Ngôi thai đầu là gì? Những điều mẹ cần biết để sinh nở an toàn hơn

Khi bước vào những tháng cuối thai kỳ, mẹ bầu chắc hẳn sẽ nghe bác sĩ nhắc đến cụm từ “ngôi thai đầu” như một tín hiệu đáng mừng cho ca sinh nở sắp tới. Nhưng liệu mẹ đã thật sự hiểu rõ ngôi thai đầu là gì, vì sao lại được gọi là “ngôi thuận” và có ý nghĩa như thế nào đối với quá trình chuyển dạ? Việc nắm rõ kiến thức này không chỉ giúp mẹ yên tâm hơn mà còn có thể góp phần tăng tỷ lệ sinh thường, giảm thiểu rủi ro cho cả mẹ và bé. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết sau nhé!

Ngôi thai đầu là gì?

Ngôi thai đầu chính là tư thế mà đầu của thai nhi quay về phía âm hộ của mẹ, còn phần mông thì hướng về phía ngực mẹ. Đây là tư thế được xem là thuận lợi nhất cho quá trình sinh thường, vì đầu bé sẽ ra trước phần có kích thước lớn nhất, giúp cho các phần cơ thể còn lại dễ dàng theo ra sau.

Tuy nhiên, không phải ngôi thai đầu nào cũng hoàn toàn giống nhau. Tùy vào mức độ cúi đầu của bé, ngôi thai đầu được chia thành nhiều dạng khác nhau:

• Ngôi đầu hạ vị (ngôi chỏm): Là tư thế tối ưu nhất để sinh thường. Trong ngôi này, thai nhi cúi đầu nhiều nhất về phía hạ vị, giúp đầu bé lọt vào khung chậu mẹ dễ dàng. Đây là ngôi thai được gọi là “thuận lợi”, thường không cần can thiệp phẫu thuật nếu không có biến chứng.
• Ngôi thóp: Trong trường hợp này, đầu bé không cúi hoàn toàn mà nằm ở tư thế trung gian. Khi thăm khám, bác sĩ có thể sờ thấy thóp lớn, mũi hoặc miệng nhưng không thấy cằm.
• Ngôi trán: Thai nhi ngửa đầu vừa phải, khiến cho trán là phần đi ra trước. Ngôi này không lý tưởng để sinh thường vì kích thước phần trán lớn gây khó khăn cho việc lọt qua khung chậu.
• Ngôi mặt: Đây là khi bé ngửa đầu cực đại, toàn bộ khuôn mặt hướng ra ngoài trước. Ngôi này thường khiến quá trình sinh thường gặp nhiều rủi ro, bác sĩ có thể chỉ định sinh mổ để đảm bảo an toàn.

Mặc dù đều là “ngôi đầu”, nhưng chỉ ngôi đầu hạ vị mới được xem là ngôi thuận lý tưởng để sinh thường. Các dạng còn lại, do tư thế đầu bé không tối ưu, nên có thể gây trở ngại trong quá trình chuyển dạ. Tùy vào tình trạng cụ thể, bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp sinh phù hợp nhằm đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Cách nhận biết ngôi thai đầu

Việc xác định ngôi thai đầu đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá khả năng sinh thường của mẹ bầu. Ngôi thai đầu hay còn gọi là ngôi thuận là tư thế mà đầu em bé quay xuống dưới, hướng về âm đạo, tạo điều kiện lý tưởng cho quá trình sinh nở. Vậy làm sao để mẹ bầu có thể nhận biết em bé đã quay đầu hay chưa?

Từ tuần thai thứ 28 trở đi, bác sĩ khuyến khích mẹ nên đi siêu âm để kiểm tra chính xác vị trí của thai nhi. Qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể xác định được đầu, mông, lưng và chi của bé đang nằm ở đâu trong tử cung mẹ, từ đó kết luận ngôi thai đã thuận hay chưa.

