Dấu hiệu nhận biết viêm màng não và cách phòng ngừa bằng vắc xin

Viêm màng não là một căn bệnh nguy hiểm, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ em, nhóm đối tượng dễ bị tổn thương do hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Khi mắc bệnh, trẻ có thể đối mặt với nhiều triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sự phát triển của mình. Hãy cùng tìm hiểu khái niệm, phân loại, triệu chứng và biến chứng viêm màng não trong bài dưới đây.

Viêm màng não là gì?

Viêm màng não là tình trạng viêm nhiễm của các màng bao quanh não và tủy sống, gây ra nhiều triệu chứng như đau đầu, cứng cổ, nhạy cảm với ánh sáng và tăng bạch cầu trong dịch não tủy. Nguyên nhân của viêm màng não có thể là do nhiễm khuẩn hoặc không do nhiễm khuẩn.

Viêm màng não có thể do các tác nhân như vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, tình trạng viêm màng não có thể được điều trị và hồi phục sau vài tuần, nhưng cũng có thể trở thành trường hợp khẩn cấp đe dọa tính mạng.

Viêm màng não là bệnh lý nghiêm trọng có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như tổn thương não, điếc vĩnh viễn, hoặc rối loạn thần kinh lâu dài. Ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi, viêm màng não có thể diễn tiến nhanh, gây nhiễm trùng huyết và đe dọa tính mạng chỉ trong vòng 24 giờ nếu không được điều trị kịp thời. Chính vì mức độ nguy hiểm cao, việc nhận biết sớm triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, đặc biệt là tiêm vắc xin, là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe.

Các loại viêm màng não

Viêm màng não do não mô cầu là căn bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do vi khuẩn não mô cầu, thường gặp ở trẻ em và người lớn tuổi. Bệnh lây qua đường hô hấp và diễn tiến rất nhanh, có thể đe dọa tính mạng trong vòng 24 giờ nếu không được điều trị kịp thời.

Viêm màng não do phế cầu khuẩn thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi có bệnh lý kèm theo, cũng như ở người lớn, đặc biệt là những người có bệnh lý nền hoặc suy giảm miễn dịch.. Tỷ lệ tử vong ở trẻ nhỏ có thể lên tới 8%, trong khi ở người lớn là 22%. Những người may mắn sống sót sau bệnh có thể phải đối mặt với di chứng nặng nề như mất thính lực hoặc rối loạn khả năng học tập.

Viêm màng não do virus đường ruột do các virus Enterovirus gây ra, lây qua tiếp xúc phân-miệng hoặc hô hấp, thường xuất hiện ở trẻ em vào mùa hè. Phần lớn các ca bệnh do virus đường ruột đều lành tính và hồi phục hoàn toàn, nhưng cũng có một số ca diễn biến nặng.

Viêm màng não do Haemophilus influenzae typ B (Hib) là nguyên nhân gây viêm màng não mủ chủ yếu ở trẻ em dưới 6 tuổi. Ở người lớn, loại viêm màng não này thường liên quan đến các ổ nhiễm khuẩn cận kề như viêm tai giữa, viêm xoang và một số bệnh lý tiềm ẩn khác. Tỷ lệ tử vong của bệnh viêm màng não do Hib thường khoảng 5%, và nếu sống sót, người bệnh có thể phải chịu đựng một số di chứng thần kinh như giảm thính lực hoặc chậm nói.

Triệu chứng viêm màng não

Triệu chứng của viêm màng não thường dễ nhầm lẫn với các triệu chứng của viêm đường hô hấp thông thường hoặc sốt siêu vi, bao gồm sốt cao, chán ăn, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, ho, chảy nước mũi và nôn. Để phân biệt viêm màng não với các bệnh viêm đường hô hấp khác, có thể chú ý đến một số triệu chứng quan trọng sau:

Co giật có thể xảy ra ở người bệnh, có thể là co giật một phần cơ thể như tay, chân, mắt hoặc miệng, hoặc co giật toàn thân. Mặc dù một số trường hợp co giật có thể chỉ do sốt cao hoặc rối loạn điện giải, nhưng cần theo dõi để xác định xem có nguy cơ viêm màng não hay không.

