Nguyên nhân gây ra hiện tượng đau bụng tiêu chảy là gì? Cách phòng ngừa đau bụng tiêu chảy

Đau quặn bụng từng cơn kèm theo tiêu chảy là hiện tượng thường gặp và có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, như chứng khó tiêu, nhiễm virus, hoặc các bệnh lý liên quan đến đường ruột. Việc nhận diện chính xác nguyên nhân gây ra triệu chứng này là vô cùng quan trọng, giúp xác định phương pháp điều trị phù hợp và kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng đau bụng và tiêu chảy, từ đó giúp bạn có cách tiếp cận điều trị hiệu quả hơn.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng đau bụng tiêu chảy là gì?

Đau bụng kèm theo tiêu chảy là tình trạng mà nhiều người gặp phải, đặc biệt khi bị ngộ độc thực phẩm. Đây là một hiện tượng phổ biến và có thể đi kèm với một số biểu hiện khác như:

• Đau thắt bụng sau khi ăn xong và đi ngoài với phân lỏng có thể kèm dịch nhầy.
• Tiêu chảy nhiều lần gây đau rát hậu môn.
• Cảm giác buồn nôn, nôn mửa, chóng mặt và ra mồ hôi nhiều.
• Mệt mỏi, chán ăn, và tình trạng ăn vào là đi ngoài ngay sau đó.

Hiện tượng đau bụng tiêu chảy có thể bắt nguồn từ các nguyên nhân sau:

• Ngộ độc thực phẩm: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, khi ăn phải thức ăn không hợp vệ sinh, nhiễm khuẩn hoặc ôi thiu, dẫn đến đau bụng quanh rốn hoặc dưới rốn, kèm theo buồn đi ngoài và tiêu chảy nhiều lần.
• Đại tràng co thắt: Những người bị đại tràng co thắt thường xuyên gặp phải hiện tượng đau bụng và tiêu chảy, đặc biệt khi ăn đồ chiên xào, cay nóng làm kích thích dạ dày và ruột già, gây co thắt và làm thức ăn di chuyển nhanh hơn trong ruột.
• Viêm đại tràng: Tình trạng viêm loét ở niêm mạc đại tràng gây kích thích khi thức ăn di chuyển qua khu vực bị tổn thương, dẫn đến đau bụng và tiêu chảy.
• Viêm loét dạ dày: Viêm nhiễm hoặc loét dạ dày gây đau bụng âm ỉ, đầy hơi, kèm theo hiện tượng buồn nôn và tiêu chảy.
• Ngày hành kinh: Phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt có thể gặp phải tình trạng đau bụng tiêu chảy do hoạt chất Prostaglandin kích thích tử cung co bóp, đồng thời tác động lên đường ruột, gây co thắt và đau bụng.
• Viêm ruột thừa: Viêm ruột thừa thường đi kèm với các triệu chứng tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, sốt cao và đau âm ỉ quanh rốn.
• Bệnh Celiac: Đây là tình trạng không dung nạp gluten, khi người bệnh ăn phải thực phẩm chứa gluten như lúa mì, mì căn, lúa mạch đen, trứng, hay nước soda có thể dẫn đến đau bụng và tiêu chảy ngay sau khi ăn.

Nên làm gì khi bị đau bụng tiêu chảy?

Tùy vào nguyên nhân và mức độ tiêu chảy, bạn có thể lựa chọn các phương pháp điều trị khác nhau để giảm triệu chứng. Dưới đây là một số cách chữa đau bụng tiêu chảy tại nhà bạn có thể tham khảo:

