Làm sao biết nước ối nhiều hay ít​? Nguy cơ khi nước ối bất thường

Làm sao biết nước ối nhiều hay ít​ là câu hỏi quan trọng với mọi mẹ bầu, bởi lượng nước ối ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi và nguy cơ biến chứng trong thai kỳ. Nước ối đóng vai trò vừa bảo vệ, vừa nuôi dưỡng thai nhi, giúp bé vận động, thở và hoàn thiện các cơ quan. Một sự thay đổi bất thường, dù chỉ là giảm nhẹ hay tăng nhẹ, đều có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề lớn hơn trong sức khỏe mẹ hoặc thai.

Làm sao biết nước ối nhiều hay ít​?

Có nhiều phương pháp để đánh giá lượng nước ối, trong đó siêu âm là phương pháp chính xác và đáng tin cậy nhất. Tuy nhiên, các dấu hiệu lâm sàng và cảm nhận chủ quan của mẹ bầu cũng có giá trị tham khảo, đặc biệt khi chưa đến lịch siêu âm.

Siêu âm đo chỉ số ối (AFI) - tiêu chuẩn vàng

Đây là phương pháp phổ biến và chính xác nhất để đánh giá lượng nước ối. AFI (Amniotic Fluid Index) được tính bằng cách chia tử cung thành bốn phần và đo chiều sâu của túi ối lớn nhất trong mỗi phần.

• Bình thường: AFI 8 - 18 cm.
• Thiểu ối: AFI < 5cm (hoặc túi ối sâu nhất < 2cm).
• Đa ối: AFI > 25cm (hoặc túi ối sâu nhất > 8cm).

Trong thực tế, bác sĩ không chỉ dựa vào một lần đo mà sẽ đánh giá kết hợp với sự phát triển của thai, tình trạng nhau thai và sức khỏe mẹ để đưa ra kết luận chính xác hơn.

Đo chiều cao tử cung và vòng bụng

Đây là phương pháp đánh giá sơ bộ nhưng rất hữu ích trong khám thai định kỳ, đặc biệt ở tuyến cơ sở.

• Nếu chiều cao tử cung nhỏ hơn tuổi thai, nghi ngờ thiểu ối.
• Nếu tử cung to nhanh, vòng bụng tăng mạnh, có thể nghi ngờ đa ối.

Tuy nhiên, kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi thể trạng của mẹ, lượng mỡ dưới da, hoặc thai to/thai nhỏ, nên siêu âm vẫn là cơ sở xác định cuối cùng.

Theo dõi thai máy

Thai máy là “tín hiệu giao tiếp” quan trọng giữa bé và mẹ.

• Thiểu ối: Thai máy giảm do bé ít không gian vận động.
• Đa ối: Thai cử động mạnh nhưng đôi khi khó cảm nhận rõ vì quá nhiều nước.

Thai máy giảm rõ rệt > 50% trong 24 giờ là dấu hiệu cần đi khám ngay.

Khám lâm sàng của bác sĩ

Bác sĩ có thể phát hiện bất thường khi:

• Nếu tử cung căng và nặng hơn bình thường, có thể là đa ối (nước ối nhiều).
• Nếu bụng mẹ nhỏ, sờ dễ thấy tay chân thai nhi, có thể là thiểu ối (nước ối ít).
• Nếu có dịch trong chảy ra từ âm đạo, cần nghĩ đến khả năng rỉ hoặc rò nước ối.

Khám lâm sàng giúp bác sĩ phát hiện sớm những dấu hiệu này, nhưng siêu âm mới là phương pháp chính xác nhất để kiểm tra lượng nước ối.

Dấu hiệu nhận biết nước ối nhiều hay ít qua cảm nhận

Nếu mẹ nhận thấy các dấu hiệu dưới đây, cần thông báo ngay cho bác sĩ để được siêu âm kiểm tra chỉ số AFI.

