Bệnh nhân bị viêm mũi dị ứng nên làm gì?

Viêm mũi dị ứng là tình trạng mãn tính liên quan đến hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các tác nhân từ môi trường như phấn hoa, bụi nhà, lông thú cưng… Tuy không phải là bệnh nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được kiểm soát tốt, viêm mũi dị ứng có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sinh hoạt thường ngày. Vậy người bệnh bị viêm mũi dị ứng nên làm gì để đối phó hiệu quả với căn bệnh "khó ưa" này? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết nhé!

Nguyên nhân gây bệnh viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là một tình trạng viêm niêm mạc mũi do phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với các dị nguyên (chất gây dị ứng). Ngày nay, tỷ lệ mắc bệnh đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt ở những khu vực có khí hậu thay đổi thất thường và môi trường sống bị ô nhiễm. Biến đổi khí hậu toàn cầu cùng với tình trạng ô nhiễm không khí là hai trong số những yếu tố lớn góp phần làm mất cân bằng miễn dịch, khiến cơ thể dễ nhạy cảm hơn với các tác nhân dị ứng.

Khi niêm mạc mũi tiếp xúc với dị nguyên như phấn hoa, bụi nhà, lông thú cưng, nấm mốc hoặc hóa chất, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt một phản ứng phòng vệ bằng cách giải phóng histamin. Histamin chính là thủ phạm gây ra hàng loạt triệu chứng khó chịu như hắt hơi, sổ mũi, ngứa mũi và nghẹt mũi, điển hình của viêm mũi dị ứng.

Ngoài các yếu tố môi trường, một số yếu tố nguy cơ khác cũng góp phần làm tăng khả năng mắc bệnh, bao gồm:

• Cơ địa dị ứng: Những người có tiền sử bản thân hoặc gia đình mắc bệnh dị ứng (như hen suyễn, chàm, viêm da cơ địa...) có nguy cơ cao hơn.
• Giới tính: Nam giới được ghi nhận có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn trong một số nghiên cứu.
• Sử dụng kháng sinh sớm: Việc dùng kháng sinh trong giai đoạn sơ sinh có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột và làm tăng nguy cơ phát triển các phản ứng dị ứng sau này.
• Tiếp xúc với khói thuốc: Trẻ sơ sinh có mẹ hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc trong năm đầu đời có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Mức IgE huyết thanh cao: Đặc biệt nếu vượt quá 100 U/mL trước 6 tuổi, đây là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang phản ứng mạnh với dị nguyên.
• Nhiễm trùng hô hấp thường xuyên: Các đợt viêm nhiễm kéo dài ở đường hô hấp cũng có thể làm tăng tính nhạy cảm của niêm mạc mũi.

Việc hiểu rõ các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ sẽ giúp bạn chủ động hơn trong phòng tránh và kiểm soát hiệu quả viêm mũi dị ứng, nhất là trong bối cảnh môi trường đang thay đổi nhanh chóng như hiện nay.

Những triệu chứng điển hình của bệnh viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là một bệnh lý mạn tính phổ biến, đặc biệt dễ khởi phát vào những thời điểm giao mùa hoặc khi môi trường thay đổi đột ngột. Việc nhận biết sớm các triệu chứng của bệnh không chỉ giúp người bệnh chủ động trong điều trị mà còn góp phần giảm thiểu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Hắt hơi liên tục và kéo dài: Đây là một trong những biểu hiện sớm và phổ biến nhất. Người bệnh thường hắt hơi thành từng tràng, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc khi tiếp xúc với dị nguyên như phấn hoa, bụi mịn, lông động vật...

Chảy nước mũi và nghẹt mũi: Nước mũi thường trong, loãng và chảy liên tục. Khi niêm mạc mũi sưng nề, nghẹt mũi có thể khiến người bệnh phải thở bằng miệng, gây khô họng và khó chịu.

Ho, khịt mũi và hắng giọng: Ở trẻ nhỏ, do chưa biết cách xì mũi đúng cách, trẻ thường xuyên khịt mũi, sụt sịt, ho nhẹ hoặc hắng giọng để giảm cảm giác ngứa ở cổ họng và vùng mũi.

Chảy nước mắt, ngứa mắt và quầng thâm mắt: Người bệnh có thể cảm thấy ngứa ngáy ở vùng mắt, chảy nước mắt hoặc xuất hiện quầng thâm dưới bọng mắt, dấu hiệu thường gặp khi viêm mũi dị ứng kéo dài.