• Thuốc chống tiêu chảy: Trong một số trường hợp tiêu chảy nhẹ, không kèm theo sốt cao hoặc phân có máu, người bệnh có thể sử dụng thuốc chống tiêu chảy để làm giảm triệu chứng tạm thời. Các thuốc như loperamide (Imodium) hoặc bismuth subsalicylate (Pepto-Bismol) có tác dụng làm chậm nhu động ruột, giảm số lần đi ngoài và hỗ trợ cải thiện tình trạng mất nước nhẹ. Tuy nhiên, không nên sử dụng các thuốc này nếu tiêu chảy kéo dài trên 48 giờ, có dấu hiệu nhiễm trùng, sốt hoặc phân lẫn máu, và tuyệt đối không dùng cho trẻ nhỏ nếu không có chỉ định của bác sĩ. Khi có nghi ngờ nguyên nhân nhiễm khuẩn hoặc biểu hiện nặng, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
• Uống nhiều nước: Tiêu chảy kéo dài có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng, vì vậy việc bổ sung nước là rất quan trọng. Bạn nên uống nhiều nước, có thể thay thế nước lọc bằng nước trà hoặc nước ép táo, giúp cơ thể bổ sung đủ nước và giữ cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt.
• Uống nước vo gạo: Một cách hiệu quả khác là sử dụng nước vo gạo. Bạn có thể đun 1 cốc gạo và 2 cốc nước trong khoảng 10 phút đến khi nước trở nên đục, sau đó lọc bỏ gạo và chắt lấy nước. Nước vo gạo giúp cung cấp chất lỏng cho cơ thể, ngăn ngừa mất nước và giảm thời gian tiêu chảy. Nó cũng có tác dụng làm cho phân rắn chắc hơn, giúp cải thiện tình trạng tiêu chảy.
• Nghỉ ngơi: Tiêu chảy có thể khiến cơ thể mệt mỏi, vì vậy nghỉ ngơi là cần thiết. Bạn nên nằm nghỉ ngơi một vài ngày, bổ sung dinh dưỡng và sử dụng một chai nước ấm để lên bụng, giúp cải thiện tình trạng tiêu chảy và phục hồi sức khỏe nhanh chóng.
• Ăn uống hợp lý: Khi bị tiêu chảy, bạn nên tránh các thực phẩm như phô mai, sữa, cà phê, và bột yến mạch, vì chúng có thể làm tình trạng tiêu chảy trầm trọng hơn. Thay vào đó, bạn nên ăn các thực phẩm giàu tinh bột như bột sắn, ngũ cốc, cơm trắng hoặc khoai tây. Đặc biệt, quả việt quất chứa chất anthocyanosides có tác dụng chống oxy hóa và khử khuẩn, giúp giảm đau bụng và tiêu chảy hiệu quả.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Người bệnh cần đến bác sĩ ngay nếu triệu chứng đau bụng tiêu chảy kéo dài nhiều ngày, cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn trong vòng 24 giờ hoặc đi kèm với các dấu hiệu nguy hiểm sau:

• Buồn nôn hoặc nôn thường xuyên.
• Đau bụng dữ dội, kéo dài.
• Bụng đề kháng, gồng cứng.
• Sốt kéo dài từ 38,5 độ C trở lên.
• Phân lẫn máu hoặc trông giống như bã cà phê.
• Khát nước, khô miệng.
• Rối loạn tri giác.
• Vàng da hoặc mắt.

Cách phòng ngừa đau bụng tiêu chảy

Để giảm thiểu nguy cơ đau bụng tiêu chảy, bạn có thể thực hiện một số biện pháp như:

• Duy trì chế độ ăn cân đối, tránh thực phẩm khó tiêu hoặc có tính kích thích như thức ăn cay, chua.
• Hạn chế rượu bia, thực phẩm chứa nhiều chất béo hoặc gia vị mạnh.
• Đảm bảo uống đủ nước, đặc biệt khi có dấu hiệu tiêu chảy để tránh mất nước.
• Rửa tay thường xuyên, nhất là trước khi ăn hoặc sau khi đi vệ sinh.
• Đảm bảo thực phẩm được chế biến sạch sẽ, đúng cách để tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Khi đi du lịch, tránh ăn thực phẩm tái hoặc không rõ nguồn gốc, đặc biệt ở những nơi có điều kiện vệ sinh không đảm bảo.

Tình trạng đau bụng tiêu chảy là một trong những biểu hiện phổ biến của rối loạn tiêu hóa, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như ngộ độc thực phẩm, nhiễm khuẩn, hoặc các bệnh lý đường ruột tiềm ẩn. Mặc dù phần lớn các trường hợp có thể tự giới hạn, người bệnh không nên chủ quan nếu triệu chứng kéo dài, kèm theo sốt, mất nước, hoặc phân lẫn máu. Việc nhận biết sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng đau bụng tiêu chảy, đồng thời phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Chủ động chăm sóc sức khỏe tiêu hóa, duy trì lối sống vệ sinh và tiêm phòng đầy đủ, đặc biệt với trẻ nhỏ chính là chìa khóa để bảo vệ toàn diện cho cả gia đình.