Quy trình sinh thường diễn ra như thế nào? Dấu hiệu sắp sinh thường mẹ cần nhận biết

Sinh thường vẫn luôn là lựa chọn ưu tiên của các bác sĩ sản khoa vì mang lại nhiều lợi ích sinh lý cho mẹ và bé. Dù vậy, không ít mẹ bầu cảm thấy lo lắng do thiếu kiến thức về quá trình chuyển dạ, cách rặn sinh, hay thời gian phục hồi sau sinh. Hiểu rõ quy trình sinh thường sẽ giúp mẹ tự tin, chuẩn bị thể chất và tinh thần tốt nhất trước ngày “vượt cạn”.

Sinh thường là gì?

Sinh thường là quá trình thai nhi được sinh ra qua đường âm đạo, không can thiệp phẫu thuật. Quá trình này diễn ra khi mẹ có cơn gò chuyển dạ tự nhiên, cổ tử cung mở ≥10cm và thai ở vị trí thuận (đầu cúi xuống khung chậu). Đây là phương pháp được khuyến khích đầu tiên khi không có chống chỉ định.

Những điều kiện để mẹ có thể sinh thường được bao gồm:

• Thai nằm ngôi đầu, trọng lượng trung bình 2,5 - 3,5kg.
• Không có bất thường về khung chậu, nhau thai hay bệnh lý nội khoa nặng.
• Tim thai ổn định, không suy. 

Khi đáp ứng đủ các tiêu chí này, tỷ lệ sinh thường thành công rất cao, thường trên 85% ở các sản phụ khỏe mạnh.

Quy trình sinh thường diễn ra như thế nào?

Quy trình sinh thường được chia thành ba giai đoạn rõ rệt, mỗi giai đoạn đều có vai trò quan trọng để mẹ và bé an toàn.Cụ thể:

Giai đoạn 1: Chuyển dạ

Đây là giai đoạn dài nhất trong quá trình sinh thường, kéo dài từ vài giờ đến hơn 12 giờ ở mẹ sinh con đầu lòng. Cơn gò tử cung xuất hiện đều đặn, cổ tử cung mở dần từ 3 - 10cm. Bác sĩ theo dõi tim thai và độ mở cổ tử cung liên tục (theo hướng dẫn của Bộ Y tế Việt Nam). Khi cổ tử cung mở trọn 10cm, mẹ được chuyển vào phòng sinh để bước sang giai đoạn tiếp theo. Giai đoạn này đòi hỏi mẹ phải giữ sức và thở đúng cách để tiết kiệm năng lượng.

Giai đoạn 2: Rặn đẻ và sinh bé

Đây là lúc mẹ chủ động nhất trong hành trình sinh thường. Mẹ được hướng dẫn rặn theo nhịp co bóp của tử cung, mỗi lần rặn kéo dài 6 - 8 giây. Bác sĩ đỡ đầu bé nhẹ nhàng, hút sạch dịch mũi miệng để bé thở ngay khi chào đời và cắt dây rốn. Nếu tầng sinh môn quá hẹp hoặc bé to, bác sĩ có thể rạch nhỏ để hỗ trợ bé ra ngoài an toàn, tránh rách phức tạp. Giai đoạn này thường chỉ kéo dài 20 phút đến 2 giờ.

Giai đoạn 3: Sổ nhau và khâu tầng sinh môn

Sau khi bé chào đời khoảng 5 - 30 phút, tử cung tiếp tục co để đẩy nhau thai ra ngoài. Bác sĩ giúp mẹ sổ nhau thai hoàn toàn, kiểm tra tử cung co hồi tốt và không còn sót nhau. Vùng tầng sinh môn được khâu thẩm mỹ bằng chỉ tự tiêu, đồng thời theo dõi chảy máu sau sinh trong ít nhất 2 giờ. Giai đoạn này tuy ngắn nhưng rất quan trọng để phòng ngừa băng huyết.

Dấu hiệu sắp sinh thường mẹ cần nhận biết

Nhận biết sớm các dấu hiệu chuyển dạ giúp mẹ kịp thời đến bệnh viện, tránh sinh non đường hoặc biến chứng không mong muốn. Dưới đây là những dấu hiệu điển hình mà mọi mẹ bầu cần ghi nhớ:

Cơn gò tử cung đều và tăng dần

Cơn gò xuất hiện 5 - 10 phút/lần, kéo dài 30 - 60 giây, ngày càng mạnh hơn và không giảm khi thay đổi tư thế. Khác với cơn gò sinh lý, cơn gò thật khiến mẹ khó nói chuyện hoặc đi lại bình thường. Đây là dấu hiệu rõ nhất báo hiệu quá trình sinh thường sắp bắt đầu.

