Test nhanh HIV sau bao lâu chính xác, bạn có biết?

Trong cuộc chiến phòng chống HIV, việc phát hiện sớm có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả điều trị và cơ hội sống khỏe mạnh. Phương pháp test nhanh HIV đang được triển khai rộng khắp tại nhiều cơ sở y tế và nơi sàng lọc cộng đồng bởi tính tiện lợi và nhanh chóng. Có kết quả chỉ trong vài phút giúp người được xét nghiệm biết ngay kết quả, từ đó đưa ra hướng xử trí kịp thời. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thắc mắc test nhanh HIV sau bao lâu chính xác nhất hay test nhanh HIV có chính xác không. Những thông tin trong bài viết này sẽ giúp bạn hiểu đúng, hiểu đủ và biết cách sử dụng phương pháp test nhanh HIV một cách hiệu quả.

Tổng quan về phương pháp test nhanh HIV

Test nhanh HIV là một phương pháp sàng lọc hiện đại được sử dụng phổ biến trong phát hiện HIV sớm nơi cộng đồng. Phương pháp này thường sử dụng mẫu máu đầu ngón tay hoặc nước bọt để phát hiện kháng thể HIV bằng kỹ thuật sắc ký miễn dịch. Ưu điểm của phương pháp test nhanh HIV là thao tác đơn giản, không cần máy móc phức tạp, bác sĩ hoặc kỹ thuật viên được đào tạo ngắn hạn có thể thực hiện tại nhiều điểm. Thời gian chờ đợi kết quả rất nhanh, chỉ từ 15 - 20 phút mà không phải chờ đợi vài ngày như xét nghiệm ELISA truyền thống.

Kết quả test nhanh chỉ có 3 khả năng nhận được:

Âm tính

Nếu bạn chỉ mới phơi nhiễm và xét nghiệm âm tính thì đó là điều mong đợi. Tuy nhiên, ở thời gian rất gần sau khi tiếp xúc HIV, kháng thể chưa đủ để phát hiện nên kết quả âm tính sẽ không chắc chắn nếu làm quá sớm.

Dương tính

Nếu kết quả dương tính, bạn sẽ được hướng dẫn làm thêm xét nghiệm khẳng định như Western Blot hoặc PCR để xác nhận chính xác tình trạng nhiễm.

Không xác định

Trong trường hợp này, kỹ thuật viên không đọc được rõ vạch, mẫu sẽ được làm lại để đảm bảo độ chính xác.

Test nhanh HIV sau bao lâu thì chính xác nhất?

Để có kết quả chính xác, bạn cần chọn thời điểm xét nghiệm phù hợp. Tổ chức Y tế thế giới và Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo nên xét nghiệm HIV càng sớm càng tốt khi nghi ngờ phơi nhiễm. Tuy nhiên, để test nhanh HIV đạt độ tin cậy cao nhất thì nên thực hiện sau 2 - 3 tháng kể từ thời điểm tiếp xúc nguy cơ. Lúc đó, hệ miễn dịch đã sản sinh đủ kháng thể để test nhanh HIV có thể phát hiện với độ chính xác tốt nhất.

Theo nhiều nghiên cứu lâm sàng, test nhanh có giá trị sàng lọc như sau: Phát hiện dương tính với độ chính xác khoảng 99,3% và phát hiện âm tính với độ chính xác khoảng 99,8%. Nếu làm quá sớm, ví dụ sau 10 ngày thì xét nghiệm vẫn có thể ra âm tính nhưng không thể loại trừ hoàn toàn vì người bệnh có thể đang trong “giai đoạn cửa sổ” - thời gian cơ thể chưa tạo đủ kháng thể để phát hiện. Do vậy, việc xét nghiệm lại sau khoảng 3 tháng là cần thiết để xác định chính xác tình trạng nhiễm HIV.

Lưu ý là dù test nhanh cho ra kết quả rất nhanh nhưng vẫn mang tính sàng lọc. Do đó, cho dù kết quả là âm tính hoặc dương tính thì người bệnh cần khám bác sĩ chuyên khoa, thực hiện xét nghiệm khẳng định để chẩn đoán chính xác.

