Biểu đồ tăng trưởng chiều cao và cân nặng của trẻ cho biết thông tin gì?

Biểu đồ tăng trưởng gồm nhiều đường cong phần trăm thể hiện sự thay đổi của các chỉ số cơ thể trẻ. Tại Hoa Kỳ, biểu đồ này đã được bác sĩ nhi khoa, y tá và phụ huynh sử dụng để theo dõi sự phát triển của trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và thanh thiếu niên từ năm 1977.

Biểu đồ tăng trưởng được xây dựng dựa trên dữ liệu từ các nhóm trẻ khác nhau, phân chia theo độ tuổi, giới tính và mức phát triển bình thường. Các đường cong trên biểu đồ biểu thị sự phân bố chiều cao, cân nặng và chu vi vòng đầu, giúp cha mẹ dễ dàng so sánh sự phát triển của trẻ với tiêu chuẩn trung bình.

Biểu đồ tăng trưởng của trẻ cung cấp thông tin gì?

Biểu đồ phát triển của trẻ có thể giúp bạn có cái nhìn tổng quan về sự tăng trưởng thể chất của bé. Bằng cách so sánh các chỉ số như cân nặng, chiều cao và chu vi vòng đầu của bé với các trẻ cùng độ tuổi, cùng giới tính, và đối chiếu với các lần kiểm tra trước, bạn sẽ có thể đánh giá được tình trạng phát triển của bé. Thông qua kết quả kiểm tra, bác sĩ sẽ đưa ra kết luận về việc bé có đang phát triển một cách khỏe mạnh hay không.

Dù các biểu đồ tăng trưởng hiện nay đã được cải tiến đáng kể so với trước đây, nhưng chúng không phải là tiêu chuẩn bắt buộc mà bé phải đạt. Vì vậy, cha mẹ không nên quá bận tâm về tỷ lệ phần trăm mà bé đạt được.

Quan trọng nhất là bé đang phát triển đều đặn và ổn định theo thời gian, không nhất thiết phải hoàn toàn khớp với các biểu đồ phát triển chung của các trẻ khác.

Theo khuyến nghị của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), các bác sĩ nên sử dụng biểu đồ của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trong giai đoạn 24 tháng đầu đời của bé. Những phép đo trong biểu đồ của WHO chủ yếu dựa trên dữ liệu từ trẻ sơ sinh được nuôi bằng sữa mẹ, với chiều dài được đo khi trẻ nằm. Sau 2 tuổi, bác sĩ thường sử dụng biểu đồ phát triển của CDC, các biểu đồ này tương tự nhưng dựa trên các dữ liệu khác nhau.

Cả hai loại biểu đồ từ WHO và CDC đều sử dụng đơn vị chiều dài tính bằng inch và cm, còn trọng lượng đo bằng pound và kg. Cả hai cũng dựa trên tỷ lệ phần trăm để so sánh mức trung bình của trẻ em theo từng nhóm tuổi.

“Phần trăm” trong biểu đồ tăng trưởng cho biết điều gì?

Điều này có thể dễ dàng hiểu hơn qua một ví dụ. Nếu con gái bạn 3 tháng tuổi nằm trong phân vị thứ 40 về cân nặng, nghĩa là 40% bé gái 3 tháng tuổi có cân nặng bằng hoặc nhẹ hơn con bạn, trong khi 60% còn lại có cân nặng lớn hơn.

Phần trăm phân vị càng cao thì kích thước của bé càng lớn so với các trẻ cùng độ tuổi. Nếu bé nằm ở phân vị thứ 50 về chiều cao, điều đó có nghĩa là chiều cao của bé tương đương với mức trung bình so với các bé cùng tuổi.

Phần trăm trong biểu đồ tăng trưởng không phải là điểm số, mà là cách để so sánh trẻ với các bạn cùng độ tuổi. Điều quan trọng là trẻ phát triển ổn định theo thời gian, ngay cả khi phân vị thấp. Một trẻ ở phân vị 10 vẫn khỏe mạnh nếu duy trì xu hướng tăng trưởng đều đặn.

Việc trẻ chỉ đạt phân vị thứ 25 trong biểu đồ tăng trưởng liệu có đáng lo không?

Việc trẻ chỉ đạt phân vị thứ 25 trong biểu đồ tăng trưởng không phải là lý do để lo lắng. Phần trăm trong biểu đồ này không giống như việc tính điểm ở trường, và một tỷ lệ phần trăm thấp không có nghĩa là có điều gì bất thường với trẻ.

Nếu cả bố mẹ đều có vóc dáng thấp hơn mức trung bình, và trẻ phát triển theo chiều hướng tương tự, điều đó là hoàn toàn bình thường. Ví dụ, nếu bé luôn ở phân vị thứ 10 về chiều cao và cân nặng khi trưởng thành, điều này không phải là điều đáng lo ngại.

Điều quan trọng là bác sĩ theo dõi quá trình phát triển của trẻ theo thời gian, thay vì chỉ tập trung vào con số phần trăm hiện tại.

Trẻ sơ sinh thường phát triển rất nhanh trong những tháng đầu đời, có thể tăng cân hoặc chiều cao đáng kể trong khoảng thời gian này. Tuy nhiên, ở các tháng sau, mức tăng trưởng có thể chậm lại. Dù bác sĩ sẽ lưu ý đến các đỉnh và vùng lõm nhỏ trong biểu đồ tăng trưởng, họ chủ yếu tập trung vào xu hướng tăng trưởng chung của trẻ.

Khi nào cần lo lắng về sự phát triển của trẻ?

