Lao cột sống: Từ nguyên nhân đến dấu hiệu nhận biết

Tìm hiểu chung bệnh lao cột sống

Lao cột sống, còn được gọi là mục xương cột sống do lao, là một tình trạng viêm nhiễm đốt sống và đĩa đệm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis hominis gây ra. Đây là một loại vi khuẩn hiếu khí, thường trú ngụ và phát triển ở những nơi giàu oxygen. Vi khuẩn lao có xu hướng phá hủy đốt sống nhiều nhất, vì nơi này có nhiều mạch máu và giàu oxygen (hơn 95%). Một số trường hợp ít hơn thì gây tổn thương phía cung sau đốt sống (dưới 5%).

Hầu hết các trường hợp lao cột sống là bệnh thứ phát, xuất hiện khi người bệnh đã bị lao nguyên phát như lao phổi hoặc lao hạch. Đôi khi, lao cột sống cũng có thể xuất hiện sau một bệnh lao thứ phát khác như lao tiết niệu - sinh dục. Lao cột sống là bệnh thường gặp nhất trong bệnh lao xương khớp, phổ biến ở cột sống ngực và cột sống thắt lưng. Bệnh này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Triệu chứng bệnh lao cột sống

Những dấu hiệu và triệu chứng của lao cột sống

Lao cột sống là một bệnh lý mạn tính, và ở giai đoạn đầu, bệnh thường tiến triển âm thầm, khiến các triệu chứng xuất hiện chậm và khó nhận biết. Dưới đây là một số dấu hiệu và triệu chứng thường gặp của bệnh lao cột sống:

Triệu chứng toàn thân:

• Mệt mỏi và chán ăn.
• Sốt nhẹ, đặc biệt vào buổi chiều tối.
• Ra mồ hôi trộm vào ban đêm.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.

Triệu chứng tại chỗ:

Đau cột sống ở vùng bị tổn thương: Đau tự phát, ban đầu đau âm ỉ và có xu hướng đau nhiều hơn vào buổi chiều tối hoặc ban đêm, có thể giống đau thần kinh liên sườn, đau ruột thừa, đau dạ dày,...

Rối loạn biến dưỡng da, móng, tóc: Do rễ thần kinh bị chèn ép, thường gặp ở hai chân.

Teo cơ: Do rễ thần kinh bị chèn ép, hạn chế vận động, thường xảy ra ở các chi dưới, đặc biệt là vùng cẳng chân hoặc bắp chuối.

Dị tật cột sống: Người bệnh thường bị biến dạng cột sống.

Áp xe lao: Thường xuất hiện ở ổ bụng dưới, có thể lan xuống đùi qua các dây chằng ở vùng bẹn. Áp xe có hình dạng nút áo và có thể lan rộng ra các vùng khác như vùng u tọa, mông, hoặc mặt ngoài đùi nếu không được kiểm soát sớm.

Biểu hiện thần kinh:

• Liệt dương.
• Liệt nửa người.
• Đau rễ thần kinh.
• Mất cảm giác.
• Hội chứng chùm đuôi ngựa.

Triệu chứng khi bị lao cột sống cổ:

• Suy giảm thần kinh.
• Đau từ cổ lan lên đầu.
• Đau xuống vai và hai tay.
• Khó nuốt, nói lắp.
• Cứng cổ, vẹo cổ.
• Áp xe vùng hầu họng.
• Liệt nửa người hoặc liệt tứ chi.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh lao cột sống

Nếu không được điều trị sớm, lao cột sống có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh:

• Mục đốt sống.
• Biến dạng cột sống.
• Áp xe lao cột sống.
• Tăng nguy cơ gãy xương, đặc biệt ở vùng cột sống cổ.
• Xoang.
• Thoái hóa cột sống.
• Thoát vị đĩa đệm.
• Rối loạn đại tiểu tiện.
• Tử vong.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào được đề cập, hãy nhanh chóng liên hệ với bác sĩ để được thăm khám và tư vấn. Việc chẩn đoán và điều trị sớm giúp giảm nguy cơ bệnh tiến triển nặng và hỗ trợ quá trình hồi phục sức khỏe hiệu quả hơn.

Do cơ địa và tình trạng bệnh lý có sự khác biệt giữa các cá nhân, bạn nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ để nhận được hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phương pháp xử lý phù hợp nhất cho bản thân.

Nguyên nhân gây bệnh lao cột sống

Nguyên nhân chính gây ra lao cột sống là do vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis hominis. Đây là một loại trực khuẩn hiếu khí, có nghĩa là chúng phát triển tốt nhất ở môi trường có nhiều oxy. Vi khuẩn này sẽ ngừng phát triển ở nhiệt độ 42°C và bị tiêu diệt ở 100°C trong vòng 10 phút.

Bệnh lao xương, bao gồm cả lao cột sống, thường khởi phát do sự tấn công của trực khuẩn lao. Bệnh có thể lây truyền từ người này sang người khác thông qua nhiều con đường như đường hô hấp, niêm mạc hoặc vết thương hở. Vi khuẩn lao thường xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, sau đó khu trú và gây tổn thương phổi. Từ phổi, chúng có thể di chuyển đến các khớp xương, cột sống thông qua mạch máu và hạch bạch huyết.

Lao cột sống thường là một bệnh thứ phát, có nghĩa là nó thường xuất hiện sau khi người bệnh đã mắc lao nguyên phát, như lao phổi hoặc lao hạch. Đôi khi, lao cột sống cũng có thể xuất hiện sau một bệnh lao thứ phát khác, chẳng hạn như lao tiết niệu - sinh dục. Ngoài ra, nếu bệnh lao khởi phát ở phụ nữ mang thai, có thể lây từ mẹ sang con.

