Sỏi thận nên ăn gì và kiêng gì? Chế độ ăn khi bị sỏi thận

Sỏi thận là bệnh lý ngày càng phổ biến, đặc biệt ở người trưởng thành do thói quen ăn uống nhiều đạm, ít nước, ăn mặn hoặc dùng thực phẩm chế biến sẵn. Dù điều trị bằng thuốc hay phẫu thuật, chế độ ăn vẫn là yếu tố sống còn giúp ngăn sỏi tái hình thành. 

Sỏi thận nên ăn gì?

Một chế độ ăn hợp lý giúp hỗ trợ đào thải sỏi, giảm nguy cơ tái phát và tăng cường chức năng thận. Dưới đây là các nhóm thực phẩm nên ưu tiên để bảo vệ sức khỏe thận, bạn đọc có thể tham khảo:

Thực phẩm giàu vitamin A

Vitamin A là dưỡng chất quan trọng giúp bảo vệ đường tiết niệu và hỗ trợ quá trình đào thải sỏi. Chính vì thế, người bị sỏi thận nên ưu tiên các thực phẩm như cà rốt, bí đỏ, rau bina, khoai lang hoặc cải bó xôi. Để giữ nguyên dưỡng chất và dễ tiêu hóa, bạn nên chế biến bằng cách luộc hoặc hấp, tránh chiên xào nhiều dầu mỡ.

Thực phẩm giàu vitamin D và canxi 

Bổ sung canxi đúng cách giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi thận bằng cách hạn chế hấp thụ oxalat. Người bệnh có thể ăn sữa ít béo, sữa chua không đường, phô mai, trứng, cá hồi hoặc cá mòi. Tuy nhiên, cần tránh lạm dụng thực phẩm bổ sung canxi hoặc uống canxi liều cao mà không có chỉ định của bác sĩ vì điều này có thể gây dư thừa canxi, làm tăng nguy cơ sỏi.

Thực phẩm chứa vitamin B6

Vitamin B6 hỗ trợ chuyển hóa oxalat, giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi canxi oxalat. Người bị sỏi thận nên bổ sung các thực phẩm giàu vitamin B6 như chuối, cá ngừ, thịt gà (phần ức), hạt hướng dương hoặc khoai tây. Các món ăn nên được chế biến bằng cách hấp, luộc hoặc nướng để giữ nguyên giá trị dinh dưỡng và hỗ trợ sức khỏe thận hiệu quả.

Thực phẩm giàu chất xơ

Chất xơ là yếu tố quan trọng giúp cải thiện tiêu hóa và giảm áp lực lên thận. Người bệnh nên bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ bao gồm yến mạch, gạo lứt, đậu xanh, đậu đen, bông cải xanh, cải thìa hoặc trái cây nguyên vỏ như táo và lê. Để tránh đầy hơi hoặc khó tiêu, người bệnh cần tăng dần lượng chất xơ trong chế độ ăn đồng thời kết hợp với uống đủ nước để đạt hiệu quả tốt nhất.

Bổ sung trái cây và nước ép ít oxalate

Trái cây và nước ép ít oxalat cung cấp nước và dưỡng chất, hỗ trợ sức khỏe thận hiệu quả. Các loại trái cây như táo, dưa hấu, dứa, cam, lê hoặc bưởi nên được ưu tiên vì chúng giúp tăng lượng nước tiểu và giảm nồng độ chất khoáng gây sỏi. Tuy nhiên, nếu có tiền sử sỏi canxi oxalat, bạn cần hạn chế các loại trái cây như việt quất, mâm xôi hoặc kiwi để tránh làm nặng thêm tình trạng.

Nước lọc

Nước lọc đóng vai trò cốt lõi trong việc ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị sỏi thận. Uống đủ 2 - 2.5 lít nước mỗi ngày, trừ trường hợp bác sĩ chỉ định hạn chế, giúp làm loãng nước tiểu và ngăn ngừa sự kết tinh của các chất khoáng. Bạn nên chia nhỏ lượng nước uống thành nhiều lần trong ngày, tránh uống quá nhiều cùng lúc để không gây áp lực lên thận.

Người bị sỏi thận nên kiêng ăn gì?

Hạn chế các thực phẩm làm tăng nguy cơ hình thành sỏi là yếu tố then chốt để bảo vệ thận và ngăn bệnh tái phát. Do đó, sỏi thận kiêng ăn gì cũng là chủ đề được nhiều độc giả quan tâm. Dưới đây là những nhóm thực phẩm cần tránh trong chế độ ăn hàng ngày, bạn đọc có thể tham khảo:

Hạn chế muối và đường

Ăn mặn và tiêu thụ quá nhiều đường làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Ăn mặn khiến thận giữ natri, làm tăng bài tiết canxi trong nước tiểu trong khi đường làm tăng hấp thụ oxalat. Người bệnh nên giảm muối xuống dưới 5g mỗi ngày, tránh thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, đồ hộp đồng thời hạn chế đồ ngọt như bánh kẹo, nước ngọt. Sử dụng gia vị tự nhiên như gừng, tỏi thay cho muối sẽ giúp giảm áp lực lên thận.

Hạn chế thức ăn giàu đạm (đặc biệt đạm động vật)

Protein động vật có thể làm tăng nguy cơ sỏi uric do làm giảm độ pH nước tiểu. Người bị sỏi thận nên hạn chế ăn thực phẩm giàu đạm như thịt bò, thịt lợn, nội tạng động vật và hải sản giàu purin như tôm, cua. Thay vào đó, người bệnh có thể sử dụng đạm thực vật từ đậu hũ, nấm, tảo spirulina hoặc đậu lăng để đảm bảo dinh dưỡng mà không làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Hạn chế thực phẩm giàu kali (nếu có bệnh lý thận mạn)

Kali dư thừa có thể gây áp lực lên thận ở những người có bệnh lý thận mạn. Nếu bác sĩ yêu cầu, cần hạn chế các thực phẩm như chuối, khoai lang, bơ hoặc dưa hấu. Để đảm bảo an toàn, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định lượng kali phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.