Rối loạn ý thức là triệu chứng tiếp theo, với người bệnh dễ bị kích động, sau đó có thể ngủ li bì, lờ đờ hoặc hôn mê. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể trải qua cơn đau đầu, nôn hoặc có biểu hiện liệt mặt, liệt hoặc giảm vận động ở chân, tay, hoặc nửa người.

Đối với trẻ sơ sinh, các dấu hiệu ban đầu thường không đặc hiệu và khó phân biệt với các bệnh nhiễm trùng khác. Trẻ có thể sốt hoặc không, kèm theo một trong các triệu chứng nêu trên. Các biểu hiện thần kinh thường gặp ở trẻ sơ sinh bao gồm ngủ li bì, thóp phồng và co giật.

Các loại biến chứng viêm màng não nguy hiểm

Mức độ nguy hiểm của viêm màng não phụ thuộc vào nguyên nhân, độ tuổi và thể trạng sức khỏe của người bệnh. Một số biến chứng nghiêm trọng của viêm màng não bao gồm:

• Biến chứng hệ thần kinh: Viêm màng não có thể gây ảnh hưởng xấu đến hệ thần kinh, đặc biệt là não bộ và tủy sống, dẫn đến sốt cao kéo dài, lú lẫn, mơ hồ, và có thể hôn mê trong vài giờ hoặc vài ngày. Trong trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng nguy kịch và có nguy cơ tử vong cao. Ngay cả sau khi hồi phục, người bệnh có thể gặp khó khăn về trí nhớ và khả năng tập trung.
• Biến chứng hệ tuần hoàn: Tác nhân gây bệnh có thể xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng huyết và phát tán độc tố. Điều này dẫn đến sốt và triệu chứng xuất huyết dưới da. Khi lượng độc tố gia tăng, nó có thể làm tổn thương mạch máu, gây ra phát ban màu tím sẫm trên da. Biến chứng này có nguy cơ tử vong nhanh chóng, chỉ trong vài giờ sau khi khởi phát.
• Biến chứng về xương khớp và cơ bắp: Đau nhức xương khớp và cơ bắp toàn thân là triệu chứng phổ biến ở bệnh nhân viêm màng não, thường tập trung ở cổ, vai và lưng. Cơn đau có thể hạn chế khả năng vận động, dẫn đến tình trạng tê cứng, dị dạng và viêm khớp cấp tính hoặc mãn tính theo thời gian.

Phòng ngừa bệnh viêm màng não bằng vắc xin

Tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ khỏi viêm màng não và các biến chứng nghiêm trọng. Các loại vắc xin như Prevenar 13 và Synflorix không chỉ giảm tỷ lệ mắc bệnh mà còn ngăn ngừa sự lây lan trong cộng đồng.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo trẻ em từ 2 tháng tuổi và người lớn có nguy cơ cao nên tiêm đầy đủ các loại vắc xin phòng viêm màng não theo đúng lịch trình. Đây không chỉ là biện pháp bảo vệ cá nhân mà còn góp phần xây dựng miễn dịch cộng đồng, giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh nguy hiểm.

Cách tốt nhất để phòng ngừa viêm màng não là tiêm vắc xin. Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp dịch vụ tiêm các loại vắc xin phòng ngừa viêm màng não như Prevenar 13, Synflorix. Các loại vắc xin phòng viêm màng não này đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là đối với trẻ em. Prevenar 13 là vắc xin phòng ngừa các bệnh do phế cầu khuẩn, bao gồm viêm màng não mủ, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế sự lây lan của vi khuẩn này. Tương tự, Synflorix cũng cung cấp sự bảo vệ chống lại nhiều serotype phế cầu khuẩn khác, giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh viêm màng não và các biến chứng nghiêm trọng khác.

Tiêm chủng đầy đủ là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ khỏi bệnh viêm màng não. Hy vọng rằng thông qua bài viết này, bạn đọc đã có thêm kiến thức bổ ích về viêm màng não, từ đó có thể áp dụng trong việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ em.