Dấu hiệu nước ối ít (thiểu ối)

Thiểu ối có thể xuất hiện từ từ hoặc giảm đột ngột. Các dấu hiệu thường gặp gồm:

• Bụng nhỏ hơn tuổi thai, ít lớn lên trong suốt tam cá nguyệt thứ ba.
• Cảm giác thai máy giảm hoặc yếu dần.
• Mẹ cảm nhận rõ các phần cơ thể của bé khi sờ lên bụng do ít nước ối bao bọc.
• Đôi khi có cảm giác đau khi bé cử động vì không gian quá hẹp.

Trên siêu âm xác định: AFI < 5cm hoặc Túi ối sâu nhất < 2 cm. Thiểu ối kéo dài có thể ảnh hưởng đến phát triển xương, phổi và tăng nguy cơ suy thai.

Dấu hiệu nước ối nhiều (đa ối)

Đa ối khiến tử cung giãn quá mức, gây nhiều khó chịu:

• Bụng căng nhanh, cảm giác nặng nề hoặc đau tức.
• Khó thở, nhất là khi nằm ngửa do tử cung chèn ép cơ hoành.
• Phù chân, mệt mỏi, cảm giác áp lực ổ bụng tăng.
• Thai máy đôi khi khó cảm nhận rõ ràng.

Siêu âm xác định: AFI > 25cm hoặc SDP > 8 cm. Đa ối thường liên quan đến tiểu đường thai kỳ, nhiễm trùng hoặc một số bất thường bẩm sinh.

Trường hợp không có triệu chứng rõ ràng

Có những mẹ bầu bụng vẫn phát triển bình thường, không đau tức và thai máy ổn định, nhưng thực tế vẫn có thể gặp tình trạng thiểu ối hoặc đa ối. Những trường hợp này thường không có triệu chứng rõ ràng và chỉ được phát hiện khi khám thai đúng lịch, siêu âm đo chỉ số nước ối và theo dõi sự tăng trưởng của thai nhi.

Vì vậy, khám thai định kỳ là vô cùng quan trọng và không nên bỏ qua để kịp thời phát hiện và xử trí các bất thường trong thai kỳ.

Nguy cơ khi nước ối bất thường

Dù là đa ối hay thiểu ối, sự bất thường về lượng nước đều tăng nguy cơ biến chứng cho mẹ và bé.

Thiểu ối - những nguy cơ mẹ cần biết

Thiểu ối kéo dài, đặc biệt trong 3 tháng cuối, có thể gây:

• Thai chậm phát triển trong tử cung (IUGR).
• Dị tật chi, biến dạng do không gian chật hẹp.
• Phổi thai phát triển kém, dễ suy hô hấp sau sinh.
• Dây rốn dễ bị chèn ép, gây suy thai cấp do thiếu nước đệm.
• Tăng nguy cơ mổ cấp cứu.
• Nguy cơ thai chết lưu nếu thiểu ối nặng mà không được theo dõi.

Đây là tình trạng đòi hỏi can thiệp sớm như truyền dịch, nghỉ ngơi, nằm nghiêng trái và theo dõi sát.

Đa ối - không kém phần nguy hiểm

Đa ối có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Sinh non do tử cung bị căng quá mức kích thích chuyển dạ.
• Vỡ ối sớm, gây mất nước ối đột ngột.
• Sa dây rốn, làm thai suy cấp tính.
• Ngôi thai bất thường (ngôi mông, ngôi ngang) do thai có nhiều không gian để xoay.
• Băng huyết sau sinh do tử cung đờ.
• Liên quan đến dị tật thai (đặc biệt hệ tiêu hóa và thần kinh) trong nhiều trường hợp.

Đa ối cần được theo dõi bằng siêu âm thường xuyên để kịp thời can thiệp và xử trí khi chuyển dạ.

Nhìn chung, lượng nước ối là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi. Việc biết cách nhận biết nước ối nhiều hay ít không chỉ giúp mẹ yên tâm hơn mà còn giúp phát hiện sớm bất thường để xử trí kịp thời. Siêu âm đo AFI vẫn là phương pháp chính xác nhất, trong khi các dấu hiệu như kích thước bụng, thai máy và cảm nhận cơ thể chỉ đóng vai trò hỗ trợ. Dù ít hay nhiều nước ối, mẹ bầu cũng cần theo dõi định kỳ và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh, an toàn và thuận lợi cho quá trình sinh nở.