Rhinovirus là gì? Những điều cần biết về Rhinovirus

Khi nhắc đến cảm lạnh thông thường, hầu hết chúng ta đều nghĩ đến những triệu chứng như sổ mũi, hắt hơi hay đau họng. Tuy nhiên, ít ai biết rằng thủ phạm chính gây ra tình trạng này chính là Rhinovirus - một loại virus phổ biến nhưng thường bị xem nhẹ. Rhinovirus có thể dễ dàng lây lan qua đường hô hấp và ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm, đặc biệt vào những thời điểm giao mùa. Vậy Rhinovirus là gì, cơ chế hoạt động của nó ra sao và làm thế nào để phòng tránh nhiễm bệnh? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Rhinovirus gây bệnh như thế nào?

Rhinovirus (RV) là một loại virus RNA không có vỏ, thuộc họ Picornaviridae, được phát hiện lần đầu vào năm 1956 bởi Tiến sĩ Winston Price tại Đại học Johns Hopkins. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra cảm lạnh ở người trưởng thành. Hiện nay, có hơn 100 chủng Rhinovirus đã được xác định, phân thành ba nhóm chính: HRV-A, HRV-B và HRV-C.

Ảnh hưởng đến đường hô hấp trên

Ở những người khỏe mạnh, Rhinovirus chủ yếu gây nhiễm trùng đường hô hấp trên với các triệu chứng phổ biến như:

• Chảy nước mũi, nghẹt mũi do phản ứng viêm, làm tăng tiết chất nhầy và giãn mạch.

• Ho, có thể do kích ứng từ dịch tiết hoặc nhiễm trùng trực tiếp đường thở.

• Có thể gây viêm xoang nhẹ do virus, thường tự khỏi mà không cần điều trị đặc hiệu.

Ảnh hưởng đến đường hô hấp dưới

Ở những người có bệnh lý nền như hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), Rhinovirus có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn như:

• Khó thở, tức ngực, thở khò khè.

• Làm bùng phát các đợt cấp của bệnh hen suyễn hoặc COPD.

• Góp phần vào viêm phổi do bội nhiễm vi khuẩn.

Mặc dù Rhinovirus thường nhân lên tốt nhất ở nhiệt độ 33°C (thích hợp với đường hô hấp trên), nhưng một số nghiên cứu cho thấy virus này vẫn có thể xâm nhập và nhân lên ở đường hô hấp dưới, góp phần gây bệnh viêm phổi và các biến chứng nghiêm trọng khác.

Phản ứng bảo vệ của cơ thể đối với Rhinovirus như thế nào?

Tế bào biểu mô đường thở, lớp lót bảo vệ hệ hô hấp, đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại các tác nhân gây bệnh từ môi trường, bao gồm Rhinovirus. Khi bị nhiễm, những tế bào này kích hoạt cả phản ứng viêm và miễn dịch bẩm sinh để loại bỏ virus.

Một số cơ chế kháng virus quan trọng gồm:

• Sản xuất interferon (IFN): Đây là tín hiệu giúp kích hoạt các phản ứng miễn dịch nhằm ức chế sự nhân lên của virus.

• Phản ứng protein không gấp nếp (UPR): Đáp ứng với căng thẳng tại lưới nội chất, giúp duy trì cân bằng nội môi trong tế bào.

• Quá trình tự thực (autophagy): Loại bỏ các thành phần virus và hỗ trợ miễn dịch chống lại nhiễm trùng.

Ngoài ra, các tế bào biểu mô đường thở còn thu hút các tế bào miễn dịch bẩm sinh khác để thiết lập trạng thái kháng virus và điều hòa phản ứng viêm tại phổi. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân mắc bệnh phổi mãn tính, những cơ chế này có thể bị rối loạn, dẫn đến loại bỏ virus không hiệu quả và kéo dài tình trạng viêm.

Việc nghiên cứu sâu hơn về cơ chế miễn dịch bẩm sinh có thể giúp tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả hơn cho bệnh nhân có hệ hô hấp suy yếu.

Làm thế nào để phòng tránh nhiễm bệnh do Rhinovirus?