Test nhanh HIV có âm tính giả hoặc dương tính giả không?

Dù sở hữu độ nhạy cao, test nhanh HIV vẫn tiềm ẩn khả năng sai lệch.

Test nhanh HIV có âm tính giả không?

Khi kết quả âm tính nhưng người bệnh thật sự đã nhiễm HIV thì đó gọi là âm tính giả. Nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng này là thời kỳ cửa sổ - lúc lượng kháng thể chưa đủ để xét nghiệm phát hiện.

Ngoài ra, sai sót trong quá trình lấy mẫu, bảo quản hoặc thao tác xét nghiệm cũng có thể gây âm tính giả. Vì vậy, nếu bạn nghi ngờ mình đã phơi nhiễm hoặc làm test sớm, nên xét nghiệm lại sau thời gian đề nghị để có kết luận chính xác nhất.

Test nhanh HIV có dương tính giả không?

Dương tính giả là khi xét nghiệm trả về kết quả dương tính nhưng thực tế người đó không nhiễm HIV. Lý do có thể là do test nhanh có độ nhạy cao và phản ứng chéo với một số cấu trúc virus tương đồng. Ngoài ra, yếu tố kỹ thuật như sai trong thao tác, pha thuốc thử, đọc vạch kết quả cũng có thể gây dương tính giả.

Nếu kết quả test nhanh dương tính bước đầu, bạn cần tiến hành xét nghiệm khẳng định theo phác đồ của Bộ Y tế để có chẩn đoán chính xác và tránh lo lắng không cần thiết.

Những ai nên thực hiện xét nghiệm test nhanh HIV?

Bất cứ ai cũng có thể nhiễm HIV nếu không biết cách phòng tránh. Tuy nhiên, một số nhóm có nguy cơ cao hơn nên xét nghiệm định kỳ.

• Người quan hệ tình dục không an toàn với nhiều bạn tình hoặc không sử dụng bao cao su và không biết rõ tình trạng nhiễm HIV.
• Người sử dụng chung bơm kim tiêm, kim chích hoặc vật dụng có thể dính máu; đặc biệt nhóm người dùng thuốc tiêm chích.
• Phụ nữ mang thai nhiễm HIV nếu không can thiệp kịp thời, trẻ sinh ra sẽ có nguy cơ nhiễm qua đường mẹ sang con.
• Người được truyền máu hoặc chế phẩm máu nếu không được sàng lọc nghiêm ngặt về HIV.
• Nhân viên y tế, thợ xăm, thợ châm cứu hoặc bất kỳ ai có nguy cơ tiếp xúc với máu, dịch cơ thể qua vết thương hở nên xét nghiệm ngay sau sự cố có thể dính máu.

Những nhóm trên nên xét nghiệm test nhanh HIV định kỳ 6 - 12 tháng một lần hoặc ngay khi có nghi ngờ phơi nhiễm để sàng lọc sớm và phòng ngừa hiệu quả.

Tóm lại, test nhanh HIV sau bao lâu chính xác nhất phụ thuộc vào thời điểm xét nghiệm phù hợp - lý tưởng là sau khoảng 2 - 3 tháng phơi nhiễm. Phương pháp xét nghiệm nhanh có nhiều ưu điểm như tiện lợi, kết quả nhanh và độ chính xác cao nhưng vẫn cần xét nghiệm khẳng định để chẩn đoán chính xác. Trường hợp âm tính giả hoặc dương tính giả đều có thể xảy ra do các yếu tố kỹ thuật hoặc cách dùng. Bất cứ ai quan hệ không an toàn, dùng chung kim tiêm, tiếp xúc máu nhiễm, mang thai hoặc làm việc trong môi trường y tế nên chủ động thực hiện test nhanh HIV định kỳ hoặc sau khi xảy ra phơi nhiễm. Việc xét nghiệm sớm và đúng kỹ thuật giúp giảm thiểu lây nhiễm và bảo vệ sức khỏe bản thân cùng cộng đồng hiệu quả hơn.