Tránh các thực phẩm giàu oxalat

Oxalat là nguyên nhân chính gây sỏi canxi oxalat, do đó cần hạn chế các thực phẩm chứa chất này. Người bệnh nên tránh rau bina, củ cải đường, sô-cô-la, hạt điều, đậu phộng hoặc trà đen, đặc biệt nếu có tiền sử sỏi oxalat để tránh làm nặng thêm tình trạng bệnh.

Tránh xa đồ chiên xào, thực phẩm nhiều dầu mỡ

Thực phẩm nhiều dầu mỡ gây áp lực lên gan và thận đồng thời làm tăng nguy cơ viêm đường tiết niệu. Người bệnh nên hạn chế khoai tây chiên, gà rán, thực phẩm chế biến sẵn và ưu tiên chế biến bằng cách hấp, luộc hoặc nướng với dầu thực vật như dầu ô liu hoặc dầu hạt cải để bảo vệ sức khỏe thận.

Hạn chế nước ngọt, cà phê, trà đặc

Các đồ uống chứa chất kích thích như nước ngọt có ga, cà phê đậm và trà đặc làm tăng bài tiết canxi và gây mất cân bằng điện giải. Người bị sỏi thận nên thay thế bằng nước lọc, nước ép trái cây ít oxalate hoặc trà thảo mộc nhạt để hỗ trợ chức năng thận và duy trì cân bằng nước.

Kiêng rượu bia và đồ uống có cồn

Rượu bia gây mất nước và làm tăng nồng độ chất cặn bã trong thận. Người bệnh cần loại bỏ hoàn toàn các loại rượu, bia và đồ uống có cồn thay bằng nước lọc hoặc nước ép trái cây để hỗ trợ đào thải độc tố và giảm nguy cơ tái phát sỏi.

Chế độ ăn và thực đơn cho người bị sỏi thận

Một chế độ ăn khoa học, cân bằng dinh dưỡng là yếu tố then chốt giúp kiểm soát sỏi thận và ngăn ngừa tái phát. Việc xây dựng thực đơn cho người sỏi thận hợp lý không chỉ hỗ trợ điều trị mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể.

Nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người bị sỏi thận

Thực đơn hợp lý là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát sỏi thận và ngăn ngừa tái phát:

• Tăng cường nước lọc và chất xơ để làm loãng nước tiểu và hỗ trợ tiêu hóa.

• Giảm muối, đường và đạm động vật để tránh tạo áp lực lên thận. 

• Bổ sung vitamin A, B6, D từ thực phẩm tự nhiên giúp hỗ trợ chuyển hóa và bảo vệ đường tiết niệu. 

• Nên ăn nhạt, tránh gia vị cay nóng.

• Duy trì thói quen ăn đúng giờ, đủ bữa và không nhịn tiểu để tránh tích tụ chất cặn bã.

Gợi ý thực đơn mẫu cho người bị sỏi thận

Dưới đây là thực đơn mẫu cho người bị sỏi thận, bạn đọc có thể tham khảo:

• Bữa sáng: Cháo yến mạch nấu với sữa ít béo kết hợp 1 quả trứng luộc và 1 ly nước ép táo cung cấp chất xơ và vitamin. Người bệnh cũng có thể chọn bánh mì nguyên cám với 1 quả chuối và 1 ly sữa chua không đường để đảm bảo năng lượng và dễ tiêu hóa.
• Bữa phụ sáng: 1 hộp sữa chua không đường hoặc 1 quả lê kèm 1 cốc nước lọc hoặc nước ép cam không thêm đường giúp bổ sung vitamin và tăng cường lượng nước.
• Bữa trưa: Cơm gạo lứt, canh bí đỏ nấu tôm, cá hồi hấp gừng và rau luộc (đậu que, cà rốt) cung cấp chất xơ, vitamin A và đạm thực vật. Tráng miệng bằng 1 lát dưa hấu giúp bổ sung nước và dưỡng chất chống viêm.
• Bữa phụ chiều: 1 ly nước cam tươi hoặc vài lát bánh quy lạt hoặc thay bằng 1 nắm hạt hướng dương không muối để cung cấp vitamin B6 và năng lượng nhẹ.
• Bữa tối: Cháo đậu xanh, đậu hũ sốt cà chua và rau muống luộc là lựa chọn nhẹ nhàng, dễ tiêu. Tráng miệng bằng 1 quả bưởi nhỏ giúp bổ sung vitamin C và nước.

Lưu ý: Uống nước lọc đều đặn khoảng 200 - 250ml mỗi 1 - 2 giờ trong ngày, tránh uống quá nhiều vào buổi tối để không gây áp lực lên thận.

Hiểu rõ sỏi thận nên ăn gì và kiêng gì là chìa khóa để kiểm soát và phòng ngừa bệnh tái phát hiệu quả. Bằng cách ưu tiên thực phẩm giàu vitamin A, B6, chất xơ, uống đủ nước và hạn chế muối, đạm động vật, oxalat, người bệnh có thể hỗ trợ quá trình điều trị, giảm đau, tăng cường chức năng thận và nâng cao chất lượng sống. Nếu có các bệnh lý nền như suy thận mạn, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng chế độ ăn uống đặc biệt.