Bệnh dại: Quá trình điều trị dự phòng phân theo tình trạng vết thương

Thực tế vẫn còn nhiều người thờ ơ với việc tiêm phòng bệnh dại vì không nghĩ mình sẽ bị chó mèo cắn, nên gần đây các trường hợp mắc bệnh dại cũng tăng lên khá nhiều. Theo đó virus dại thường lây từ vết cắn, liếm của động vật mắc bệnh qua da người. Vì thế bài viết sau sẽ giải đáp những thông tin liên quan đến câu hỏi vì sao nên tiêm phòng dại, mọi người cùng theo dõi nhé.

Những điều cần biết về bệnh dại

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có hơn 50.000 người mỗi năm tử vong vì bệnh dại với hai dạng bệnh: Thể điên cuồng và thể dại câm (phổ biến hơn hay còn gọi là bại liệt).

Theo đó virus dại có sẵn trong hệ thần kinh các động vật có vú, khi người bị cắn hoặc cào trầy da, virus dại sẽ lây truyền từ nước bọt qua da người. Tuy nhiên ở một số trường hợp mắc bệnh dại cũng bị lây truyền do tiếp xúc vào vết thương hở, vùng da bị trầy xước hoặc niêm mạc miệng và mũi người.

Cách chẩn đoán bệnh dại:

• Chẩn đoán sơ bộ: Dựa theo các triệu chứng lâm sàng như sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng và các yếu tố dịch tễ có liên quan.

• Chẩn đoán bằng xét nghiệm: Bệnh dại được thực hiện bằng cách phân lập virus hoặc phát hiện RNA virus qua xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase (PCR) từ nước bọt, dịch não tủy, nước tiểu hoặc mô sinh thiết.

Dấu hiệu nhận biết bệnh dại qua từng giai đoạn

Sau đó ngay khi virus xâm nhập vào cơ thể nếu chưa tìm phòng dại, người bệnh sẽ bắt đầu xuất hiện nhiều triệu chứng theo từng giai đoạn bệnh.

Giai đoạn ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh sẽ kéo dài trung bình từ 20 - 60 ngày hoặc từ 4 ngày đến nhiều năm sau vì có trường hợp ghi nhận ủ bệnh đến 19 năm. Thời gian ủ bệnh ngắn khi vết thương nằm ở vùng đầu mặt hoặc bị lây bệnh qua ghép giác mạc.

Giai đoạn khởi phát

Khởi phát kéo dài từ 2 - 10 ngày với biểu hiện đau đầu, sốt, mệt mỏi, khó chịu, sợ hãi và cảm giác tê đau tại vết thương bị virus xâm nhập.

Giai đoạn toàn phát (giai đoạn viêm não)

Người bệnh khi tới giai đoạn viêm não sẽ bị mất ngủ, sợ ánh sáng, tiếng động và có biểu hiện rối loạn thần kinh thực vật như hạ huyết áp, tăng tuyến nước bọt, giãn đồng tử và thường kéo dài từ 2 - 6 ngày có thể lâu hơn và chết do liệt cơ hô hấp.

Lúc này bệnh có thể tiến triển theo hai kiểu:

• Thể hung dữ chiếm khoảng 80% các trường hợp bệnh dại. Người bệnh thường có hành vi kích động mạnh, biểu hiện lo lắng, bồn chồn, và dễ bị kích thích bởi các yếu tố như tiếng động, ánh sáng, hoặc tiếp xúc nhẹ. Một triệu chứng đặc trưng là sợ nước (chỉ cần nhìn thấy hoặc nghe âm thanh của nước cũng có thể gây co thắt cơ dữ dội). Ngoài ra, người bệnh cũng sợ gió, thường xuất hiện cơn co giật và co thắt cơ liên tục, đặc biệt ở vùng họng, làm khó khăn trong việc nuốt. Các triệu chứng này tiến triển nhanh chóng, gây kiệt sức và dẫn đến tử vong chỉ trong vài ngày nếu không được điều trị.

• Thể liệt, còn gọi là thể dại câm, ít phổ biến hơn nhưng tiến triển âm thầm và kéo dài hơn. Người bệnh dần trở nên yếu sức, mất khả năng vận động, và xuất hiện liệt cơ, thường bắt đầu từ chi dưới rồi lan lên toàn thân. Cuối cùng, cơ hô hấp bị liệt, khiến người bệnh không thể thở và dẫn đến tử vong. Thể liệt thường khó chẩn đoán sớm vì các triệu chứng không điển hình như ở thể hung dữ, nhưng vẫn có tỷ lệ tử vong gần như 100%.