Khi nào bạn nên lo ngại về sự phát triển của trẻ? Biểu đồ phát triển của bé có thể gây lo lắng nếu có sự thay đổi lớn trong phân vị của bé. Chẳng hạn, nếu bé thường ở phân vị thứ 50 về cân nặng nhưng đột ngột giảm xuống phân vị thứ 15, bác sĩ sẽ cần kiểm tra để xác định nguyên nhân. Đôi khi, sự thay đổi này có thể liên quan đến vấn đề sức khỏe cần được đánh giá kỹ hơn.

Một bệnh nhẹ hoặc sự thay đổi trong chế độ ăn uống của bé có thể dẫn đến việc bé giảm cân nhẹ. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ cần theo dõi kỹ sự phát triển của bé trong thời gian ngắn.

Nếu trẻ không ốm mà tốc độ tăng cân chậm lại nhưng chiều cao vẫn phát triển bình thường, bác sĩ có thể khuyên bạn nên tăng số lần cho bé bú. Bạn có thể cần đưa bé đi khám thường xuyên hơn để đảm bảo cân nặng của bé dần quay lại mức bình thường. Cũng có những trường hợp mà sự tăng hoặc giảm nhanh chóng không hẳn là điều xấu. Ví dụ, nếu trẻ có cân nặng thấp, việc tăng chiều cao nhanh chóng có thể là tín hiệu tốt cho thấy trẻ đang phát triển chiều cao.

Ngoài ra, chỉ số phát triển không phải lúc nào cũng là nguyên nhân đáng lo. Ví dụ, nếu bé có chiều cao rất thấp và cả bố mẹ đều có chiều cao khiêm tốn, việc bé nằm trong nhóm 5% thấp nhất là điều hoàn toàn bình thường. Nhưng nếu bé rất thấp trong khi bố mẹ có chiều cao trung bình trở lên, hoặc nếu bé rất gầy nhưng bố mẹ lại có cân nặng trung bình, bác sĩ có thể cần kiểm tra sâu hơn về vấn đề phát triển của trẻ, chẳng hạn như thiếu hụt hormone hoặc các vấn đề di truyền.

Nếu bé nằm trong nhóm 5% có cân nặng cao nhất, bác sĩ sẽ theo dõi sự phát triển của bé và có thể tư vấn về chế độ ăn để đảm bảo bé không mắc phải tình trạng béo phì.

Khi vòng đầu của bé nhỏ hơn nhiều so với mức trung bình, bác sĩ sẽ cần kiểm tra kỹ để đảm bảo rằng não của bé vẫn phát triển bình thường, vì sự phát triển của não được phản ánh qua kích thước hộp sọ. Nếu vòng đầu của bé lớn hơn nhiều so với trung bình, bé sẽ được kiểm tra thêm để loại trừ nguy cơ não úng thủy, một tình trạng do tích tụ quá nhiều dịch trong não.

Cân nặng lúc sinh có ảnh hưởng đến tương lai của trẻ không?

Cân nặng lúc sinh có ảnh hưởng đến sự phát triển trong tương lai của trẻ không? Trên thực tế, cân nặng khi sinh dường như không quan trọng như bạn nghĩ trong quá trình phát triển của trẻ. Yếu tố quyết định chính về kích thước trưởng thành không phải là trọng lượng lúc sinh, mà là gen di truyền.

Những trẻ sơ sinh có cân nặng thấp đôi khi phát triển nhanh chóng hơn, trong khi những trẻ có cân nặng lớn hơn lúc sinh có thể trở nên nhỏ bé hơn theo thời gian.

Cha mẹ của một đứa trẻ thường là chỉ số tốt nhất để đánh giá sự phát triển của bé. Có khả năng cao rằng trẻ sẽ phát triển tương tự như bố mẹ về chiều cao và cân nặng khi trưởng thành.

Nếu trong quá trình theo dõi chiều cao và cân nặng của trẻ mà phát hiện những bất thường như tăng cân chậm, hạn chế phát triển chiều cao, hoặc tăng cân nhanh, bạn có thể đưa trẻ các bác sĩ chuyên khoa Nhi hoặc Dinh dưỡng kiểm tra và đánh giá cụ thể về tình trạng hiện tại của trẻ.

Trẻ cần được bổ sung đủ lượng kẽm để ăn ngon miệng, đạt chiều cao và cân nặng theo chuẩn. Kẽm đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các quá trình sinh học diễn ra trong cơ thể, đặc biệt là trong việc tổng hợp và phân giải axit nucleic, protein... Thiếu kẽm có thể dẫn đến một số bệnh lý như rối loạn thần kinh và dễ cáu gắt. Vì vậy, cha mẹ cần tìm hiểu về vai trò của kẽm và hướng dẫn bổ sung kẽm cho trẻ một cách hợp lý.

Ngoài kẽm, cha mẹ cũng nên bổ sung cho trẻ các vitamin và khoáng chất quan trọng khác như lysine, crom, và vitamin nhóm B, giúp trẻ ăn ngon, có hệ miễn dịch tốt và tăng cường sức đề kháng để ít ốm vặt. Cha mẹ có thể tham khảo thêm cẩm nang dinh dưỡng và thể chất giúp bé tăng cường hệ miễn dịch.

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn đọc hiểu về biểu đồ tăng trưởng chiều cao và cân nặng của trẻ cho biết thông tin gì. Hãy thường xuyên truy cập website Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để cập nhật những thông tin bổ ích cho việc chăm sóc bé và gia đình của bạn nhé.