Nguy cơ mắc bệnh lao cột sống

Những ai có nguy cơ mắc phải lao cột sống?

Lao cột sống có thể ảnh hưởng đến mọi đối tượng, lứa tuổi. Tuy nhiên, một số nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:

• Nam giới;
• Trẻ em;
• Người từ 21 - 30 tuổi (chiếm 30%) và từ 41 - 50 tuổi;
• Người bị lao mà không được điều trị đúng cách.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc lao cột sống

Các yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ lao cột sống:

• Nghiện thuốc lá;

• Tiền sử mắc bệnh lao;

• Tiếp xúc với người mắc lao;

• Hệ miễn dịch suy yếu, như người nhiễm HIV/AIDS;

• Trẻ em chưa tiêm vắc xin BCG;

• Người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch;

• Người thiếu cân hoặc suy dinh dưỡng.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh lao cột sống

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán lao cột sống

Khi bạn nhận thấy các dấu hiệu nghi ngờ lao cột sống, bác sĩ sẽ tiến hành thu thập thông tin về triệu chứng của bạn và thực hiện thăm khám lâm sàng. Để xác định chính xác tình trạng bệnh, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm sau:

• Chụp X-quang, CT, MRI: Giúp phát hiện tổn thương do vi khuẩn lao, đặc biệt là ở đĩa đệm. Khi mắc lao cột sống, đĩa đệm bị hẹp lại. Trong giai đoạn muộn, các thân đốt sống có thể dính sát vào nhau.
• Xét nghiệm công thức máu: Thường thấy sự tăng lên của tế bào bạch cầu Lympho và tốc độ lắng máu cao trong nhiều trường hợp.
• Nuôi cấy vi khuẩn: Mẫu bệnh phẩm được cấy trong môi trường đặc biệt để phân lập vi khuẩn gây bệnh.
• Xét nghiệm Mantoux: Được sử dụng để sàng lọc lao. Kết quả dương tính cho thấy bạn đã bị nhiễm vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis.

Việc thực hiện các xét nghiệm này là rất quan trọng, giúp xác định nguyên nhân bệnh và tạo điều kiện cho bác sĩ điều trị kịp thời.

Phương pháp điều trị lao cột sống hiệu quả

Khi lao cột sống được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể hoàn toàn khỏi. Trong giai đoạn đầu, bệnh nhân chỉ cần nghỉ ngơi và giữ cho cột sống bất động mà không cần bó bột. Tuy nhiên, nếu bệnh chuyển sang giai đoạn nặng hơn, bệnh nhân sẽ cần hỗ trợ bằng máng bột và phải thực hiện các bài tập vận động, xoa bóp tay chân để tránh cứng khớp và teo cơ. Các bài tập này nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể được chỉ định để điều trị lao cột sống, với phương pháp phổ biến là phẫu thuật loại bỏ đốt sống bị tổn thương.

Nguyên tắc điều trị lao cột sống bao gồm:

• Phối hợp các loại thuốc chống lao.
• Dùng thuốc đúng liều lượng và đều đặn.
• Điều trị đủ thời gian, chia thành hai giai đoạn: Tấn công (2 - 5 tháng) và duy trì (4 - 6 tháng). Với lao kháng thuốc, giai đoạn tấn công kéo dài 8 tháng và tổng thời gian điều trị là 20 tháng.

Ngoài việc sử dụng thuốc theo phác đồ điều trị, bệnh nhân cũng cần được bổ sung thuốc giảm đau, vitamin và tăng cường dinh dưỡng đầy đủ để đảm bảo sức khỏe và cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể.

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa bệnh lao cột sống

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của lao cột sống

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn điều trị của bác sĩ.
• Duy trì lối sống tích cực và giảm thiểu căng thẳng.
• Liên hệ ngay với bác sĩ khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong quá trình điều trị.
• Thăm khám định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe và diễn tiến của bệnh, giúp bác sĩ điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời nếu cần.

Chế độ dinh dưỡng:

• Áp dụng thói quen ăn uống khoa học để nâng cao sức đề kháng.
• Tránh xa các loại thực phẩm có hại cho sức khỏe như rượu bia, chất kích thích và đồ ăn chế biến công nghiệp.

Phương pháp phòng ngừa lao cột sống hiệu quả

Phương pháp phòng ngừa đặc hiệu

Hiện nay, vắc xin BCG là loại vắc xin duy nhất được sử dụng để phòng bệnh lao, bao gồm cả lao cột sống. Vắc xin này thường được tiêm cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ đầu sau sinh để tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa nhiễm vi khuẩn lao.

Trung tâm tiêm chủng Long Châu cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin BCG để phòng ngừa bệnh lao. Bạn có thể liên hệ trực tiếp với trung tâm tiêm chủng Long Châu gần nhất để biết thêm chi tiết về lịch tiêm và quy trình đăng ký.

Phương pháp phòng ngừa không đặc hiệu

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý sau:

• Tập thể dục thường xuyên để nâng cao sức đề kháng.
• Bỏ thuốc lá hoặc tránh khói thuốc lá.
• Duy trì lối sống tích cực, tránh căng thẳng và áp lực.
• Chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng.
• Tránh tiếp xúc với người bị lao phổi, nếu tiếp xúc cần có biện pháp phòng tránh lây nhiễm.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh.
• Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ dành cho người bị bệnh lao.