Các biến chứng sau chọc hút trứng thường gặp và cách phòng tránh

Sau khi thực hiện thủ thuật chọc hút trứng, nhiều người chỉ nghĩ đến việc nghỉ ngơi và chờ đợi kết quả. Tuy nhiên, việc hiểu rõ các biến chứng có thể xảy ra giúp chị em chủ động theo dõi, phát hiện sớm và xử lý kịp thời. Điều này đặc biệt quan trọng vì thủ thuật chọc hút trứng là bước xâm lấn trong quy trình hỗ trợ sinh sản, đòi hỏi sự cẩn trọng và chăm sóc đúng cách sau khi thực hiện. Một chút kiến thức cơ bản có thể giúp bạn tránh những rắc rối không đáng có. Đồng thời, bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài.

Chọc hút trứng là gì?

Chọc hút trứng là thủ thuật được thực hiện trong quy trình hỗ trợ sinh sản (như thụ tinh trong ống nghiệm), nhằm lấy trứng trưởng thành ra khỏi buồng trứng của người phụ nữ để tiến hành thụ tinh với tinh trùng trong phòng thí nghiệm. Đây là bước then chốt quyết định số lượng và chất lượng trứng để tạo phôi thai.

Thủ thuật chọc hút trứng kéo dài khoảng 10 - 20 phút, được thực hiện dưới gây mê hoặc gây tê để giảm đau. Bác sĩ dùng kim nhỏ có đầu dò siêu âm hút dịch trong các nang trứng qua đường âm đạo. Quy trình tương đối an toàn, nhưng vẫn có thể xảy ra chảy máu, nhiễm trùng hoặc quá kích buồng trứng, cần phát hiện và xử lý sớm. Trước thủ thuật, người bệnh được kích thích buồng trứng bằng thuốc hormone. Khi nang đạt kích thước phù hợp (khoảng 18 - 20 mm), bác sĩ sẽ hẹn thời điểm chọc hút. Sau đó, trứng được chuyển ngay vào phòng lab để kiểm tra và thụ tinh.

Các biến chứng sau chọc hút trứng

Mặc dù tỷ lệ biến chứng thấp, chị em vẫn cần nắm rõ để nhận biết và xử lý sớm. Dưới đây là các biến chứng phổ biến.

Xuất huyết và tổn thương vùng chậu

Trong quá trình chọc hút, kim có thể vô tình chạm vào mạch máu hoặc cơ quan lân cận gây chảy máu âm đạo hoặc ổ bụng.

Dấu hiệu nhận biết: Đau bụng nhiều, choáng váng, ra máu nhiều (hơn băng vệ sinh thay mỗi giờ), tụt huyết áp, da xanh xao.

Mức độ nguy hiểm: Cao nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời. Chảy máu ổ bụng có thể dẫn đến thiếu máu cấp, cần truyền máu hoặc phẫu thuật nội soi khẩn cấp.

Nhiễm trùng vùng chậu

Thủ thuật có thể gây nhiễm trùng nếu không đảm bảo vô trùng hoặc khi người bệnh có tiền sử viêm nhiễm phụ khoa. Vi khuẩn từ âm đạo có thể xâm nhập vào buồng trứng hoặc khoang bụng.

Dấu hiệu: Sốt cao (trên 38°C), đau bụng dưới dữ dội, khí hư bất thường, buồn nôn.

Mức độ nguy hiểm: Trung bình đến nặng, có thể dẫn đến áp xe buồng trứng hoặc viêm phúc mạc nếu không điều trị sớm. Nhiễm trùng kéo dài ảnh hưởng đến khả năng mang thai tự nhiên sau này.

Hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS)

Do buồng trứng phản ứng quá mức với thuốc kích trứng, dẫn đến phình to và rối loạn dịch trong cơ thể. OHSS được chia thành 3 mức độ: Nhẹ, trung bình, nặng.

Dấu hiệu:

• Nhẹ: Đầy bụng, tăng cân 1 - 2 kg trong vài ngày, khó chịu vùng bụng.
• Trung bình: Buồn nôn, nôn, tiểu ít, bụng chướng.
• Nặng: Khó thở, phù chân, huyết khối, suy thận.

Mức độ nguy hiểm: Từ nhẹ đến nặng; Trường hợp nặng thì có thể cần nhập viện điều trị tích cực, theo dõi đông máu và chức năng thận.

Biến chứng do gây mê hoặc gây tê

Một số trường hợp có thể gặp phản ứng với thuốc, tụt huyết áp, buồn nôn hoặc chóng mặt sau thủ thuật.

Dấu hiệu: Chóng mặt kéo dài, buồn nôn không giảm sau 24 giờ, nhịp tim bất thường.

Mức độ nguy hiểm: Thấp, thường tự khỏi trong vài giờ. Tuy nhiên cần theo dõi kỹ tại cơ sở y tế sau khi làm thủ thuật để tránh tai biến hiếm gặp như dị ứng thuốc tê.

Nguyên nhân và yếu tố làm tăng nguy cơ biến chứng

Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp giảm thiểu rủi ro và chuẩn bị tốt trước thủ thuật.

• Kim chọc xuyên qua thành âm đạo có thể làm tổn thương mạch máu hoặc mô lân cận, đặc biệt khi buồng trứng di động nhiều.
• Buồng trứng phình to do kích trứng mạnh dễ bị chạm thương khi kim di chuyển.
• Thiếu vô trùng trong quá trình thực hiện hoặc chăm sóc sau thủ thuật (vệ sinh kém, quan hệ sớm).
• Phản ứng cá nhân với thuốc gây mê hoặc hormone kích trứng.