Ngoài phương pháp siêu âm, mẹ cũng có thể tự quan sát và cảm nhận một số dấu hiệu trên cơ thể để dự đoán em bé đã quay đầu hay chưa:

• Hình dáng bụng bầu: Nếu thai đã quay đầu, bụng mẹ thường có hình dáng thuôn dài, giống hình oval kéo từ khung xương sườn xuống tới xương mu. Khi sờ, phần dưới bụng thường cứng và tròn – chính là đầu của thai nhi, còn phần trên mềm hơn do là vị trí mông bé.
• Vị trí thai máy: Thai nhi đã quay đầu thường đạp nhiều ở phía trên bụng mẹ. Những cú đạp hoặc cử động của tay chân sẽ xuất hiện gần vùng rốn hoặc vùng ngực, còn phần bụng dưới ít cảm nhận được chuyển động vì đầu bé đã chiếm chỗ ở đó.
• Cảm giác nặng bụng dưới: Khi đầu em bé nằm xuống vùng chậu, nhiều mẹ sẽ cảm thấy áp lực ở phần bụng dưới, đặc biệt rõ ràng khi đứng lâu hoặc khi ngồi xuống. Tuy nhiên, cảm giác này có thể khác nhau tùy vào độ dày thành bụng và cảm nhận riêng của mỗi người.

Theo thống kê, có khoảng 80% thai nhi sẽ quay đầu trong khoảng tuần 28 – 29. Số còn lại có thể quay đầu sớm hơn hoặc trễ hơn, thậm chí sát thời điểm chuyển dạ mới xoay về ngôi thuận.

Vì vậy, mẹ bầu nên kết hợp siêu âm định kỳ với việc lắng nghe cơ thể mình để kịp thời theo dõi sự thay đổi của thai nhi, từ đó có phương án chuẩn bị sinh nở hợp lý và an toàn.

Ngôi thai bất thường có đáng lo không?

Ai cũng mong muốn con yêu chào đời khỏe mạnh, phát triển bình thường và quá trình sinh nở diễn ra suôn sẻ. Do đó, khi được thông báo về tình trạng ngôi thai bất thường, không ít cha mẹ rơi vào tâm lý lo lắng, hoang mang. Vậy ngôi thai bất thường là gì? Có nguy hiểm không? Và mẹ bầu cần làm gì trong trường hợp này?

Trước hết, ngôi thai bất thường là khi tư thế nằm của thai nhi không thuận lợi cho việc sinh thường chẳng hạn như bé quay mông hoặc chân xuống (ngôi mông, ngôi chân), nằm ngang bụng mẹ (ngôi ngang) hoặc đầu quay xuống nhưng không đúng tư thế (ngôi trán, ngôi mặt). Những trường hợp này có thể khiến quá trình sinh nở trở nên khó khăn, thậm chí phải can thiệp bằng sinh mổ để đảm bảo an toàn.

Nguyên nhân dẫn đến ngôi thai bất thường khá đa dạng. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Hình dạng tử cung hoặc khung xương chậu bất thường, hẹp hoặc méo, khiến thai nhi khó xoay đúng vị trí.
• Thai nhi quá lớn, hạn chế không gian xoay chuyển.
• Đa ối hoặc thiểu ối, khiến bé không cố định được tư thế.
• Dị tật bẩm sinh hoặc song thai, đa thai, khiến vị trí các bé chèn ép nhau gây lệch ngôi.

Dù nghe có vẻ đáng lo, nhưng mẹ bầu đừng quá căng thẳng. Hiện nay, với sự hỗ trợ của siêu âm hiện đại, các bác sĩ có thể sớm phát hiện tình trạng này để theo dõi và có hướng xử lý phù hợp. Ngoài ra, trong nhiều trường hợp, ngôi thai bất thường vẫn có thể tự điều chỉnh về ngôi thuận khi đến gần ngày sinh, nhất là nếu mẹ có thể lực tốt và tuân thủ các hướng dẫn y khoa.

Mẹ có thể áp dụng một số bài tập như ngồi bóng sinh, tập yoga cho bà bầu, tư thế bò, trườn để hỗ trợ thai nhi xoay đầu. Bên cạnh đó, duy trì lối sống lành mạnh, ngủ đúng tư thế và đi khám thai định kỳ cũng là yếu tố quan trọng giúp bé quay về đúng ngôi thuận, sẵn sàng cho hành trình chào đời.

Hiểu rõ ngôi thai đầu là gì và những vấn đề liên quan sẽ giúp mẹ chủ động hơn trong quá trình theo dõi thai kỳ và chuẩn bị tâm lý thật tốt cho ngày sinh nở. Đừng quên thăm khám định kỳ, lắng nghe tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa và duy trì lối sống lành mạnh để thai nhi có điều kiện thuận lợi quay đầu đúng tư thế. Chúc mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh, an toàn và hành trình đón bé yêu thật trọn vẹn!