24 tháng sau sinh mổ trước khi mang thai lại. Khoảng thời gian này giúp mô tử cung lành chắc hơn, giảm khả năng thai làm tổ tại vết mổ.
• Theo dõi vết mổ trong thai kỳ: Trong các lần mang thai sau sinh mổ, mẹ nên siêu âm kiểm tra vùng sẹo theo lịch hẹn. Điều này giúp bác sĩ đánh giá độ dày của mô sẹo và nhận biết sớm khi có bất thường. Việc theo dõi định kỳ mang lại nhiều lợi ích trong việc ngăn ngừa biến chứng.
• Tư vấn tiền mang thai: Tư vấn tiền mang thai rất quan trọng với những người từng sinh mổ hoặc có can thiệp tử cung. Bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra sức khỏe tổng quát, siêu âm tử cung hoặc đánh giá mô sẹo để đảm bảo mẹ sẵn sàng cho thai kỳ mới.

Thai bám vào vết mổ tử cung là tình trạng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Việc chẩn đoán sớm đóng vai trò quyết định trong việc giảm nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe mẹ bầu. Các mẹ từng sinh mổ cần đặc biệt chú ý theo dõi trong những lần mang thai tiếp theo và đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường. Chủ động theo dõi và chăm sóc sức khỏe sinh sản là cách tốt nhất để thai kỳ diễn ra an toàn và thuận lợi.