Ngoài ra, các yếu tố sau đây cũng làm tăng nguy cơ xuất hiện biến chứng:

• Phụ nữ trẻ tuổi (thường dưới 30 - 35), có hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), hoặc có đáp ứng quá mạnh với thuốc kích trứng (có nhiều hơn 15 - 20 nang), là nhóm có nguy cơ cao bị hội chứng quá kích buồng trứng (.
• Tiền sử phẫu thuật vùng chậu, lạc nội mạc tử cung, hoặc viêm nhiễm mãn tính.
• Cơ sở thực hiện không đạt tiêu chuẩn vô khuẩn hoặc bác sĩ thiếu kinh nghiệm.
• Hút thuốc lá, uống rượu bia trước và sau thủ thuật làm giảm khả năng hồi phục.

Cách phòng ngừa và chăm sóc sau chọc hút trứng

Phòng ngừa là bước quan trọng giúp quá trình chọc hút trứng diễn ra an toàn và thuận lợi. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từ giai đoạn chuẩn bị đến chăm sóc hậu thủ thuật.

Chuẩn bị trước thủ thuật

Trước khi thực hiện chọc hút trứng, bạn cần chuẩn bị kỹ cả về thể chất lẫn tinh thần để ca thủ thuật diễn ra suôn sẻ và hạn chế rủi ro.

• Lựa chọn cơ sở y tế: Nên thực hiện tại bệnh viện hoặc trung tâm hỗ trợ sinh sản có bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại (máy siêu âm 3D/4D, phòng mổ vô trùng).
• Trao đổi với bác sĩ: Thông báo đầy đủ tiền sử bệnh lý (hen suyễn, dị ứng thuốc, rối loạn đông máu), các loại thuốc đang dùng. Hỏi rõ về nguy cơ OHSS nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao.
• Tuân thủ hướng dẫn: Nhịn ăn uống 6 - 8 tiếng trước thủ thuật (nếu gây mê toàn thân). Kiêng quan hệ tình dục ít nhất 3 - 5 ngày trước thủ thuật. Ngừng thuốc lá, rượu bia ít nhất 1 tuần.
• Tâm lý thoải mái: Ngủ đủ 7 - 8 tiếng/ngày, tập thở sâu, thiền nhẹ. Căng thẳng làm tăng nguy cơ co mạch, khó thao tác kim.

Chăm sóc sau thủ thuật

Sau khi chọc hút trứng, cơ thể cần thời gian nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách để hồi phục nhanh và giảm nguy cơ biến chứng.

• Chăm sóc sau thủ thuật: Nên nghỉ ngơi và hạn chế vận động mạnh trong 24 giờ đầu. Có thể đi lại nhẹ nhàng khi cơ thể cảm thấy ổn định.
• Chế độ ăn: Ăn nhẹ, dễ tiêu như cháo, súp, sữa chua, trái cây mềm; Uống đủ nước mỗi ngày; Tránh đồ cay nóng, caffeine và thực phẩm nhiều muối để giảm nguy cơ quá kích buồng trứng (OHSS).
• Vệ sinh: Giữ vệ sinh vùng kín sạch và khô, có thể rửa nhẹ bằng dung dịch vệ sinh dịu nhẹ hoặc nước sạch. Không thụt rửa âm đạo, không ngâm bồn hoặc bơi cho đến khi hết ra dịch hoặc máu.
• Theo dõi sức khỏe: Đo cân nặng mỗi sáng (nếu tăng hơn 1kg/ngày cần báo bác sĩ); Theo dõi lượng nước tiểu (dưới 500ml/ngày có thể nghi ngờ OHSS); Ghi lại các triệu chứng bất thường như đau bụng, sốt, ra máu, khó thở.
• Thuốc: Uống đúng theo đơn bác sĩ; Không tự ý dùng thuốc giảm đau ngoài paracetamol.
• Kiêng cữ: Cần kiêng quan hệ tình dục cho đến khi cơ thể hồi phục hoàn toàn hoặc theo hướng dẫn bác sĩ điều trị. Không nên xông hơi hoặc massage vùng bụng khi vẫn còn đau hoặc sưng.

Khi nào cần đi khám ngay?

Sau thủ thuật, nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường dưới đây, bạn nên đến cơ sở y tế ngay để được kiểm tra và xử lý kịp thời.

• Đau bụng tăng dần, không giảm sau 48 giờ;
• Sốt trên 38°C kéo dài;
• Ra máu nhiều (thay băng nhiều hơn 1 lần/giờ);
• Khó thở, phù chân, tiểu ít;
• Chóng mặt, ngất xỉu.

Thủ thuật chọc hút trứng nhìn chung an toàn nếu được thực hiện đúng kỹ thuật và tại cơ sở uy tín. Tuy nhiên, biến chứng sau chọc hút trứng vẫn có thể xảy ra, từ nhẹ đến nặng. Việc hiểu rõ các loại biến chứng, nguyên nhân và cách phòng ngừa sẽ giúp chị em bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình tốt hơn. Hãy luôn lắng nghe cơ thể, tuân thủ hướng dẫn bác sĩ và không ngần ngại liên hệ y tế khi có dấu hiệu bất thường.