Hiện nay, chưa có vắc xin hoặc thuốc đặc trị để ngăn ngừa hoặc chữa khỏi nhiễm Rhinovirus. Tuy nhiên, việc thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe và giữ gìn vệ sinh có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng, đẩy nhanh quá trình hồi phục và hạn chế sự lây lan của virus trong cộng đồng.

Chăm sóc sức khỏe và giảm triệu chứng

• Uống đủ nước: Giữ cơ thể đủ nước giúp làm loãng dịch nhầy trong mũi, giảm nghẹt mũi và hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.

• Nghỉ ngơi hợp lý: Cơ thể cần thời gian để phục hồi, do đó, nghỉ ngơi đầy đủ giúp tăng cường đề kháng và rút ngắn thời gian nhiễm bệnh.

• Dùng thuốc giảm đau hoặc thuốc thông mũi: Các loại thuốc như paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau đầu, đau họng và sốt nhẹ. Thuốc thông mũi giúp giảm nghẹt mũi, tạo cảm giác dễ chịu hơn khi hô hấp.

• Súc miệng bằng nước muối ấm: Giúp làm dịu cổ họng, giảm kích ứng và ngăn ngừa nhiễm khuẩn thứ phát.

Giữ vệ sinh cá nhân để hạn chế lây nhiễm

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước ấm: Đây là biện pháp hiệu quả nhất để loại bỏ virus khỏi tay, ngăn ngừa lây lan khi chạm vào các bề mặt hoặc tiếp xúc với người khác. Nếu không có nước và xà phòng, có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn chứa ít nhất 60% cồn.

• Tránh chạm tay vào mắt, mũi, miệng: Virus có thể xâm nhập vào cơ thể qua niêm mạc của các bộ phận này, do đó, hạn chế chạm tay lên mặt là cách hiệu quả để giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

Vệ sinh môi trường sống

• Làm sạch và khử trùng các bề mặt thường xuyên tiếp xúc: Virus có thể tồn tại trên các vật dụng như tay nắm cửa, bàn phím, điện thoại di động, bàn ghế… Việc lau chùi các bề mặt này bằng dung dịch sát khuẩn giúp loại bỏ virus và ngăn ngừa sự lây lan trong gia đình hoặc nơi làm việc.

• Thay khẩu trang khi bị ốm: Đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc tiếp xúc với người khác giúp hạn chế phát tán virus ra môi trường xung quanh.

Che miệng khi ho hoặc hắt hơi

• Dùng khăn giấy dùng một lần: Khi ho hoặc hắt hơi, hãy che miệng bằng khăn giấy, sau đó vứt ngay vào thùng rác. Nếu không có khăn giấy, có thể ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay để tránh làm văng giọt bắn chứa virus ra không khí.

• Tránh tiếp xúc gần với người đang bị bệnh: Nếu có người trong gia đình bị cảm lạnh do Rhinovirus, nên hạn chế tiếp xúc gần, đặc biệt là với trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc những người có hệ miễn dịch yếu.

Rhinovirus là nguyên nhân hàng đầu gây ra cảm lạnh thông thường và có khả năng lây lan nhanh chóng trong cộng đồng. Mặc dù không quá nguy hiểm đối với hầu hết mọi người, nhưng nó có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng ở những đối tượng có hệ miễn dịch suy yếu. Việc duy trì thói quen vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên và tăng cường hệ miễn dịch là những biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ nhiễm bệnh. Hiểu rõ về Rhinovirus giúp chúng ta chủ động phòng tránh và bảo vệ sức khỏe tốt hơn trong cuộc sống hằng ngày.

Ngoài Rhinovirus, nhiều loại virus khác như virus cúm cũng có thể gây bệnh đường hô hấp nghiêm trọng. Để chủ động phòng ngừa, trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp đa dạng các loại vắc xin phòng cúm như Vaxigrip Tetra (Pháp), Ivacflu-S (Việt Nam) và Influvac Tetra (Hà Lan). Với tiêu chí đảm bảo an toàn và hiệu quả, trung tâm sở hữu đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, sẵn sàng tư vấn chi tiết và hỗ trợ khách hàng lựa chọn gói tiêm phù hợp. Để cập nhật thông tin về giá, lịch tiêm cũng như các chương trình ưu đãi, khách hàng có thể liên hệ Hotline 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch nhanh chóng.