Rối loạn giấc ngủ và ngưng thở khi ngủ: Tình trạng nghẹt mũi nặng có thể khiến người bệnh ngủ không sâu, ngủ ngáy hoặc thậm chí ngưng thở từng lúc khi ngủ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Tác động đến sinh hoạt và tâm lý: Viêm mũi dị ứng mạn tính có thể gây mệt mỏi, khó tập trung, giảm hiệu quả học tập và làm việc. Ở trẻ em và thanh thiếu niên, bệnh còn liên quan đến các rối loạn hành vi như tăng động, mất tập trung. Người lớn có thể trải qua cảm giác lo âu, căng thẳng kéo dài.

Một số dấu hiệu đặc trưng khác: Nếp nhăn ngang ở sống mũi do hay dụi mũi, vòm miệng cong cao hoặc sai khớp cắn ở trẻ do thở bằng miệng thường xuyên.

Nhìn chung, viêm mũi dị ứng không gây nguy hiểm tức thời nhưng lại ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe thể chất và tinh thần nếu không được can thiệp đúng lúc. Việc nhận diện sớm triệu chứng là bước đầu tiên quan trọng trong quá trình kiểm soát và điều trị bệnh hiệu quả.

Các phương pháp điều trị viêm mũi dị ứng hiện nay

Việc điều trị viêm mũi dị ứng cần được thực hiện toàn diện, kết hợp giữa kiểm soát triệu chứng, thay đổi lối sống và can thiệp chuyên sâu khi cần thiết. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả được áp dụng hiện nay:

Điều trị đặc hiệu bằng liệu pháp miễn dịch:

Nếu xác định được nguyên nhân gây dị ứng cụ thể, người bệnh có thể được chỉ định điều trị đặc hiệu bằng liệu pháp miễn dịch (giải mẫn cảm). Phương pháp này hoạt động bằng cách đưa dần dị nguyên vào cơ thể với liều lượng tăng lên từ từ, giúp hệ miễn dịch "làm quen" và không còn phản ứng thái quá. Một trong những dạng phổ biến hiện nay là liệu pháp miễn dịch ngậm dưới lưỡi (SLIT) được sử dụng tại nhiều bệnh viện lớn. Ưu điểm của SLIT là an toàn, có thể thực hiện tại nhà và ít gây phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Điều trị bằng thuốc:

Tùy vào mức độ triệu chứng, bác sĩ sẽ chỉ định một hoặc kết hợp nhiều loại thuốc để kiểm soát viêm mũi dị ứng. Một số loại phổ biến bao gồm:

• Thuốc xịt mũi Glucocorticoid: Giảm viêm hiệu quả, được ưu tiên sử dụng.
• Thuốc kháng histamin (dạng uống hoặc xịt): Giúp giảm ngứa mũi, chảy nước mũi và hắt hơi.
• Thuốc Cromolyn và thuốc kháng Leukotriene: Hỗ trợ kiểm soát triệu chứng, nhưng hiệu quả còn hạn chế.
• Glucocorticoid đường uống: Chỉ dùng ngắn hạn trong trường hợp nặng, không nên lạm dụng do có nhiều tác dụng phụ.

Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kéo dài mà chưa có chỉ định từ bác sĩ.

Điều trị phẫu thuật:

Đối với các trường hợp có polyp mũi, lệch vách ngăn hoặc thoái hóa cuốn mũi, can thiệp phẫu thuật có thể giúp cải thiện lưu thông khí và giảm triệu chứng kéo dài.

Chăm sóc tại nhà:

Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý hàng ngày là cách đơn giản giúp loại bỏ dị nguyên, giảm viêm và hỗ trợ làm sạch đường hô hấp trên.

Duy trì lối sống lành mạnh:

Một chế độ sinh hoạt hợp lý đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát viêm mũi dị ứng:

• Tránh tiếp xúc với khói, bụi, phấn hoa.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, sử dụng máy lọc không khí.
• Giặt chăn ga định kỳ bằng nước nóng hoặc sấy khô kỹ.
• Hạn chế stress, tránh chất kích thích.
• Tập luyện thể dục đều đặn và điều trị các ổ nhiễm trùng liên quan như xoang, răng miệng.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về bị viêm mũi dị ứng nên làm gì? Viêm mũi dị ứng tuy không đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách sẽ dễ dẫn đến các biến chứng như viêm xoang, viêm tai giữa hoặc ảnh hưởng đến tâm lý, giấc ngủ. Do đó, việc chủ động kiểm soát triệu chứng, tránh xa các tác nhân dị ứng, duy trì môi trường sống sạch sẽ và tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ là điều vô cùng quan trọng.