Vì sao nên tiêm phòng dại? Ai nên tiêm phòng vacxin bệnh dại?

Bệnh dại nếu mắc sẽ có tỷ lệ tử vong lên đến 100% và nguy hiểm hơn khi vẫn chưa có thuốc điều trị, vì thế tiêm phòng vắc xin phòng dại là biện pháp hiệu quả nhất hiện tại với công dụng giúp hình thành các kháng thể bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc bệnh dại nếu không may bị chó mèo cắn.

Theo đó các nhóm đối tượng cần ưu tiên tiêm phòng dại bao gồm:

• Người đang điều trị bệnh dại: Nếu nghi nhiễm virus dại, người bệnh cần được điều trị bệnh dại ngay lập tức, tiêm phòng dại kết hợp với thuốc chỉ giúp hạn chế bệnh lan rộng.

• Người đã tiếp xúc với động vật nghi bị nhiễm virus dại: Nếu không may tiếp xúc với động vật nghi nhiễm virus dại do bị cắn hoặc tiếp xúc với nước bọt của động vật, cần được tiêm vacxin để phòng ngừa bệnh dại.

• Nhóm khác: Nhân viên y tế, nhân viên làm việc với động vật hoặc với người có nguy cơ cao tiếp xúc với virus dại,...

Điều trị dự phòng bệnh dại theo tình trạng vết thương

Dưới đây là quá trình điều trị dự phòng bệnh dại được phân theo cấp độ vết thương, cụ thể:

Cấp độ 1

Tình trạng vết thương: Nếu cho động vật liếm hoặc tiếp xúc trên da lành không cần điều trị.

Cấp độ 2

Tình trạng vết thương: Như các vết cào, xước hoặc liếm trên vị trí da bị tổn thương.

• Tại thời điểm cắn người và trong vòng 10 ngày cơ thể bình thường, có thể tiêm vắc xin dại ngay, dừng tiêm sau ngày thứ 10 (chỉ áp dụng với chó).

• Tại thời điểm cắn người, cơ thể bình thường nhưng trong vòng 10 ngày cơ thể bị ốm, xuất hiện những dấu hiệu bệnh dại, cần tiêm vắc xin dại ngay và đủ liều.

• Tại thời điểm cắn người có triệu chứng dại hoặc không theo dõi được con vật, cần tiêm vắc xin dại ngay và đủ liều.

Cấp độ 3A

Tình trạng vết thương: Vết cắn/cào chảy máu ở vùng xa thần kinh trung ương.

• Tại thời điểm cắn người và trong vòng 10 ngày cơ thể bình thường có thể tiêm vắc xin dại ngay, dừng tiêm sau ngày thứ 10 (chỉ áp dụng với chó).

• Tại thời điểm cắn người bình thường và trong vòng 10 ngày cơ thể bị ốm và xuất hiện triệu chứng dại hoặc chó mất tích, nên tiêm vắc xin dại ngay và đủ liều (nếu con vật chết ≤7 ngày sau tiêm vắc xin mũi 1 thì tư vấn tiêm huyết thanh kháng dại SAR).

• Tại thời điểm cắn người có triệu chứng dại hoặc không theo dõi được con vật, nên tiêm huyết thanh kháng dại và vắc xin dại ngay.

Cấp độ 3B

Tình trạng vết thương: Các vết cắn, vết cào sâu, các vết cắn/vết cào gần thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ. Vết cắn/cào ở vùng có nhiều dây thần kinh như đầu chi hoặc bộ phận sinh dục.

Tại thời điểm cắn người, cơ thể có triệu chứng dại và không theo dõi được con vật, cần tiêm huyết thanh kháng dại và vắc xin phòng dại ngay.

Hy vọng qua bài viết trên bạn đọc sẽ hiểu hơn về mức độ nguy hiểm của bệnh dại cũng như biết được cách điều trị bệnh phân theo từng cấp độ của vết thương, từ đó chủ động phòng ngừa tiêm vắc xin dại trước khi bị động vật cắn.

Để bảo vệ sức khỏe và tính mạng của bạn và người thân, hãy chủ động tiêm vắc xin phòng dại ngay hôm nay tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu. Đừng chờ đợi đến khi gặp phải những tình huống nguy hiểm, hãy đến ngay trung tâm để được tư vấn và tiêm phòng an toàn. Chủ động hôm nay, bảo vệ sức khỏe cho tương lai!