Ra dịch nhầy hồng hoặc vỡ ối

Dịch nhầy hồng lẫn máu là dấu hiệu cổ tử cung đang mở. Khi vỡ ối tự nhiên, nước ối chảy ra từ từ hoặc tuôn mạnh, mẹ cần đến bệnh viện ngay để tránh nhiễm khuẩn. Nước ối trong hoặc hơi trắng sữa là bình thường; nếu có màu xanh, vàng hoặc hôi, có thể là dấu hiệu suy thai cần xử lý khẩn cấp.

Thai tụt thấp, đau vùng bụng dưới và lưng

Mẹ cảm thấy thai tụt xuống khung chậu, đi tiểu nhiều hơn do đầu thai nhi chèn ép bàng quang. Đau âm ỉ vùng bụng dưới lan ra lưng, cảm giác nặng nề ở xương chậu. Dấu hiệu này cho thấy cổ tử cung mở dần, bé đã sẵn sàng chào đời trong vài giờ tới.

Ưu điểm và rủi ro của sinh thường

Mọi phương pháp sinh đều có mặt lợi và mặt hạn chế. Hiểu rõ điều này giúp mẹ bầu đưa ra quyết định đúng đắn và chuẩn bị tốt nhất. Dưới đây là ưu điểm và rủi ro của phương pháp sinh thường:

Ưu điểm của sinh thường

Mẹ phục hồi nhanh, có thể đi lại sau 6 - 8 giờ, xuất viện sau 48 giờ. Ít mất máu, ít biến chứng hậu phẫu so với mổ lấy thai. Bé được tiếp xúc da kề da sớm, giúp ổn định thân nhiệt, nhịp tim và gắn kết cảm xúc ngay từ phút đầu. Đặc biệt, bé tự “vắt” dịch phổi khi đi qua ống sinh nên giảm nguy cơ bệnh đường hô hấp rõ rệt.

Rủi ro có thể gặp

Tổn thương tầng sinh môn, rách độ 2 hoặc độ 3 nếu không được hỗ trợ kịp thời. Chuyển dạ kéo dài, đặc biệt ở con so, có thể làm tăng nguy cơ suy thai, nhưng thời gian cần đánh giá dựa vào tiến triển lâm sàng cụ thể. Một số mẹ có thể bị són tiểu tạm thời sau sinh do giãn cơ sàn chậu, nhưng tình trạng này thường cải thiện sau 3 - 6 tháng tập luyện.

Mẹ cần chuẩn bị gì để sinh thường thuận lợi?

Chuẩn bị kỹ lưỡng từ tuần 36 sẽ giúp quá trình sinh thường diễn ra nhẹ nhàng và giảm tối đa biến chứng. Mẹ cần chú trọng ba khía cạnh chính sau:

Chuẩn bị thể chất

Mẹ bầu nên:

• Tập yoga bầu 3 - 4 buổi/tuần, đi bộ nhẹ 30 phút mỗi ngày, luyện hít thở đúng cách để dễ rặn và giảm đau.
• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, bổ sung sắt, canxi, protein, uống nhiều nước, tránh thiếu máu.
• Tập Kegel hàng ngày để tăng sức mạnh cơ sàn chậu, giúp rặn hiệu quả và phục hồi nhanh sau sinh.

Chuẩn bị tâm lý

Giữ tinh thần thoải mái, tham gia lớp học tiền sản để hiểu rõ quy trình sinh thường và cách phối hợp với ê-kíp y tế. Thực hành thở sâu, thư giãn trong mỗi cơn gò giúp giảm đau tự nhiên, tiết kiệm sức lực. Nói chuyện với những mẹ đã sinh thường thành công để lấy thêm động lực và kinh nghiệm thực tế.

Chuẩn bị đồ đi sinh

Gồm có hồ sơ khám thai, bảo hiểm y tế, chứng minh nhân dân, quần áo sơ sinh, bỉm, khăn sữa, băng rốn, vật dụng cá nhân cho mẹ. 

Chuẩn bị sẵn túi đồ từ tuần 36, đặt nơi dễ lấy và sẵn sàng nhập viện ngay khi có dấu hiệu chuyển dạ rõ, đặc biệt nếu đã vỡ ối hoặc ra máu nhiều.

Sinh thường là phương pháp sinh nở tự nhiên, an toàn và có lợi nhất cho cả mẹ và bé khi không có chống chỉ định y khoa. Việc hiểu rõ quy trình, dấu hiệu chuyển dạ và chuẩn bị tốt về thể chất, tinh thần sẽ giúp mẹ vượt cạn nhẹ nhàng, giảm biến chứng và phục hồi nhanh sau sinh. Hãy tin tưởng cơ thể mình, lắng nghe hướng dẫn của bác sĩ và đón bé yêu bằng tất cả sự tự tin.